“

Tóm tắt:
- Tầm quan trọng của báo in: Báo in mang lại trải nghiệm tương tác độc đáo, khác biệt với báo điện tử, đáp ứng nhu cầu khám phá ngoài thế giới số.
- Thách thức từ công nghệ: Công nghệ phát triển khiến báo in bị thu hẹp, đối mặt nguy cơ giảm quy mô hoặc biến mất nếu không đổi mới.
- Vai trò tài chính: Báo in vẫn đóng góp khoảng 50% doanh thu cho các cơ quan báo chí lớn, dù tỷ lệ giảm so với trước đây (85 - 90%).
- Hạn chế của báo điện tử: Báo điện tử khó bù đắp doanh thu, chỉ đạt tối đa 20% tổng doanh thu, khiến báo in vẫn quan trọng.
- Xu hướng quốc tế: Báo in toàn cầu chuyển thành sản phẩm cao cấp, tập trung nội dung độc đáo, tách biệt với báo điện tử để tạo trải nghiệm tinh tế.
- Quảng cáo trên báo in: Báo in thu hút quảng cáo nhờ trải nghiệm trực quan, như hiệu ứng âm thanh, cảm giác chân thực, điều báo điện tử không làm được.
- Đổi mới tại Việt Nam: Báo in Việt Nam còn bảo thủ, thiếu đột phá về thiết kế và nội dung so với quốc tế, cần thay đổi để hấp dẫn hơn.
- Tích hợp công nghệ: Báo Nhân Dân ứng dụng công nghệ vào ấn phẩm đặc biệt, như phụ san panorama và triển lãm tương tác, thu hút độc giả trẻ.
- Hệ sinh thái báo chí: Kết nối báo in, báo điện tử và các nền tảng khác để tạo trải nghiệm đa dạng, phong phú cho độc giả.
- Đổi mới liên tục: Báo in cần liên tục áp dụng công nghệ mới, thiết kế sáng tạo để duy trì sức hút và đáp ứng kỳ vọng độc giả.

Khi cầm lấy một tờ báo in, độc giả không thực sự tìm kiếm thông tin thời sự. Điều họ họ đang tìm kiếm là trải nghiệm tương tác với chất liệu in - như một cách thoát ra khỏi thế giới số; đồng thời mở ra lối tiếp cận khác biệt để khám phá thế giới xung quanh. Đây là điều mà môi trường online không thể mang lại. Báo in tưởng chừng như “biến mất” khi bị báo điện tử, mạng xã hội cạnh tranh quyết liệt thì lại đang trở lại và có phần “lợi hại hơn xưa”.

Từ những tờ báo nổi tiếng ở nước ngoài đến tờ báo Đảng Nhân Dân, làm sao để báo in hấp dẫn công chúng là những chia sẻ của ông Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam với Tạp chí Thông tin và Truyền thông trong dịp cả nước chuẩn bị kỷ niệm 100 năm ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025).

Công nghệ đang tác động mạnh mẽ đến báo chí. Vậy trước tiên, xin hỏi ông công nghệ đang thay đổi báo in như thế nào và để tiếp tục tồn thay đổi báo in như thế nào và để tiếp tục tồn tại, báo in cần làm gì?

Ông Lê Quốc Minh: Công nghệ phát triển mạnh mẽ, vai trò của báo in đang dần bị thu hẹp, điều này là không thể tránh khỏi. Nhiều tờ báo in sẽ phải đối mặt với việc giảm quy mô, thậm chí là biến mất hoàn toàn. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc báo in sẽ hoàn toàn mất đi. Những tờ báo biết đổi mới, sáng tạo, kết hợp giữa báo in truyền thống và các công nghệ hiện đại vẫn có cơ hội. Nghiên cứu về báo chí cho thấy báo in vẫn giữ một vị trí quan trọng.

Về mặt tài chính, nguồn thu từ báo in vẫn chiếm tỷ trọng lớn, ít nhất khoảng 50% tổng doanh thu của các cơ quan báo chí lớn có cả báo in và báo điện tử. Trước đây, báo in từng đóng góp đến 85 - 90%, thậm chí hơn, nhưng hiện nay tỷ lệ này đã giảm, thường dao động quanh mức 50 - 50, hoặc thấp hơn một chút, nhưng vẫn chiếm khoảng trên 40%.

Báo điện tử, dù có tốc độ lan truyền tin tức nhanh và hiệu quả cao, vẫn khó bù đắp được doanh thu cho báo in. Một tờ báo điện tử đạt được 20% tổng doanh thu đã được xem là thành công, còn phần lớn chỉ đạt khoảng 15% hoặc thấp hơn.

Do đó, báo in vẫn giữ vai trò quan trọng về mặt tài chính và được các cơ quan báo chí cố gắng duy trì trong phạm vi có thể, trừ khi tình hình tài chính không còn cho phép. Tuy nhiên, nếu không có sự đổi mới, việc duy trì báo in sẽ ngày càng khó khăn.

Chắc chắn không chỉ Việt Nam mà báo in đang gặp khó trên toàn cầu. Báo chí quốc tế đang làm gì với báo in, thưa ông?

Ông Lê Quốc Minh: Nhìn ra khu vực, các quốc gia như Indonesia, Philippines, hay Singapore đã có những thay đổi đáng kể trong cách làm báo in, trong khi ở Việt Nam, báo in vẫn còn khá bảo thủ, gần như giữ nguyên cách làm của 20 năm trước. Từ thiết kế trang bìa đến các trang trong, nhiều tờ báo in Việt Nam thiếu sự đột phá và không tạo được dấu ấn đặc biệt.

Trên thế giới, báo in đang được định hướng trở thành một sản phẩm cao cấp (premium). Những người sẵn sàng bỏ tiền mua báo in kỳ vọng nhận được nội dung độc đáo, không thể tìm thấy ở các nền tảng khác. Để đạt được điều này, các tòa soạn báo in cần tách biệt hoàn toàn với tòa soạn báo điện tử, bởi hai hình thức này đòi hỏi tư duy khác nhau. Báo điện tử cần nhanh, đa phương tiện, tích hợp công nghệ, trong khi báo in cần tập trung vào sự tinh tế, sâu sắc và trải nghiệm độc đáo.

Đặc biệt, một lĩnh vực quan trọng là quảng cáo trên báo in, vốn mang tính đặc thù và có tiềm năng lớn. Trên thế giới, các nhà quảng cáo vẫn ưa chuộng báo in vì khả năng mang lại trải nghiệm trực quan, một cảm xúc mà báo điện tử khó sánh bằng. Với báo in, độc giả có thể chạm, cảm nhận, thậm chí ngửi được mùi mực in hay các hiệu ứng đặc biệt. Ví dụ, một quảng cáo xe ô tô trên báo in có thể được thiết kế để khi mở ra, người đọc nghe được âm thanh tiếng pô xe, tạo cảm giác sống động, hoặc các hiệu ứng đo lường được nhịp tim của độc giả khi trải nghiệm. Những điều này mang lại cảm giác chân thực mà báo điện tử không thể làm được, dù báo điện tử có thể sử dụng hình ảnh động hay video bắt mắt.

“

Kỷ nguyên mới là khoảng thời gian đất nước, dân tộc phải vươn lên mãnh liệt, phấn đấu thực hiện thành công những mục tiêu chiến lược, tạo sự phát triển vượt bậc ở một tầm cao mới, trình độ mới, chất lượng mới, xác lập vị thế quốc gia trên trường quốc tế, tạo nền tảng cho bước phát triển đột phá kế tiếp. Chính lúc này, hơn bao giờ hết, những người làm báo Việt Nam, các cơ quan báo chí Việt Nam, bên cạnh việc phải tiếp tục gìn giữ cho mình bản lĩnh chính trị vững vàng, cái tâm sáng, tinh thần nhân văn, sự chính trực với nghề, còn phải thắp sáng cho mình ngọn lửa đổi mới sáng tạo.

“Vì thế tôi mong rằng, Báo chí Cách mạng Việt Nam khi bước vào dấu mốc 100 năm, bên cạnh việc giữ vững tính định hướng, lập trường một lòng theo Đảng phục vụ Nhân dân, phục vụ đất nước, ngoài việc phải “gọn” và “tinh” theo tinh thần Nghị quyết 18-NQ/TW, còn phải cấp thiết đổi mới sáng tạo, đổi mới sáng tạo liên tục, mạnh
mẽ hơn nữa, tìm kiếm các giải pháp phát triển để có thể chinh phục độc giả, khán thính giả trên những nền tảng mới, tạo sự khác biệt giữa báo chí với các kênh truyền thông khác. Chỉ có hiện thực hóa hiệu quả các mô hình đổi mới, sáng tạo thành công mới có thể giúp báo chí phát triển thực sự bền vững, chuyên nghiệp, sáng tạo và nhân văn, mới có thể tiếp tục giữ vững vị thế là phương tiện truyền thông chủ lực, thiết yếu, là
ngọn hải đăng truyền thông dẫn đặt định hướng dư luận xã hội, định hướng cho người dân giữa biển cả thông tin thời đại số”, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam bày tỏ.

(Trích Thư chúc mừng gửi tới toàn thể cán bộ, hội viên,
những người làm báo cả nước nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam của Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Lê Quốc Minh)

Vậy còn báo in của Việt Nam đang đổi mới như thế nào, thưa ông?

Ông Lê Quốc Minh: Báo in chính thống có lợi thế lớn về niềm tin từ độc giả, khi kết hợp với công nghệ hiện đại, nó có thể đáp ứng được kỳ vọng của xã hội về sự mới mẻ. Đặc biệt, với giới trẻ, việc tích hợp công nghệ một cách khéo léo vào báo in có thể tạo sức hút lớn.

Chẳng hạn, ở Việt Nam hiện nay, các câu chuyện mang tính lịch sử, tinh thần dân tộc, hay tình yêu đất nước đang rất được quan tâm.

Những câu chuyện về các dấu mốc lịch sử quan trọng của đất nước, nếu được kể một cách dễ hiểu, gần gũi, phù hợp với mọi đối tượng, sẽ rất thu hút. Với thế hệ trẻ, việc tích hợp công nghệ là yếu tố then chốt. Nếu không có công nghệ, báo in khó có thể cạnh tranh được với các nền tảng khác. Do đó, sự kết hợp giữa nội dung mang tính lịch sử, giá trị truyền thống và các yếu tố công nghệ hiện đại là hướng đi cần thiết để báo in không chỉ tồn tại mà còn phát triển trong thời đại số. Báo Nhân Dân thời gian qua đã không ngừng nỗ lực tích hợp công nghệ vào các dự án của mình để đáp ứng xu hướng và nhu cầu của độc giả.

“

Nói về ấn phẩm báo Nhân Dân Cuối tuần đặc biệt phát hành vào
tháng 5-2025 mang số 1890 - trùng với năm sinh của Bác, như một sự trùng hợp thiêng liêng và đầy ý nghĩa, Tổng Biên tập báo Nhân Dân Lê Quốc Minh cho biết, số báo có nhiều bài viết của các chuyên gia, khẳng định tư tưởng Hồ Chí Minh không chỉ là ánh sáng quá khứ, mà là ngọn đuốc soi đường cho hiện tại và tương lai dân tộc. Những giá trị tư tưởng của Người đang được kế thừa, cụ thể hóa trong từng nỗlực phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc, hội nhập nhưng vẫn giữ vững độc lập, tự chủ.

Cụ thể, Báo Nhân Dân đã phát hành các ấn phẩm đặc biệt vào các Lễ kỷ niệm quan trọng của đất nước, như kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2025); hay xây dựng phụ san panorama và Triển lãm tương tác Chiến dịch Điện Biên Phủ; phụ san đặc biệt Chiến dịch Hồ Chí Minh, kết hợp báo in truyền thống và công nghệ hiện đại để mang đến cho bạn đọc những trải nghiệm mới. Mỗi sản phẩm này đều ứng dụng các công nghệ khác nhau hoặc cách thể hiện khác biệt, dù có thể sử dụng cùng một nền tảng công nghệ.

Sự đa dạng trong cách tiếp cận này đã tạo nên sức hút đặc biệt, không chỉ khiến các ấn phẩm được chú ý mà còn kéo theo sự quan tâm của độc giả đến các sản phẩm thông thường của báo.

Trước đây, nhiều người, đặc biệt là giới trẻ, có thể không nghĩ đến việc đọc Báo Nhân Dân, nhưng giờ đây, họ bắt đầu đặt mua báo vì tò mò và mong muốn khám phá những nội dung mới, những đổi mới tiếp theo. Điều này không chỉ giúp xây dựng thương hiệu mạnh mẽ, gắn kết với độc giả mà còn mở rộng đối tượng độc giả, đặc biệt là nhóm độc giả trẻ.

Đối với báo in, cách trình bày và thiết kế độc đáo rất quan trọng. Không phải chúng ta thiếu những nhà thiết kế tài năng. Nhiều tờ báo đã có những bước tiến nhất định, chẳng hạn như bổ sung hình ảnh đồ họa bắt mắt, cải thiện cách trình bày nội dung để trở nên hấp dẫn hơn. Tuy nhiên, với những tờ báo ngày, việc đổi mới thiết kế và nội dung thường khó hơn so với các tạp chí định kỳ, bởi tạp chí có thời gian chuẩn bị lâu hơn, cho phép đầu tư nhiều vào tính sáng tạo. Dù vậy, ngay cả với báo ngày, việc tạo sự hấp dẫn là hoàn toàn khả thi.

Các tờ báo lớn trên thế giới cũng đối mặt với thách thức tương tự, nhưng họ vẫn tìm cách làm cho báo ngày trở nên cuốn hút hơn, không chỉ qua nội dung mà còn qua hình thức trình bày. Nhưng cần nhấn mạnh rằng, để duy trì sức hút, báo in cần đổi mới liên tục. Nếu một sản phẩm đã sử dụng một công nghệ nhất định và nhận được sự yêu thích từ độc giả, thì sản phẩm tiếp theo cần ứng dụng một công nghệ mới hoặc cách thể hiện mới để tiếp tục tạo sự hấp dẫn. Hôm nay, độc giả có thể đến với chúng ta vì sản phẩm này sử dụng công nghệ phù hợp khiến họ thích thú, nhưng ngày mai, họ sẽ kỳ vọng chúng ta mang đến những công nghệ mới mẻ hơn, không lặp lại những gì đã cũ.

Hơn nữa, việc kết nối các ấn phẩm trong một hệ sinh thái báo chí là hướng đi cần thiết. Bằng cách tích hợp các sản phẩm báo in, báo điện tử và các nền tảng khác một cách liền mạch, chúng ta có thể tạo ra trải nghiệm đa dạng và phong phú cho độc giả.

(Bài viết đăng ấn phẩm in Tạp chí TT&TT số 5 tháng 5/2025)

Huyền Thương (Thực hiện)