Hướng tới kỷ niệm những ngày trong đại của đất nước

PGS.TS Nguyễn Văn Hùng, Hiệu trưởng Trường Đại học Giao thông Vận tải cho biết, sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: giao thông vận tải là mạch máu của tổ chức. Giao thông tốt thì các việc đều dễ dàng. Giao thông xấu thì các việc đình trễ. Đặc biệt, đối với ngành giao thông vận tải, Bác Hồ từng căn dặn: cầu - đường là mạch máu của một nước... Cầu đường tốt thì nhiều việc dễ dàng và thuận lợi hơn. Vì vậy, làm cầu đường cũng như một chiến dịch. Người làm cầu đường cũng như là chiến sỹ. Trong thiết kế phải đồng bộ đường sá, hệ thống thoát nước, lưới điện...

PGS.TS Nguyễn Văn Hùng cho hay, Trường Đại học Giao thông vận tải - Cơ sở giáo dục đại học kỹ thuật trọng điểm quốc gia về giao thông, vận tải - đơn vị dẫn dắt Mạng lưới trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0 cho lĩnh vực công nghệ giao thông và cơ sở hạ tầng tiên tiến, thông minh giai đoạn 2025 - 2030. Việc tổ chức Hội thảo quốc tế “Công nghệ hiện đại trong thiết kế, xây dựng, vận hành và quản lý đường sắt tốc độ cao” là dịp để cộng đồng các nhà khoa học và công nghệ ngành giao thông vận tải hội ngộ, chào mừng 80 năm Cách mạng Tháng tám, Quốc khánh 2/9 và cũng là 80 năm truyền thống của ngành giao thông vận tải, tròn 80 năm ngày truyền thống Trường Đại học Giao thông Vận tải.

Sự vào cuộc của các nhà khoa học

Chia sẻ về kinh nghiệm phát triển đường sắt tốc độ cao ở Hàn Quốc, GS.TS Gyeng Chul Kim, Nguyên Viện trưởng Viện Giao thông Hàn Quốc cho rằng, thành công của Hàn Quốc trong phát triển đường sắt tốc độ cao là kết quả của sự kiên định trong chiến lược, kết hợp hài hòa giữa tầm nhìn dài hạn của Chính phủ và việc huy động hiệu quả nguồn lực xã hội. GS.TS Gyeng Chul Kim nhấn mạnh, để có tuyến đường sắt tốc độ cao hiện đại như hôm nay, Hàn Quốc đã trải qua giai đoạn chuẩn bị công phu từ quy hoạch, nghiên cứu công nghệ đến đào tạo nguồn nhân lực và xây dựng hành lang pháp lý đồng bộ.

Đối với đường sắt tốc độ cao ở Việt Nam, GS.TS Gyeng Chul Kim cho rằng, để triển khai phát triển lĩnh vực này, Việt Nam cần xác định rõ mục tiêu chiến lược là sẽ phục vụ chủ yếu vận tải hành khách hay kết hợp cả hàng hóa, từ đó quyết định tốc độ thiết kế, quy mô đầu tư và lựa chọn công nghệ phù hợp. Đặc biệt, Việt Nam cần chú trọng hoạt động đào tạo và chuyển giao công nghệ; đầu tư mạnh cho đào tạo nhân lực kỹ thuật, quản lý và vận hành; tích hợp quy hoạch đường sắt với quy hoạch đô thị và hệ thống giao thông khác nhằm phát huy tối đa hiệu quả kinh tế - xã hội.

Đồng tình với quan điểm trên, GS.TS Trần Đức Nhiệm, Trường Đại học Giao thông Vận tải cho biết, triển khai thực hiện Nghị quyết số 172/2024/QH15 ngày 30/11/2024 của Quốc hội về chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, các nhà khoa học của Trường đã có những nghiên cứu, khảo sát và dự thảo báo cáo nhằm có thông tin tổng quan về Dự án này.

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, tuyến đường sẽ dài khoảng 1.541 km, nối từ ga Ngọc Hồi (Hà Nội) đến ga Thủ Thiêm (TP Hồ Chí Minh). Dự án đường sắt tốc độ cao sẽ đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế khu vực, nâng cao năng suất và hiệu quả tăng trưởng. Để đạt được hiệu suất, độ an toàn và độ tin cậy cao, cần phải làm chủ về kỹ thuật và công nghệ trong thiết kế, xây dựng, sản xuất, lắp đặt và vận hành tất cả các thành phần của hệ thống.

Những tiến bộ mới về cấu trúc và vật liệu cần được áp dụng

Tại Hội thảo, các nhà khoa học của Khoa Công trình (Trường Đại học Giao thông Vận tải) cũng lưu ý về kết cấu và vật liệu cầu đường sắt đòi hỏi những những tiến bộ trong cấu trúc và vật liệu như: công nghệ yên ngựa cáp dây văng dính bám cục bộ (LCS) đã được ứng dụng trong các cây cầu ngoại văng của đường sắt cao tốc. Công nghệ này khắc phục hạn chế của các hệ thống neo cáp thông thường bằng cách cho phép cáp chạy liên tục qua trụ tháp, giúp giảm kích thước trụ, tối ưu hóa chi phí và cải thiện khả năng bảo trì.

Nhiều nghiên cứu cho thấy, có sự hình thành ứng suất dư trong các cấu trúc ray thép cường độ cao. Ứng suất dư, đặc biệt là do phương pháp hàn đối đầu có thể dẫn đến các hư hỏng nghiêm trọng như trật bánh, nứt và gãy ray. Do đó, việc kiểm tra ứng suất dư để đảm bảo chất lượng và an toàn của hệ thống là đặc biệt quan trọng.

Bên cạnh đó, các nghiên cứu khác đã đề xuất phương pháp tiếp cận mới nhằm nâng cao hiệu quả bảo trì thông qua sử dụng các công nghệ cảm biến tiên tiến, thuật toán trí tuệ nhân tạo như học sâu, ứng dụng thị giác máy tính và nền tảng bản sao số… Các công nghệ này giúp phát hiện sớm các bất thường và đưa ra quyết định bảo trì sáng suốt… Ngoài ra, một thuật toán mới dựa trên thị giác máy tính cũng đã được các nhà khoa học trong nước nghiên cứu phát triển để phát hiện nhanh chóng và không phá hủy hiện tượng bám bẩn bề mặt của nền đá dăm đường sắt. Phương pháp này sử dụng mô hình kết hợp U-Net và Segment Anything Model (SAM) để định vị và phân đoạn các khu vực bị bám bẩn…

Theo các chuyên gia của Khoa Công trình, những nghiên cứu này sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về các giải pháp kỹ thuật của kết cấu hạ tầng và công nghệ cần thiết để đảm bảo sự thành công và an toàn của các dự án đường sắt tốc độ cao, đặc biệt là tuyến Bắc - Nam sắp tới của Việt Nam.

Phát biểu bế mạc Hội thảo, Hiệu trưởng Trường Đại học Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Hùng cho rằng, trong bối cảnh phát triển mới, việc đồng hành, chung tay, góp sức giải quyết các bài toán lớn của xã hội bằng trí tuệ, sự nhiệt tâm và cách tiếp cận khoa học là trách nhiệm phụng sự xã hội của cộng đồng khoa học. Chính điều đó đã làm cho sự kiện này vượt ra ngoài khuôn khổ một diễn đàn học thuật, trở thành nơi để tất cả chúng ta thể hiện tinh thần tiên phong, trách nhiệm và khả năng thích ứng của cộng đồng khoa học kỹ thuật ngành giao thông vận tải trong việc triển khai các Kết luận số 49/KL-TW, Nghị quyết số 57-NQ/TW và Nghị quyết số 71/NQ-CP của Bộ Chính trị và Chính phủ về phát triển giao thông đường sắt hiện đại, đổi mới căn bản giáo dục, đột phá S.T.I.D quốc gia./.

Linh Đan