Chính sách thu hút và giữ chân nhân tài quốc tế

Sự thiếu hụt nhân tài mà các ngành KH&KT và các tổ chức nghiên cứu đang và sẽ phải đối mặt sẽ gia tăng khi ngày càng có nhiều công nghệ, sản phẩm và dịch vụ KHCN được sử dụng rộng rãi hơn.

Ngoài ra, Canada cũng xác định cần phải phát triển các kỹ năng liên quan đến khoa học xã hội và nhân văn bổ sung để đảm bảo rằng những lợi thế phát sinh từ việc sử dụng công nghệ mới, tiến bộ có thể mang lại lợi ích cho tất cả người dân Canada một cách công bằng và bình đẳng.

Trong bối cảnh nhu cầu quốc tế ngày càng tăng đối với nguồn nhân tài hạn chế, Canada phải đối mặt với những thách thức đặc biệt trong việc giữ chân nhân tài mà nước này đã phát triển và xây dựng lực lượng lao động chất lượng cao đa dạng và toàn diện hơn.

Để thực hiện định hướng đề ra, trong các năm qua, Chính phủ Canada đã đồng thời triển khai nhiều sáng kiến và kế hoạch lớn, điển hình như:

Sáng kiến Thuê mướn nhân tài toàn cầu“Hire-Global-Talent (HGT)

Sáng kiến HGT do Bộ Di trú, Tị nạn và Quốc tịch Canada triển khai, được cụ thể hóa thông qua “Chương trình Lao động nước ngoài tạm thời” (TFWP) nhằm mục đích thu hút các lao động có kỹ năng trong ngắn hạn đến làm việc tại Canada.

Chương trình sẽ cho phép các đơn vị, DN, người sử dụng lao động có thể nộp đơn tuyển dụng lao động nước ngoài làm việc ngắn hạn tại Canada, thuộc các nhóm: nhóm tri thức tài năng (dành cho các công ty ở Canada cần tuyển dụng một vị trí có nhu cầu cao và thuộc danh sách các Nghề nghiệp tài năng toàn cầu đã được quy định); nhóm lương cao (bao gồm các vị trí như chăm sóc sức khỏe, hàng không, cửa khẩu…); nhóm nhân lực nông nghiệp; và nhóm các đơn xin hỗ trợ thường trú đối với các doanh nhân, nhà đầu tư, sinh viên, lưu học sinh quốc tế.

Theo quy định của HGT, kể từ ngày 4/4/2022, các vị trí lao động tạm thời kể trên có thể yêu cầu thời hạn làm việc lên tới 3 năm, đặc biệt, thời hạn có thể được kéo dài lâu hơn trong những trường hợp đặc biệt (được hiểu là những đối tượng có trình độ tốt, kỹ năng cao đáp ứng được các nhu cầu tuyển dụng lao động chất lượng cao của các cơ quan, DN). Hiện nay, HGT đang được coi là hình thức sàng lọc và tuyển lựa những nhân lực tay nghề cao, có trình độ tốt cho thị trường lao động trong nước.

Chương trình thực tập sinh chiến lược và học bổng nghiên cứu của Mitacs

Mitacs là tổ chức phi lợi nhuận quốc gia, được Chính phủ tài trợ kinh phí để tổ chức các chương trình thực tập và đào tạo quốc tế tại Canada. Mitacs liên kết với các trường đại học, công ty, chính quyền liên bang và chính quyền tỉnh bang Canada để triển khai các chương trình tài trợ nghiên cứu khoa học, ươm tạo công nghệ và khởi nghiệp và các chương trình học bổng thạc sỹ, tiến sỹ và sau tiến sỹ để xây dựng, phát triển đội ngũ các nhà khoa học chất lượng cao cho đất nước.

Trong khuôn khổ các hoạt động thu hút, giữ chân các tri thức quốc tế, Mitacs có nhiệm vụ thiết kế các chương trình thu hút, mời gọi sinh viên, tri thức trẻ quốc tế tham gia vào các khóa thực tập ngắn hạn, cũng như thử sức với các cơ hội học bổng sau đại học (ĐH) và sau tiến sỹ tại Canada. Một số chương trình tiêu biểu và thành công đang được Mitacs triển khai có thể kể đến như:

(1) Chương trình thực tập sinh chiến lược DN (The-Business- Strategy -Internship: BSI)

BSI cung cấp khoản tài trợ từ 10.000 -15.000 CAD cho các sinh viên trong nước và sinh viên quốc tế phát triển các dự án đổi mới, sáng tạo về công nghệ theo nhu cầu thực tiễn của các DN. Các sinh viên quốc tế năm cuối có thể được tuyển chọn tham gia các khóa thực tập ngắn hạn tại các cơ quan, DN Canada. Thông qua hình thức này, các sinh viên quốc tế có thể ứng dụng các kỹ năng được học vào công việc thực tiễn, góp phần nâng cao kiến thức, đồng thời có thêm thu nhập (nhận lương).

Mặt khác, chương trình giúp DN giải quyết được bài toán về nhu cầu lao động trình độ và tay nghề phù hợp, cũng như nâng cao hiệu quả sản xuất có được từ các sáng kiến lao động, các tư vấn đổi mới công nghệ của các thực tập sinh. BSI trên thực tế đang là một kênh rất hiệu quả trong việc giải quyết nhu cầu lao động thời vụ chất lượng cao cho các DN Canada, đồng thời cũng góp phần tạo ra những tiến bộ nhất định về KH,CN&ĐMST cho các DN và xã hội nói chung.

(2) Chương trình The Accelerate: Là chương trình hỗ trợ tài chính cho nghiên cứu sinh của các nước thuộc khuôn khổ các quốc gia có thỏa thuận với Mitacs (hiện có 16 quốc gia có liên kết, hợp tác với Mitacs, tiêu biểu như Mỹ, Đức, Pháp, Úc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Ấn Độ, Brazil, Mexico, Đài Loan…) để triển khai các dự án, chương trình nghiên cứu về KH,CN&ĐMST.

Theo đó, các kỹ sư, thạc sỹ và giáo viên/người hướng dẫn cùng đại diện một DN có thể nộp hồ sơ cho Mitacs xin tài trợ kinh phí để triển khai các dự án nghiên cứu khoa học, hoặc dự án khởi nghiệp...

Nếu đạt yêu cầu, mỗi đề xuất sẽ nhận được gói hỗ trợ khởi điểm là 15.000 CAD từ Mitacs và 7.500 CAD đối ứng từ DN để thực hiện đề xuất. Theo hình thức này, các giáo sư, tiến sỹ, giảng viên các trường đại học/cơ sở nghiên cứu có thể chủ động tuyển lựa các kỹ sư, thạc sỹ quốc tế đến Canada để cùng tham gia các chương trình học tập, nghiên cứu khoa học.

Trên thực tế, The Accelarate đã và đang là một kênh rất hiệu quả để đưa các nhà khoa học trẻ, có chất lượng và triển vọng từ các nước đến Canada hợp tác nghiên cứu và làm việc. Theo công bố của Mitacs, tính đến nay, đã có hơn 8.800 dự án được Mitacs tài trợ kinh phí triển khai theo hình thức này.

(3) Chương trình The Elevate:

Chương trình này chuyên cung cấp các gói học bổng đào tạo sau tiến sỹ cho các nghiên cứu sinh thuộc các cơ sở đào tạo trong mạng lưới Mitacs. Các gói học bổng sẽ dành cho các nghiên cứu độc quyền, giải quyết các yêu cầu của cơ sở/DN công nghiệp, kỹ thuật. Đối tượng được chọn phải là những người đã đào tạo qua tiến sỹ và có chuyên môn phù hợp. Khoản tài trợ tài chính cho các nghiên cứu kể trên của Mitacs khởi điểm là 40.000 CAD.

Chương trình thông thường nhắm đến đối tượng là các nghiên cứu sinh quốc tế hiện đang nghiên cứu, công tác tại các các cơ sở nghiên cứu, trường đại học của Canada, như một hình thức khuyến khích tiếp tục sáng tạo, nghiên cứu chuyên sâu, song cũng đồng thời là cách giữ chân hiệu quả các nghiên cứu sinh tiếp tục ở lại Canada nghiên cứu và làm việc. Theo Mitacs, hiện đã có ít nhất 280 học bổng được tài trợ, với tổng kinh phí lên đến 32 triệu CAD.

Các Chương trình Hợp tác nghiên cứu và Thưc tập trải nghiệm (CREATE) của Hội đồng nghiên cứu khoa học tự nhiên và Kỹ thuật Canada (NSERC)

Hội đồng Nghiên cứu Khoa học Tự nhiên và Kỹ thuật Canada (NSERC) là cơ quan tài trợ nghiên cứu được ủy quyền bởi Chính phủ liên bang để thúc đẩy và hỗ trợ các nghiên cứu và đào tạo sau ĐH về khoa học tự nhiên và kỹ thuật. Trong khuôn khổ các Chương trình CREATE, các suất học bổng hoặc tài trợ nghiên cứu chuyên sâu được trao có trị giá khoảng 150.000 CAD trong năm thứ nhất, tiếp tục lên tới 300.000 CAD cho mỗi 5 năm tiếp theo và tối đa là 1,65 triệu CAD trong 6 năm.

Với tỷ lệ trung bình hiện tại khoảng 30% sinh viên thạc sĩ và 45% sinh viên tiến sĩ tại các trường ĐH lớn của Canada là sinh viên quốc tế, cho thấy, các tài trợ hoặc suất học bổng của NSERC đến trực tiếp với một số lượng lớn các nghiên cứu sinh quốc tế, tạo điều kiện cho các đối tượng này có thêm cơ hội tiếp tục học tập, nghiên cứu khoa học và ở lại làm việc tại các trường đại học, viện nghiên cứu của Canada.

Trên thực tế, trong các năm qua, NSERC đã cung cấp hàng nghìn suất học bổng và tài trợ nghiên cứu khoa học, đổi mới công nghệ trên lĩnh vực khoa học tự nhiên, kỹ thuật cho các nghiên cứu sinh quốc tế đang nghiên cứu, làm việc tại Canada. Chỉ riêng CREATE trong lĩnh vực khoa học lượng tử, trong giai đoạn 2010 - 2018, NSERC đã tài trợ 306 học viên, với mỗi suất tài trợ tối thiểu là 150.000 CAD và tối đa lên đến 1,6 triệu CAD.

(Còn tiếp)

Bộ phận đại diện KH&CN tại Canada