Phát biểu tại Phiên toàn thể trong khuôn khổ Diễn đàn báo chí toàn quốc năm 2025 diễn ra chiều ngày 19/6 tại Hà Nội, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Lê Quốc Minh trình bày một số điểm nổi bật trong xu hướng truyền thông - báo chí trên thế giới.

Những thách thức lớn nhất hiện nay là áp lực về tốc độ và tin giả gây nhiễu loạn, làm giảm uy tín báo chí nếu không kiểm soát tốt nguồn tin; khó kiểm soát nội dung khi nhiều tin tức xấu, tin giả, thông tin sai lệch trên mạng xã hội gây khó khăn cho hoạt động kiểm chứng của nhà báo; cạnh tranh và phụ thuộc nền tảng bởi báo chí ngày càng phải phụ thuộc vào mạng xã hội để tiếp cận độc giả, từ đó mất dần tính kiểm soát “nguồn tin gốc”.

Tuy nhiên, kỷ nguyên mới cũng mang đến cho báo chí nhiều cơ hội để khẳng định vai trò dẫn dắt. Đó là cơ hội để chuyển đổi số (CĐS) toàn diện, tận dụng công nghệ để nâng cao chất lượng nội dung, cá nhân hóa trải nghiệm người dùng và mở rộng kênh phân phối.

Theo Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, để CĐS thành công, các cơ quan báo chí cần xây dựng chiến lược CĐS, đầu tư hạ tầng công nghệ và dữ liệu, ứng dụng AI vào quy trình làm báo, đổi mới mô hình tổ chức và đào tạo nhân lực và nhất là phải quan tâm đẩy mạnh sáng tạo sản phẩm báo chí số, tăng nguồn thu.

Trong các nhóm giải pháp cụ thể trên, về xây dựng chiến lược CĐS tổng thể, cơ quan báo chí cần đánh giá hiện trạng, gồm: Phân tích năng lực số, hạ tầng công nghệ, quy trình xuất bản, nguồn nhân lực, mức độ sẵn sàng của tòa soạn. Đồng thời, xác lập mục tiêu cụ thể: Chuyển đổi tòa soạn số, cá nhân hóa trải nghiệm độc giả, đa dạng hóa sản phẩm truyền thông và nguồn thu.

Trong khi đó, về đầu tư hạ tầng công nghệ và dữ liệu, cơ quan báo chí cần xây dựng cơ sở dữ liệu độc giả, kho dữ liệu nội dung tin tức, hệ thống quản trị nội dung số (CMS) hiện đại; Kết nối, tích hợp nền tảng quản lý, phân tích dữ liệu, thiết lập các kênh truyền thông đa dạng (web, app, mạng xã hội...).

Để ứng dụng AI vào quy trình làm báo thành công, theo Tổng Biên tập Báo Nhân Dân có 2 yếu tố quan trọng, đó là: (1) Tự động hóa sản xuất tin tức. Trong đó, sử dụng AI viết tin tự động (bản tin ngắn, dữ liệu thể thao, thời tiết, tài chính,...), kiểm tra chính tả, biên tập, dịch thuật; (2) Phân tích dữ liệu lớn (big data): AI giúp phát hiện chủ đề nóng, xu hướng xã hội, dự báo tương tác, tối ưu hóa lịch xuất bản.

Tiếp đó, để ứng dụng AI vào quy trình làm báo, phải đảm bảo cá nhân hóa nội dung: Triển khai thuật toán gợi ý bài viết, phân tích hành vi người đọc, phân phối tin tức phù hợp từng đối tượng độc giả. Đi kèm với việc đưa AI hỗ trợ tương tác độc giả: Chatbot trả lời tự động, giọng đọc AI, phân tích cảm xúc, video tự động, báo chí nhập vai (AR/VR).

"Việc kiểm chứng và phát hiện tin giả cũng không kém phần quan trọng, bởi vậy, cần ứng dụng AI hỗ trợ rà soát, kiểm tra, xác thực thông tin đa nguồn", ông Lê Quốc Minh nhấn mạnh.

Về giải pháp đổi mới mô hình tổ chức và đào tạo nhân lực, Tổng biên tập Báo Nhân Dân cho biết cần tổ chức tòa soạn hội tụ: Liên thông giữa tin, ảnh, video, đồ họa, dữ liệu... trên cùng hạ tầng số. Và đào tạo, nâng kỹ năng số cho nhân sự: Học cách sử dụng công cụ AI, phân tích dữ liệu, biên tập đa phương tiện, chủ động kiểm chứng và sáng tạo nội dung trên môi trường số.

Cùng với đó, tăng cường hợp tác và đảm bảo đạo đức nghề nghiệp, trong đó, hợp tác với các doanh nghiệp công nghệ, cơ sở nghiên cứu AI, trường đại học và đơn vị xây dựng nền tảng số bản địa hóa.

Bên cạnh đó, cần xây dựng, cập nhật quy chuẩn đạo đức về ứng dụng AI, bảo đảm sự giám sát của con người, minh bạch thông tin, gắn nội dung với giá trị xã hội.

“Báo chí cần đẩy mạnh sáng tạo sản phẩm báo chí số, đa dạng nguồn thu. Ở đó, triển khai các loại hình nội dung đa dạng như báo chí dữ liệu, e-magazine, podcast, bản tin trả phí, bản tin email, truyền hình Internet, tổ chức sự kiện số,... Đồng thời, phát triển các dịch vụ truyền thông số, hợp tác bản quyền, sản xuất nội dung cho nền tảng bên thứ ba”, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân Lê Quốc Minh nhấn mạnh.

Cũng tại phiên toàn thể của Diễn đàn, các đại biểu cũng đồng tình CĐS và ứng dụng AI vào báo chí là: Con người vẫn là trung tâm định hướng, kiểm chứng, sáng tạo và chịu trách nhiệm nội dung còn công nghệ và AI chỉ là công cụ. Cơ quan báo chí cần ưu tiên giải quyết vấn đề thực tiễn như: Nâng hiệu suất, rút ngắn quy trình, tăng chất lượng, cá nhân hóa và đảm bảo tin cậy, minh bạch; Chú trọng bảo vệ dữ liệu độc giả, an ninh thông tin, xây dựng hệ sinh thái số vững chắc và bền vững./.

Bình Minh