Đây là khẳng định của bà Tô Thị Thu Hương, Giám đốc Trung tâm Chứng thực điện tử quốc gia (NEAC) - Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) tại Hội nghị Giao ban Quý II/2025 với các tổ chức cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số (CA) công cộng được tổ chức sáng ngày 02/7/2025.

Phát biểu tại hội nghị, bà Tô Thị Thu Hương chia sẻ: Tính đến nay, hơn 18 triệu chứng thư chữ ký số (CKS) đã được cấp trên toàn quốc, tương ứng với tỷ lệ 28,42% dân số trưởng thành có CKS. Trong khi đó, Chính phủ và Bộ KH&CN đã đặt ra một mục tiêu đầy thách thức là đến cuối năm 2025, 50% dân số trưởng thành Việt Nam sẽ sở hữu CKS cá nhân.

“Để hiện thực hóa mục tiêu này, rất cần sự đồng lòng, đoàn kết và quyết tâm của NEAC và các CA công cộng”, Giám đốc NEAC nhấn mạnh.

Hiện nay, NEAC đang tiên phong nghiên cứu, ứng dụng các công nghệ mới, đặc biệt là các giải pháp bảo mật hậu lượng tử, nhằm ứng phó với những thách thức mà công nghệ lượng tử có thể gây ra đối với tính an toàn của hạ tầng khóa công khai (PKI). Việc liên tục cập nhật kiến thức, chủ động chuẩn bị chiến lược cho kỷ nguyên mới được NEAC xác định là hướng đi tất yếu để bảo vệ vững chắc niềm tin số quốc gia.

Siết chặt quản lý, nâng cao chất lượng dịch vụ chứng thực CKS

Báo cáo công tác kiểm tra, giám sát 6 tháng đầu năm 2025, đại diện NEAC cho biết, hoạt động của các CA đã có nhiều chuyển biến tích cực, dần đi vào nề nếp, bám sát quy định pháp luật. Công tác kiểm tra đã góp phần giúp các CA chuẩn hóa quy trình, chú trọng hơn đến vấn đề bảo mật thông tin người dùng.

Tuy nhiên, quá trình kiểm tra cho thấy vẫn còn tình trạng nhiều hồ sơ thuê bao chưa hợp lệ. Cụ thể, qua kiểm tra ngẫu nhiên hơn 8.000 hồ sơ, NEAC ghi nhận tình trạng chậm trễ trong việc cung cấp hồ sơ, nhiều hồ sơ thiếu thông tin cần thiết để đảm bảo tính hợp lệ, chưa thống nhất trong tiếp nhận và xử lý hồ sơ đề nghị. Thậm chí, tại một CA, có tới 273/371 hồ sơ không có hồ sơ thuê bao.

Bên cạnh đó, qua giám sát, NEAC nhận thấy có hiện tượng, phản ảnh về vấn đề ủy quyền đề nghị cấp chứng thư CKS, như nhân viên mạo danh người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp (DN) để đề nghị cấp chứng thư CKS. Đáng chú ý, là việc CA cấp chứng thư số cho mục đích thử nghiệm nhưng không thông báo cho NEAC. Các vi phạm này đã khiến các doanh nghiệp bị xử phạt.

Trước thực trạng này, NEAC cho biết sẽ tiếp tục tăng cường công tác kiểm tra, trong đó có cả kiểm tra đột xuất, nhằm kịp thời chấn chỉnh các sai phạm. Song song đó, Trung tâm sẽ đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến chính sách và các quy định pháp luật mới tới các CA, đồng thời tổ chức các buổi tọa đàm chuyên sâu để trao đổi nghiệp vụ.

NEAC cũng đề nghị các CA chủ động rà soát, cập nhật kịp thời các quy trình vận hành, quản lý, kiểm soát dịch vụ…; Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ để đảm bảo kết quả xử lý thống nhất, nâng cao chất lượng dịch vụ cung cấp. Đồng thời, chú trọng đào tạo đội ngũ cán bộ, nâng cao chuyên môn nghiệp vụ, năng lực, và nhận thức đầy đủ về vai trò, trách nhiệm trong cung cấp dịch vụ chứng thực CKS công cộng.

Đưa CKS đến gần hơn với người dân thông qua VNeID

Tại Hội nghị, ông Đỗ Kế Công, đại diện VNPT-CA đã chia sẻ kinh nghiệm triển khai và kết quả bước đầu trong quá trình tích hợp CKS vào ứng dụng định danh điện tử VNeID. Đây được xem là bước tiến quan trọng, giúp đưa CKS đến gần hơn với người dân, góp phần thúc đẩy việc sử dụng dịch vụ công trực tuyến và các giao dịch số một cách thuận tiện, an toàn và bảo mật.

Theo ông Đỗ Kế Công, trong giai đoạn đầu (11/2024 - 03/2025), hai nhà mạng lớn là VNPT và Viettel đã tiên phong tích hợp CKS vào VNeID. Với thời gian đăng ký trung bình chỉ khoảng 3 phút, quy trình mới đã rút ngắn đáng kể so với phương thức truyền thống.

Theo đó, người dân không cần thực hiện eKYC do đã được xác thực danh tính mức độ 2 từ VNeID, đồng thời có thể sử dụng ký số trên toàn bộ môi trường mà các CA triển khai. Về phía đơn vị CA, việc này giúp giảm thiểu thu thập và lưu trữ hồ sơ giấy cũng như hồ sơ điện tử (ảnh chụp, video eKYC), tiết kiệm thời gian và nguồn lực đáng kể.

Tuy vậy, một số khó khăn bước đầu đã xuất hiện. Cụ thể, chỉ những người đã có tài khoản VNeID định danh mức 2 mới đủ điều kiện đăng ký; đồng thời, người dùng còn gặp bất tiện khi phải chuyển đổi giữa ứng dụng VNeID và ứng dụng riêng của các CA.

Bên cạnh đó, các đơn vị CA cũng phải tốn nhiều thời gian và chi phí để đáp ứng đủ điều kiện kết nối với VNeID thông qua mô hình kết nối trực tiếp và sử dụng dịch vụ của hệ thống định danh và xác thực theo Nghị định 69.

Từ tháng 5/2025, số lượng đơn vị CA tham gia được mở rộng lên 5 đơn vị gồm: VNPT, Viettel, MISA, CA2 và SoftDream. Nhờ áp dụng mô hình kết nối mới thông qua nền tảng chia sẻ dữ liệu RSHub, thời gian đăng ký CKS đã được rút ngắn xuống dưới 1 phút. Người dân có thể đăng ký chứng thư số nhanh chóng ngay trên VNeID mà không cần xác thực eKYC hay tải thêm ứng dụng của CA.

Về phía đơn vị cung cấp, mô hình này giảm bớt việc thu thập hồ sơ giấy, hồ sơ điện tử (ảnh chụp/video eKYC); Thời gian đăng ký nhanh; Kết nối để tiếp nhận hồ sơ chia sẻ từ công dân nhanh hơn do kết nối qua RSHub, không kết nối trực tiếp với nền tảng và VNeID.

Tuy nhiên, theo đại diện VNPT-CA, một số vướng mắc vẫn tồn tại. Cụ thể, dù người dân có thể đăng ký nhanh chóng, nhưng chưa thể sử dụng CKS trên các môi trường ký phổ biến do VNeID và RSHub chưa tích hợp với các môi trường ký. Người dùng chỉ có thể ký trên các ứng dụng đã tích hợp với luồng ký của VNeID, không tận dụng được hạ tầng ký số rộng rãi của các nhà cung cấp như VNPT hay Viettel.

Đối với các đơn vị CA, việc triển khai qua RSHub đang ở giai đoạn thí điểm nên chưa có quy định rõ ràng về trách nhiệm pháp lý giữa các bên tham gia cung cấp hồ sơ và dữ liệu chia sẻ từ VneID để phục vụ cấp chứng thư số; Dữ liệu được chia sẻ và đăng ký từ VNeID không có thông tin liên hệ của khách hàng khó khăn cho việc CA chăm sóc, hỗ trợ khách hàng.

Gỡ rào cản, mở đường cho hộ kinh doanh chuyển đổi số (CĐS)

Việc đưa 5 triệu hộ kinh doanh (HKD) vào guồng quay của nền kinh tế số, minh bạch và hiện đại là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của quá trình CĐS quốc gia. Do đó, các quy định mới của pháp luật về việc sử dụng hóa đơn điện tử và CKS đã tạo ra một bước ngoặt, đặt ra cả thách thức lẫn cơ hội to lớn.

Chia sẻ tại hội nghị, ông Nguyễn Khơ Din, Phó Chủ tịch, Tổng thư ký Câu lạc bộ CKS và giao dịch điện tử Việt Nam (VCDC) cho biết, hành lang pháp lý đang có những thay đổi mang tính nền tảng. Những quy định này nhằm giải quyết các bất cập tồn tại lâu nay, phần lớn các HKD vẫn chủ yếu đóng thuế khoán, không kê khai thuế và không xuất hóa đơn.

Tình trạng này dẫn đến hệ lụy thất thu thuế, tạo ra sự cạnh tranh không công bằng với các DN, khiến các HKD khó phát triển bài bản và lớn mạnh, đồng thời còn là mảnh đất cho hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ.

Các rào cản chính mà HKD gặp phải trong quá trình chuyển đổi này bao gồm: lo ngại về chi phí đầu tư ban đầu cho phần mềm và thiết bị, tâm lý e ngại bị truy thu thuế khi minh bạch doanh thu và hạn chế về hiểu biết công nghệ, đặc biệt với người lớn tuổi. Để tháo gỡ các khó khăn trên, các CA công cộng đã chủ động xây dựng các giải pháp toàn diện và các chính sách hỗ trợ thiết thực.

Hiện nay, trên thị trường có rất nhiều giải pháp tích hợp toàn trình như CKS, phần mềm bán hàng, phần mềm kế toán… được phát triển theo hướng “all-in-one” - tất cả trong một. Các HKD chỉ cần sử dụng một nền tảng duy nhất để thực hiện đầy đủ các nghiệp vụ như xuất hóa đơn, kê khai thuế… ngay trên điện thoại thông minh, máy tính bảng, thiết bị POS cầm tay, máy tính xách tay hay máy tính để bàn. Tất cả đều đảm bảo tuân thủ các quy định của Nhà nước.

Ông Din cho biết, hầu hết các DN là thành viên Câu lạc bộ như Viettel, VNPT, FPT, Bkav, Misa… đều đã triển khai các giải pháp này ra thị trường. Bên cạnh đó, các đơn vị cũng có chính sách ưu đãi về chi phí, hỗ trợ hộ kinh doanh trong giai đoạn đầu như miễn phí sử dụng từ 3 - 6 tháng.

“Chúng tôi xác định ngoài câu chuyện làm kinh doanh, thì đây cũng là trách nhiệm với xã hội, với đất nước trong giai đoạn chuyển giao, nhằm thúc đẩy các hộ kinh doanh hoạt động bài bản tiến tới thành lập các DN”, Phó Chủ tịch, Tổng thư ký VCDC nhấn mạnh.

Tuy nhiên, ông Din cũng lưu ý, các chính sách ưu đãi hiện nay chỉ mang tính hỗ trợ trong giai đoạn chuyển tiếp. Về lâu dài, cần có sự vào cuộc đồng bộ và quyết liệt từ các bộ, ngành liên quan để xây dựng cơ chế chính sách phù hợp, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chuyển đổi này.

Đặc biệt, Hội nghị cũng dành thời gian để các đại biểu thảo luận cởi mở, chia sẻ các vướng mắc thực tiễn, đồng thời đề xuất nhiều sáng kiến nhằm gia tăng giá trị và mở rộng phạm vi ứng dụng dịch vụ tin cậy trong đời sống xã hội và hoạt động sản xuất kinh doanh.

Phát biểu kết thúc Hội nghị, Giám đốc Tô Thị Thu Hương nhấn mạnh: “NEAC cam kết đồng hành cùng các CA công cộng trong việc tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy đổi mới công nghệ và hoàn thiện hành lang pháp lý, nhằm xây dựng một thị trường dịch vụ tin cậy lành mạnh, cạnh tranh và phát triển bền vững”.

Việc tổ chức giao ban định kỳ giữa cơ quan quản lý và các CA công cộng tiếp tục khẳng định vai trò điều phối chủ động, linh hoạt của NEAC trong bối cảnh Việt Nam đang trải qua thời khắc lịch sử, triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp trên toàn quốc, việc đẩy mạnh số hóa các giao dịch dân sự, hành chính, thương mại thông qua CKS là bước đi tất yếu, phù hợp với định hướng đặt người dân và DN làm trung tâm phục vụ./.

Ánh Dương