Kỹ năng nghề nghiệp của nhà báo chính luận truyền hình cần được cập nhật, mở rộng và nâng cao

Tại hội thảo khoa học cấp Bộ với chủ đề “Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ báo chí - truyền thông trong kỷ nguyên mới” do Học viện Báo chí và Tuyên truyền tổ chức mới đây, ThS. Nguyễn Thu Hà, Trưởng ban Chuyên đề - Khoa giáo, Đài Truyền hình Việt Nam (VTV) cho biết: Trong bối cảnh môi trường truyền thông số không ngừng thay đổi, kỹ năng nghề nghiệp của nhà báo chính luận truyền hình cần được cập nhật, mở rộng và nâng cao. Không chỉ thuần túy thực hiện các công việc chuyên môn truyền thống, nhà báo hôm nay còn phải thích ứng linh hoạt với các nền tảng số, làm chủ công nghệ, sử dụng hiệu quả trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu và mạng xã hội (MXH) để nâng cao chất lượng nội dung và khả năng định hướng dư luận.

Hơn nữa, trong bối cảnh MXH phát triển với thông tin thiếu kiểm chứng như hiện nay, các tác phẩm báo chí, đặc biệt là các tác phẩm báo chí chính luận càng có vai trò quan trọng hơn bao giờ hết, bởi các tác phẩm này có chức năng chọn lọc, tổng hợp, phân tích, đưa ra quan điểm định hướng cho dư luận giữa những luồng thông tin xô bồ, thật giả lẫn lộn và động cơ không rõ ràng.

“Đội ngũ các nhà báo truyền hình chính luận, bên cạnh các kỹ năng nghề nghiệp cơ bản, hơn lúc nào hết cần được cập nhật và nâng cao tay nghề, nhất là các kỹ năng nghề nghiệp trong môi trường truyền thông số. Bởi lẽ, nắm vững các kỹ năng làm báo hiện đại vẫn là yêu cầu quan trọng nhất của người làm báo trong môi trường truyền thông hiện nay”, ThS. Nguyễn Thu Hà chia sẻ.

Kỹ năng nghề nghiệp cần có của nhà báo chính luận truyền hình trong môi trường truyền thông số

Theo nhà báo Nguyễn Thu Hà, hiện nay truyền thông số mang tới nhiều hiện tượng, nhiều khái niệm mới xuất hiện và ngày càng phổ biến trong lĩnh vực báo chí và truyền thông.

Một số xu hướng có tác động trực tiếp tới kỹ năng nghề nghiệp của nhà báo, trong đó có các nhà báo chính luận truyền hình, bao gồm: Báo chí đa phương tiện; Báo chí đa nền tảng (multiplatform journalism); MXH; Báo chí di động; Làm báo với trí tuệ nhân tạo (AI); Báo chí dữ liệu; Công chúng số…

Từ sự tác động của các xu hướng trong môi trường truyền thông số, nhà báo Nguyễn Thu Hà cho rằng, các kỹ năng nghề nghiệp của nhà báo chính luận truyền hình cũng sẽ thay đổi và hình thành những kỹ năng mới.

Theo đó, có thể kể đến các kỹ năng nghề nghiệp cần có của nhà báo chính luận truyền hình trong môi trường truyền thông số hiện nay như sau:

Kỹ năng nắm bắt dư luận và tương tác với công chúng trên MXH: Khi công chúng đang ngày càng bày tỏ sự quan tâm và ý kiến tranh luận về các vấn đề thời sự trên các nền tảng số, nhà báo chính luận truyền hình cần có các kênh thông tin để nắm bắt dư luận trên các nền tảng số. Từ đó chọn lựa đề tài trúng với sự quan tâm của công chúng, đồng thời đẩy mạnh tương tác để góp phần định hướng và bày tỏ quan điểm, đấu tranh chống lại các luận điệu sai trái thù địch.

Kỹ năng thu thập thông tin tư liệu trên các nền tảng số: Nhà báo chính luận truyền hình biết sử dụng các công cụ tìm kiếm để tìm kiếm thông tin bao gồm cả nội dung, hình ảnh (ảnh tĩnh, video, đồ họa..) trên các nền tảng MXH như Google, Facebook, Twitter, Youtube.…, bao gồm cả kỹ năng tìm kiếm nâng cao và cập nhật các AI trợ giúp cho việc tìm kiếm, để sử dụng trong chương trình.

Nhà báo chính luận truyền hình cần biết kỹ năng thẩm định chính xác của thông tin tư liệu trên mạng để phân biệt thông tin thật, giả. Trong đó có việc xác định các nguồn tin tin cậy, và sử dụng một số phần mềm chuyên dụng để xác minh nguồn gốc ảnh và hình ảnh, không để xảy ra những sự cố về tính xác thực của thông tin cung cấp trong chương trình.

Nhà báo chính luận truyền hình cũng cần nắm được các quy định về bản quyền trong môi trường số, và những điều cần làm để có thể liên hệ với nguồn thông tin sử dụng thông tin tư liệu trong chương trình mà không vi phạm bản quyền.

Kỹ năng sử dụng AI trong chương trình: Nhà báo có kỹ năng sử dụng các công cụ AI trong một số công đoạn sản xuất chương trình từ tìm kiếm thông tin, ý tưởng, thảo kịch bản đến tạo ra các sản phẩm truyền thông đa phương tiện bao gồm các đoạn video.

Tuy nhiên, nhà báo chính luận truyền hình cũng phải có khả năng đánh giá thông tin, nắm chắc để phân biệt thật giả, không bị phụ thuộc vào AI và làm chủ được đường dây lập luận và kịch bản của mình, đặc biệt là với các tác phẩm có tính tư tưởng và tính chính trị cao như chính luận truyền hình.

Kỹ năng sử dụng dữ liệu trong chương trình: Nhà báo chính luận truyền hình biết sử dụng dữ liệu, biết tổng hợp, phân tích dữ liệu để làm sáng rõ vấn đề, minh chứng lập luận và tăng tính thuyết phục đối với công chúng. Đồng thời, sử dụng các hình thức thể hiện trực quan dữ liệu như biểu đồ, bản đồ, đồ thị, đồ họa trong chương trình chính luận để công chúng dễ hiểu, dễ nhớ.

Kỹ năng ghi hình, xử lý video bằng điện thoại di động (ĐTDĐ): Khi cần thiết, nhà báo chính luận truyền hình biết sử dụng ĐTDĐ để ghi hình, biết sử dụng các phần mềm dựng và xử lý video, xuất bản bằng ĐTDĐ…

Kỹ năng kết nối và tiến hành các cuộc phỏng vấn trực tuyến (online): Bên cạnh danh sách các khách mời có thể trực tiếp tham gia tọa đàm tại trường quay của chương trình, nhà báo chính luận truyền hình còn cần xây dựng mạng lưới chuyên gia thông qua các nền tảng số để mở rộng phạm vi, số lượng và chất lượng khách mời, mà không phụ thuộc vào vị trí địa lý và hoàn cảnh công tác của họ. Đồng thời, tiến hành các cuộc phỏng vấn, đàm thoại online trong chương trình.

Kỹ năng dẫn chương trình phù hợp với công chúng số: Nhà báo chính luận truyền hình cần đổi mới phong cách dẫn để phù hợp với công chúng số. Đó là phong cách dẫn mang tính chất đối thoại nhiều hơn là giảng giải, thể hiện qua việc sử dụng ngôn ngữ “ứng khẩu”, bớt lệ thuộc vào kịch bản soạn sẵn. Đồng thời, có ngôn ngữ cơ thể linh hoạt để tạo mối quan hệ gần gũi và bình đẳng với khán giả.

Nhà báo chính luận truyền hình không chỉ biết dẫn chương trình bình luận hay đàm thoại truyền hình, mà còn cần biết dẫn các nội dung chính luận trên phát thanh, podcast,… Nhà báo chính luận truyền hình cũng có thể thực hiện livestream về các nội dung chính luận trên các nền tảng số khi cần thiết.

“Chính luận truyền hình không chỉ là lĩnh vực thể hiện bản lĩnh nghề nghiệp mà còn là nơi khẳng định vai trò dẫn dắt, tạo đồng thuận xã hội trong dòng chảy thông tin hiện đại. Do đó, việc nhận diện và xây dựng một hệ thống kỹ năng nghề nghiệp phù hợp với thời đại là yêu cầu cấp thiết, vừa giúp nhà báo phát huy năng lực cá nhân, vừa góp phần nâng cao vị thế của báo chí chính luận trên truyền hình”, nhà báo Nguyễn Thu Hà nhấn mạnh./.

Trường Thanh