Không giống như các nhà mạng/công ty viễn thông (telco) toàn cầu thường theo đuổi việc triển khai AI quy mô lớn trong cơ sở hạ tầng cũ, các nhà mạng Đông Nam Á đang áp dụng một cách tiếp cận theo module và thực tế hơn.

Chiến lược này phần lớn được định hình bởi thực tế: cơ sở hạ tầng không nhất quán giữa các khu vực thành thị và nông thôn, sự khác biệt đáng kể về quy định giữa các quốc gia và kỹ năng công nghệ mới nổi của đội ngũ nhân lực. Do đó, nhiều nhà mạng đang khởi đầu nhỏ, triển khai AI cho các mục tiêu như bảo trì theo dự đoán, đại lý khách hàng ảo và tối ưu hóa lưu lượng mạng - trước khi mở rộng quy mô dựa trên mức độ sẵn sàng của thị trường và hiệu suất.

Cách tiếp cận cục bộ và nhanh chóng này không phải là không có lợi thế. Các công ty khởi nghiệp (startup) viễn thông và nhà khai thác số hàng đầu của Đông Nam Á thường bỏ qua hoàn toàn các nút thắt cổ chai cũ, cho phép áp dụng AI nhanh và linh hoạt hơn. Tuy nhiên, những nhà mạng hiện tại vẫn nắm giữ một lợi thế lớn: các tập dữ liệu độc quyền được xây dựng trong nhiều thập kỷ, vẫn rất quan trọng để đào tạo và tinh chỉnh các mô hình AI. Điều này giúp các nhà mạng có khởi đầu thuận lợi trong việc triển khai các giải pháp AI chính xác và có tác động hơn, đặc biệt là trong trải nghiệm của khách hàng và hiệu quả mạng.

Chính sách của chính phủ cũng đang đóng vai trò ngày càng chiến lược. Các quốc gia như Singapore và Indonesia đã đưa ra các chiến lược AI nhằm thúc đẩy việc áp dụng trong toàn ngành, trong khi các nỗ lực trong khu vực như Hiệp định khung kinh tế số ASEAN (DEFA) đang thúc đẩy quản trị số chuẩn hóa xuyên biên giới. Trong khi đó, các công ty lớn như Microsoft và Nvidia đang đầu tư mạnh vào cơ sở hạ tầng AI của Đông Nam Á khi nhận thấy tiềm năng của khu vực này với tư cách là người tiêu dùng và nhà đổi mới các giải pháp AI viễn thông.

Bên cạnh những thuận lợi này, hầu hết các thị trường vẫn còn nhiều thách thức như luật bảo mật dữ liệu khác nhau đáng kể giữa các nước, sự thiếu hụt nhân tài AI, chi phí cao, và gánh nặng tài chính khi nâng cấp các hệ thống cũ là rất lớn. Tuy nhiên, các nhà mạng trong khu vực đang tìm cách thích ứng, thường là bằng cách kết hợp AI với điện toán biên, cơ sở hạ tầng đám mây và quan hệ đối tác mở để giảm chi phí và cải thiện tính linh hoạt.

Khi lĩnh vực này tiếp tục phát triển, rõ ràng là Đông Nam Á không còn chỉ đơn thuần chạy theo xu hướng viễn thông toàn cầu nữa. Thông qua các điều kiện thị trường riêng biệt, diễn biến chính sách và chiến lược triển khai, khu vực đang tích cực định hình cách thức triển khai AI viễn thông tại các thị trường mới nổi, cân bằng giữa sự tiến bộ công nghệ nhanh chóng với thực tế thực tế của cơ sở hạ tầng, quy định và tính bao trùm.

Để hiểu rõ hơn về thị trường, Genie Yuan, Phó Chủ tịch khu vực châu Á - Thái Bình Dương và Nhật Bản, tại Couchbase đã chia sẻ những thông tin liên quan.

Những động lực chính đằng sau sự gia tăng áp dụng AI tại các nhà mạng ở Đông Nam Á

Quá trình chuyển đổi số diễn ra nhanh chóng trên khắp Đông Nam Á, việc mở rộng mạng 5G và nhu cầu ngày càng tăng về các hoạt động tương tác với khách hàng theo thời gian thực được cá nhân hóa đang thúc đẩy các nhà mạng trong khu vực hướng tới áp dụng AI nhanh chóng. Sự cần thiết này bắt nguồn từ khối lượng và tính phức tạp ngày càng tăng của dữ liệu mạng, đòi hỏi phải xử lý tinh vi và tự động hóa thông minh.

Nhận ra những hạn chế của cơ sở hạ tầng hiện tại, các nhà mạng trong khu vực đang áp dụng AI và AI tạo sinh một cách chiến lược. Điều này cho phép các nhà mạng hợp nhất nhiều khối lượng công việc khác nhau vào các nền tảng thống nhất, có khả năng mở rộng, đảm bảo tính khả dụng cao, độ trễ thấp và bảo mật được tăng cường - tất cả đều quan trọng đối với trải nghiệm thuê bao vượt trội.

Điều thú vị là các nhà mạng Đông Nam Á đang theo đuổi tích hợp AI với cách tiếp cận linh hoạt và module hơn so với các nhà mạng trên toàn cầu. Chiến lược điển hình của các nhà mạng khu vực bao gồm khởi xướng với các ứng dụng AI được nhắm mục tiêu, chẳng hạn như chatbot hỗ trợ AI hoặc bảo trì dự đoán, sau đó dần dần mở rộng các giải pháp này trên toàn mạng của họ. Việc triển khai theo từng giai đoạn này cho phép nhà mạng triển khai nhanh hơn và thích ứng tốt hơn với các nhu cầu cụ thể của thị trường trong nước.

Để tăng cường hơn nữa khả năng của mạng, việc ngày càng tập trung vào điện toán biên cho phép các nhà mạng xử lý dữ liệu gần hơn với nguồn, giảm đáng kể độ trễ và cải thiện việc ra quyết định theo thời gian thực.

Các động lực cốt lõi để áp dụng AI trong lĩnh vực viễn thông của Đông Nam Á là các yêu cầu bắt buộc về trải nghiệm khách hàng vượt trội, quản lý mạng hiệu quả và xử lý dữ liệu lớn theo thời gian thực. Cách tiếp cận riêng biệt, được đặc trưng bởi tích hợp module và tập trung vào điện toán biên, giúp nhà mạng khu vực tách biệt khỏi các đối thủ toàn cầu và định vị một cách hiệu quả trong bối cảnh số đang phát triển.

Một số thách thức của nhà mạng Indonesia, Việt Nam và Philippines khi triển khai AI?

Việc triển khai các giải pháp AI và GenAI đặt ra những thách thức riêng cho các nhà mạng hoạt động trên nhiều thị trường khác nhau như Indonesia, Việt Nam và Philippines. Những thách thức này bao gồm công nghệ, quy định, nhân tài và chi phí.

Một trở ngại chính là cơ sở hạ tầng đa dạng trên khắp Indonesia, Việt Nam và Philippines. Trong khi các thành phố lớn như Jakarta, TP. Hồ Chí Minh và Manila đang có mạng 4G tiên tiến và mạng 5G đang phát triển, thì các vùng nông thôn và vùng sâu vùng xa ở các quốc gia này thường gặp hạn chế về kết nối và cơ sở hạ tầng lạc hậu.

Các quy định khác nhau giữa các quốc gia về quyền riêng tư dữ liệu, an ninh mạng và quản trị AI tạo ra một rào cản đáng kể. Sự phân mảnh pháp lý này làm phức tạp và tăng chi phí triển khai các giải pháp AI và GenAI nhất quán trong khu vực, có khả năng phải có các phương pháp triển khai khác nhau ở mỗi quốc gia.

Hơn nữa, tình trạng thiếu hụt nhân lực AI có kỹ năng là một hạn chế quan trọng. Sự phát triển nhanh chóng của các công nghệ AI và GenAI đòi hỏi một lực lượng lao động có các kỹ năng chuyên môn trong các lĩnh vực như khoa học dữ liệu, học máy và đạo đức AI. Tuy nhiên, có một khoảng cách đáng kể về trình độ công nghệ mới nổi trong khu vực, cùng với sự dịch chuyển nhân tài, làm gia tăng sự cạnh tranh để giành được các chuyên gia có trình độ. Các công ty viễn thông phải đối mặt với thách thức kép là thu hút và giữ chân các chuyên gia AI trong một thị trường toàn cầu cạnh tranh, đồng thời nâng cao kỹ năng cho lực lượng lao động hiện tại để thích ứng với các hoạt động do AI thúc đẩy.

Việc tích hợp AI và GenAI mới vào các hệ thống thường phức tạp và lỗi thời của các công ty viễn thông đặt ra những thách thức đáng kể về chi phí và kỹ thuật. Việc cân bằng giữa đầu tư vào AI tiên tiến với nhu cầu duy trì hiệu quả về chi phí trong khi vẫn làm việc với cơ sở hạ tầng hiện có là một hành động cân bằng tinh tế trong ba thị trường này.

Các nhà mạng Đông Nam Á đang kết hợp quyền riêng tư dữ liệu, các hoạt động AI có đạo đức và khuôn khổ quản trị vào chiến lược AI như thế nào?

Mặc dù các số liệu thống kê cụ thể về việc kết hợp quyền riêng tư dữ liệu, AI có đạo đức và khuôn khổ quản trị của các công ty viễn thông Đông Nam Á vẫn đang nổi lên, nhưng một số xu hướng và sáng kiến ​​cho thấy nhận thức ngày càng tăng.

Các nhà mạng xử lý lượng lớn dữ liệu người dùng, ngày càng nhận ra tầm quan trọng của các biện pháp bảo vệ dữ liệu mạnh mẽ, phù hợp với các quy định về quyền riêng tư dữ liệu đang phát triển trên khắp khu vực, chẳng hạn như Đạo luật bảo vệ dữ liệu cá nhân (PDPA) của Singapore và Luật bảo vệ dữ liệu cá nhân (PDPL) của Indonesia.

Các cân nhắc về AI có đạo đức cũng đang thu hút sự chú ý. Ví dụ, tại Singapore, nhà mạng Singtel đã hợp tác với Hiệp hội hệ thống thông tin di động toàn cầu (GSMA) và các nhà mạng trên thế giới để xây dựng Lộ trình trưởng thành AI có trách nhiệm (Responsible AI Maturity Roadmap). Tại Thái Lan, nhà mạng True đã giới thiệu một quy tắc AI đạo đức tập trung vào tính minh bạch, công bằng và trách nhiệm giải trình, phản ánh cam kết của khu vực trong việc cân bằng đổi mới với quyền riêng tư và công bằng.

Các nhà mạng thường tạo ra các cấu trúc quản trị nội bộ để quản lý các chiến lược AI và giảm thiểu rủi ro tiềm ẩn. Điều này bao gồm việc lập các ủy ban đạo đức AI và các hướng dẫn về cách sử dụng dữ liệu và cách các thuật toán đưa ra quyết định. Ví dụ, Globe Telecom tại Philippines thành lập một nhóm AI và một Giám đốc AI thể hiện cam kết về quản trị AI chính thức.

Tuy nhiên, các quy định về AI là khác nhau đáng kể ở Đông Nam Á. Trong khi Singapore đang dẫn đầu với các sáng kiến ​​như AI Verify, các quốc gia khác mới chỉ bắt đầu phát triển các quy tắc cụ thể về AI. Thỏa thuận khung kinh tế số ASEAN (DEFA) sắp tới vào năm 2025 có ý định chuẩn hóa các quy định về thương mại số và tạo ra các khuôn khổ quản trị cho các công nghệ mới nổi như AI.

AI thế hệ mới đang được các nhà mạng sử dụng để siêu cá nhân hóa, các tác nhân ảo và thậm chí là tạo nội dung. Những trường hợp sử dụng thực tế là gì?

Bất chấp sự cường điệu xung quanh Gen AI để cá nhân hóa, tác nhân ảo và tạo nội dung, những ứng dụng thực tế và lâu dài nhất của các nhà mạng hiện liên quan đến việc cải thiện hiệu quả mạng và tăng cường tương tác với khách hàng.

Để tối ưu hóa mạng, các nhà mạng đang sử dụng Gen AI để bảo trì theo dự báo nhằm phân tích dữ liệu lịch sử và chỉ số cảm biến, dự đoán lỗi thiết bị và giảm thời gian ngừng hoạt động. Ví dụ, Indosat Ooredoo Hutchison tại Indonesia đang hợp tác với Nokia và NVIDIA để triển khai AI-RAN, hướng đến mục tiêu cải thiện hiệu suất mạng và hiệu quả năng lượng. Ngoài ra, lập kế hoạch năng lực mạng tận dụng Gen AI để phân tích dữ liệu lịch sử và dự đoán nhu cầu trong tương lai, cho phép phân bổ tài nguyên hiệu quả.

Để cải thiện trải nghiệm của khách hàng, các chatbot hỗ trợ AI thế hệ mới đáp ứng việc hỗ trợ tự nhiên hơn và nhận biết ngữ cảnh, dẫn đến giải quyết tốt hơn các vấn đề phức tạp so với các chatbot AI cũ. Mặc dù dữ liệu Đông Nam Á vẫn đang phát triển, một công ty viễn thông châu Âu đã có sự đạt thành công tăng 40% trong chiến dịch tiếp thị khi sử dụng AI thế hệ mới cho nội dung được thiết kế riêng.

Ngoài ra, AI thế hệ mới giúp đưa ra nhiều đề xuất dịch vụ siêu cá nhân hóa và các chương trình khuyến mãi có mục tiêu hơn bằng cách phân tích hành vi của khách hàng.

Các nhà mạng nhỏ hơn và các startup viễn thông có tận dụng cơ hội áp dụng AI nhanh hơn?

Các nhà mạng nhỏ hơn và các startup tiên phong số ở Đông Nam Á có vẻ có vị thế tốt hơn để áp dụng AI nhanh hơn do tính linh hoạt và thiếu cơ sở hạ tầng cũ. Điều này cho phép nhà mạng triển khai các giải pháp AI mới mà không gặp phải sự phức tạp khi tích hợp với các hệ thống cũ truyền thống.

Tuy nhiên, các nhà mạng truyền thống nắm giữ lợi thế đáng kể do kho dữ liệu độc quyền khổng lồ của họ được tích lũy qua nhiều năm hoạt động. Dữ liệu quy mô lớn này rất quan trọng để đào tạo các mô hình AI mạnh mẽ và chính xác, mang lại cho các nhà mạng này lợi thế về hiệu suất trong các ứng dụng như tối ưu hóa mạng, bảo trì dự đoán và dịch vụ khách hàng được cá nhân hóa. Ví dụ, AIS tại Thái Lan đã tích hợp AI trên hơn một nửa các trang web mạng, tận dụng dữ liệu mở rộng của mình để giảm 4,4% mức tiêu thụ năng lượng.

Mặc dù các nhà mạng nhỏ hơn có thể triển khai AI nhanh chóng, nhưng hiệu quả và tiềm năng tăng trưởng của các giải pháp này thường phụ thuộc vào khả năng truy cập vào dữ liệu toàn diện, chất lượng cao. Các thỏa thuận hợp tác và chia sẻ dữ liệu có thể giúp các startup vượt qua hạn chế này.

Cuối cùng, tốc độ áp dụng AI có thể sẽ phụ thuộc vào cả tính linh hoạt và tính khả dụng của dữ liệu, với các công ty đã thành lập hiện đang có lợi thế đáng kể về dữ liệu. Để các công ty nhỏ hơn có thể cạnh tranh, việc hình thành quan hệ đối tác chiến lược và tiếp cận nhiều nguồn dữ liệu khác nhau sẽ là chìa khóa.

Vai trò của Đông Nam Á trong định hình bối cảnh AI viễn thông toàn cầu

Đông Nam Á ngày càng đóng vai trò quan trọng trong việc định hình bối cảnh AI viễn thông toàn cầu, được thúc đẩy bởi sự hội tụ của nhiều yếu tố bao gồm dân số trẻ, am hiểu công nghệ và các sáng kiến ​​chủ động của chính phủ.

Một số quốc gia Đông Nam Á đang xây dựng các chiến lược AI quốc gia, chẳng hạn như Chiến lược quốc gia về AI của Indonesia (Stranas KA) và Chiến lược AI quốc gia 2.0 (NAIS2.0) của Singapore. Singapore cũng đã đầu tư 70 triệu đô la để phát triển các mô hình AI phù hợp với văn hóa khu vực, nhận ra tầm quan trọng của các giải pháp bản địa hóa.

Thỏa thuận khung kinh tế số ASEAN (DEFA), dự kiến ​​sẽ được hoàn thiện vào năm 2025, nhằm chuẩn hóa các quy định về thương mại kỹ thuật số và tạo ra các cấu trúc quản trị AI, có khả năng dẫn đến một chiến lược khu vực nhất quán cho việc phát triển AI và sử dụng AI trong viễn thông.

Trong khi đầu tư vào các công ty khởi nghiệp AI Đông Nam Á vẫn thấp hơn so với các công ty cùng ngành ở châu Á - Thái Bình Dương, các công ty công nghệ lớn đang rót vốn đáng kể vào cơ sở hạ tầng AI của khu vực, chẳng hạn như Nvidia và Microsoft. Khoản đầu tư này sẽ rất quan trọng trong việc hỗ trợ tham vọng AI của các nhà khai thác viễn thông.

Việc sử dụng AI trong thế giới thực của các nhà mạng khu vực, chẳng hạn như cải thiện mạng lưới và dịch vụ khách hàng bằng các chatbot thông minh, cho thấy tác động rõ ràng. Nếu Đông Nam Á giải quyết các vấn đề về cơ sở hạ tầng và tình trạng thiếu hụt kỹ năng AI, dân số và nền kinh tế độc đáo của khu vực, kết hợp với các nỗ lực của chính phủ và khu vực thì có khả năng sẽ tạo dựng được vị thế quan trọng và riêng biệt cho khu vực này trong thị trường viễn thông AI toàn cầu./.

QA