Khám phá những địa danh nổi tiếng hơn 100 năm trước qua “Một tháng ở Nam kỳ”
Truyền thông - Ngày đăng : 07:15, 05/06/2025
Khám phá những địa danh nổi tiếng hơn 100 năm trước qua “Một tháng ở Nam kỳ”
Không chỉ mô tả cảnh sắc, con người và văn hóa Nam Kỳ, tập bút ký “Một tháng ở Nam kỳ” còn là một tài liệu quý giá giúp độc giả ngày nay hình dung về một giai đoạn lịch sử sôi động của đất nước.
Là tác phẩm du ký đặc biệt của Phạm Quỳnh, ghi lại chuyến hành trình hơn một tháng vào năm 1918 qua các tỉnh thành Nam Kỳ xưa, “Một tháng ở Nam kỳ” xuất hiện lần đầu trên Nam Phong tạp chí vào năm 1918, đăng ba kỳ (không liên tục): kỳ I, số 17, tháng 11/1918; kỳ II, số 19, tháng 01/1919; kỳ III (kỳ cuối), số 20, tháng 02/1919.
Phạm Quỳnh (1892 - 1945) là nhà văn, nhà báo lớn của Việt Nam
đầu thế kỷ XX. Từng làm việc tại Viện Viễn Đông Bác cổ, cộng tác với Đông Dương tạp chí, làm chủ bút Nam Phong tạp chí, giảng sư tại trường Cao Đẳng Hà Nội…Từ năm 1932, ông nắm giữ các chức vụ: ngự tiền văn phòng, thượng thư bộ Học, thượng thư bộ Lại trong chính quyền vua Bảo Đại.
Ngay từ những ngày đầu đặt chân đến Sài Gòn, Phạm Quỳnh - khi ấy mới 26 tuổi - đã bị ấn tượng mạnh bởi vẻ đô hội, hiện đại của thành phố này. Trong khoảng thời gian hơn 1 tháng này, Phạm Quỳnh đã đi đó đi đây khắp Lục tỉnh, mắt thấy tai nghe tỏ tường nhiều sự, mở rộng kiến văn. Sau khi về Bắc, ông cho đăng tập du ký “Một tháng ở Nam kỳ” trên Nam Phong tạp chí, kể lại chuyến đi, “đem lời thành thực mà giãi bày bàn bạc cùng quốc dân”.
Phạm Quỳnh quan sát tỉ mỉ và không quên so sánh Bắc kỳ với Nam kỳ, qua đó khắc họa được chân dung xã hội, bức tranh toàn cảnh về đất nước ở một thời đoạn lịch sử. Trong chuyến đi hơn một tháng này, ông có chủ ý du lịch nhiều nơi, cho mở rộng kiến văn: “Cho nên cái cảm giác của người mới bước chân tới đây là cái cảm giác vui, vui mà tin cậy ở cái tương lai, chớ không phải buồn mà thương tiếc cho sự ký vãng.”
Trong hành trình của mình, Phạm Quỳnh đã gặp gỡ và giao lưu với nhiều bậc danh sĩ, trí thức, đồng nghiệp trong làng báo đất Lục châu như: Bùi Quang Chiêu và Nguyễn Phú Khai (La Tribune indigène); cha con ông Diệp Văn Cương và Diệp Văn Kỳ; Nguyễn Văn Cư (Đại Việt tập chí), Phủ Bảy Lê Quang Liêm (Long Xuyên Khuyến học Hội), Võ Văn Thơm (An Hà nhựt báo)…
Đặc biệt, bên cạnh những điều mô tả tường tận và xác đáng mắt thấy tai nghe về con người, văn hóa, phong tục tập quán, lịch sử, địa lý, hoạt động kinh tế… vùng đất Nam kỳ; những nhận xét về làng báo, nghề xuất bản, chuyện hợp quần, họa Chệt họa Chà… hơn 100 năm trước vẫn còn nguyên tính thời sự.
Bìa cuốn sách sử dụng họa đồ toàn cảnh Sài Gòn năm 1898 do Gaston Pusch vẽ - một điểm nhấn mang giá trị thị giác và lịch sử độc đáo./.