Không có lương hưu, ông Surat Singh, từng lá một lái xe cho Công ty vận tải Delhi, không có cách nào để nuôi hai đứa con và bốn đứa cháu, tất cả đều sống chung trong một ngôi nhà nhỏ ở làng quê nông thôn Surakhpur, 1 giờ đi xe từ Delhi, Ấn Độ.
“Chúng tôi đã từng nuôi được cả gia đình. Sau khi chồng tôi nghỉ hưu, chúng tôi không có cách nào để kiếm sống”, bà Raj Kumari, vợ của người lái xe Surat Singh cho biết.
Để sinh sống, cuối cùng hai vợ chồng người lái xe Singh và Kumari đã mở một cửa hàng nhỏ 3 năm trước. Một dịch vụ thanh toán số mới được chính phủ Ấn Độ hình thành đã làm thay đổi đáng kể công việc kinh doanh của họ. Chỉ trong 4 tháng kể từ khi máy thanh toán không cần tiền mặt này được lắp đặt, họ đã tăng thu nhập hàng tháng từ 15 - 30%, giúp họ chuyển đổi cuộc sống của cả gia đình.
Vợ chồng ông Singh ở cửa hàng tạp hóa nhỏ của gia đình
“Chiếc máy thanh toán không cần tiền mặt đang mang lại nhiều lợi ích cho dân làng chúng tôi. Những ai không có tiền mặt trong tay giờ đây có thể mua hàng hóa nhờ phương thức này… do đó nó rất hữu ích đối với cả chúng tôi và khách hàng”, ông Singh cho biết.
Một mô hình toàn cầu?
Ông Singh chỉ là một trong hàng triệu người dân Ấn Độ đã nhận thấy cuộc sống của họ đã được thay đổi căn bản kể từ khi chính phủ khởi động hệ thống nhân dạng sinh trắc học được gọi là Aadhaar vào năm 2010. Kể từ khi khởi động, Aadhaar đã được kết nối với các hệ thống thanh toán số như là một phần thúc đẩy nền tài chính số toàn diện dưới sự bảo trợ của Chương trình Ấn Độ số (Digital India), với một tầm nhìn là chuyển đổi Ấn Độ thành một nền kinh tế tri thức và một xã hội số, không tiền mặt. Các nỗ lực tổng hợp này được xem như là một mô hình cho các thị trường mới nổi khác trên toàn thế giới khi các thị trường tìm cách cải thiện cuộc sống của các công dân, trong đó có nhiều người trong số 2 tỷ người chưa thể tiếp cận với ngân hàng.
Thành công ban đầu - và quy mô lớn - đạt được nhờ các nỗ lực của Ấn Độ đặc biệt quan trọng khi ở vào thời điểm các dịch vụ tài chính số đang ngày càng được xem là một động lực chính để xóa đói giảm nghèo, theo mục tiêu thứ 11 của Liên Hợp Quốc về phát triển bền vững (United Nations’ Sustainable Development Goals).
“Bạn có thể mở một tài khoản ngân hàng nhờ sử dụng Aadhaar, và nếu bạn kết nối số điện thoại di động (ĐTDĐ) của bạn với Aadhaar, số ĐTDĐ của bạn được bổ sung là một khả năng xác thực số khác… Do đó, khả năng cung cấp dịch vụ tài chính toàn diện cho mọi cá nhân tổ chức (financial inclusion), số nhân dạng (indentity number) và di động (mobile) là ba công cụ này rất tuyệt vời và hữu ích cho mọi người. Tôi cho rằng đây là mô hình đôi bên cùng có lợi cho tất cả mọi người và tôi nhận thấy Ấn Độ đang chuyển đổi”, R.S. Sharma, Chủ tịch của Cơ quan quản lý Viễn thông Ấn Độ (India’s Telecommunications Regulatory Authority - TRAI) cho biết.
Chuyển đổi thanh toán số
Thực tế, mặc dù có GDP cao thứ 7 thế giới, Ấn Độ vẫn có khoảng 233 triệu người dân chưa thể tiếp cận ngân hàng vào năm 2015. Nhưng điều này đã đang thay đổi nhanh chóng. Theo một báo cáo mới của Google, hơn 50% người sử dụng Internet Ấn Độ sẽ sử dụng các thanh toán số vào năm 2020 và Boston Consulting Group cũng dự báo ngành công nghiệp thanh toán số của Ấn Độ sẽ có giá trị lên tới 500 tỷ USD vào năm 2020, đóng góp 15% vào sản lượng kinh tế của quốc gia này.
Các hệ thống tài chính số chất lượng đang tạo nên sự bùng nổ trong thanh toán số và thương mại điện tử. Các đầu tư đang đổ vào lĩnh vực này, với việc Amazon gần đây đã “bơm” 10,5 triệu USD vào chi nhánh thanh toán Ấn Độ của công ty này và Tencent, eBay, và Microsoft gần đây đầu tư 1,4 tỷ USD vào công ty thương mại điện tử Ấn Độ Flipkart.
Cuộc cách mạng thanh toán của Ấn Độ đã hỗ trợ các cộng đồng ở quốc gia này. Xung quanh Delhi, nhiều cửa hàng và các sạp bán hàng đã có các đầu cuối thanh toán số hoặc mã phản hồi nhanh (Quick response code - QR). Sự thuận tiện trong thanh toán số đã hỗ trợ Jigyasa Grover với nghiên cứu của cô.
“Tôi đã mua tất cả các cuốn sách của tôi nhờ payTM!. Đây là một lựa chọn an toàn về dễ dàng khi tiến hành các giao dịch tài chính số, cùng với việc không phải mang tiền mặt, các loại thẻ nhựa hay thậm chí phải xếp hàng để chờ rút ATM, là một động lực lớn nhất đối với tôi để sử dụng PayTM. Ngoài ra, có rất nhiều coupon giảm giá và chương trình hồi tiền đã làm cho tôi hứng thú sử dụng phương thức thanh toán này”, Jigyasa Grover cho ITU News biết.
Tiết kiệm tiền cho chính phủ
Chương trình cũng rất có lợi cho chính phủ, khi chính phủ sử dụng các thông tin trên Aadhaar như là một sổ cái qua đó có thể làm rõ các cơ sở dữ liệu các tài khoản trùng lặp và giả mạo của hệ thống giao phát. Hàng năm, chính phủ Ấn Độ tiến hành gần 1,5 tỷ giao dịch tín dụng cá nhân để thực hiện cấp khí hóa lòng (gas) cho 120 triệu công dân. Sau khi kết nối trực tiếp với Aadhaar để làm rõ cơ sở dữ liệu, chính phủ tiết kiệm được 20.000 crore (10 triệu rupee) một năm - gấp đôi chi phí cho Aadhaar.
“Do đó chính phủ đã tiết kiệm rất lớn, làm giảm chi phí chuyển phát, giảm sử dụng tiền mặt và các chi phí trùng lặp”, Sharma cho biết.
Chuyển đổi cuộc sống nhờ các thanh toán số trên nền tảng Aadhaar
Ngồi giữa xung quanh là đường, bột mì, nước ngọt, bim bim, các văn phòng phẩm cho trẻ em đi học, ông Singh nhớ lại các lợi ích mà các thanh toán số đã mang lại cho công việc kinh doanh và khách hàng của ông, là những người phải đi 4km tới quầy ATM gần nhất để rút tiền.
“Aadhaar thực sự tiện ích. Chúng tôi đã vừa không có ngân hàng hay ATM ở trong làng. Mỗi gia đình đều có thể thanh toán số. Một số người già cả không biết cách sử dụng thanh toán số, còn lại ai ai cũng có thể sử dụng. Điều này có một tác động đáng kể đến doanh thu của ông. Lắp đặt một chiếc máy, đã làm gia tăng doanh số bán hàng nhất định của tôi. Trước đó, chúng tôi chỉ kiếm được khoảng 2000 rupee Ấn Độ (31 USD), nay đã tăng lên 2500 - 3000 rupee (39 - 46 USD), tất cả là nhờ chiếc máy này”, Singh cho biết.
Người dân Ấn Độ sử dụng thẻ Aadhaar để thanh toán (Ảnh: financialexpress.com)
Những người dân trong làng cũng được hưởng lợi từ hệ thống thanh toán không tiền mặt này. “Các thẻ số rất thuận lợi. Chúng tôi không phải mang theo tiền bên mình. Bất cứ những gì chúng tôi cần mua, chỉ cần quẹt thẻ, mọi thứ được thực hiện. Thật nguy hiểm khi phải mang tiền bên mình, và có thể bị đánh cắp, giờ thì không phải lo lắng nữa”, một người dân trong làng cho biết.
Kết nối là chìa khóa
Tuy nhiên, các vấn đề kết nối mạng có thể đôi khi làm phiền hà việc kinh doanh của ông Singh, có nghĩa là ông có thể mất mát hàng hóa. “Chúng tôi đang phải đối mặt với các vấn đề kết nối. Không có cột BTS nào trong khoảng 4km, điều này dẫn tới kết nối chập chờn. Mạng không kết nối liên tục. Mạng vẫn thường xuyên hoạt động và đôi khi mất kết nối… Cần lắp đặt một cột BTS. Chỉ khi đó vấn đề sẽ được giải quyết", ông Singh cho biết.
Các bước đang được triển khai để đảm bảo kết nối di động tin cậy và mạnh trong khoảng 3,28 triệu km2 của Ấn Độ. “Chúng tôi có kết nối thoại bao phủ hơn 1 tỷ người. Do đó mọi người ở Ấn Độ ít nhiều có kết nối thoại qua di động. Chúng tôi có kết nối dữ liệu, các tốc độ và mọi thứ không được tin cậy mở một số vùng ở Ấn Độ. Do đó chúng tôi, và các nhà mạng đang hợp tác để bảo đảm truyền dữ liệu tốt hơn”, Sharma cho biết thêm.
Điều này sẽ đạt được thông qua một mạng lưới cáp biển đang được đẩy mạnh và TRAI đã đưa ra các khuyến nghị sử dụng tivi cáp số như là phương thực truyền băng rộng. Các điểm "nóng" (hotspot) WiFi trên khắp cả nước cũng sẽ hỗ trợ truyền dữ liệu chi phí thấp qua WiFi, nhưng hiện có chưa đến 10.000 điểm WiFi trên cả nước.
Ấn Độ cần “ít nhất là 1 triệu điểm WiFi, do đó tôi cho rằng vẫn còn nhiều việc để làm để gia tăng các điểm WiFi này. Những gì chúng tôi hình dung thực tế là cần một mạng lưới các điểm WiFi, có nghĩa là bạn sẽ có thể xác thực nhân dạng của bạn ngay tức thời. Do đó, việc xác thực và giao dịch sẽ cần được tính đến triển khai trên đám mây”, ông Sharma cho hay.
Đằng sau thành công của Aadhaar
Nếu không có ID chính thức, nhiều người dân Ấn Độ đã phải vật lộn mở một tài khoản ngân hàng. Theo đó, chính phủ Ấn Độ đã khai trương Aadhaar vào tháng 9/2010, nền tảng của nền tài chính toàn diện.
Aadhaar là một số nhân thực duy nhất được xác thực bằng sinh trắc học, là công cụ chứng minh an toàn, duy nhất cho các công dân Ấn Độ, mà không cần tiêu chí tư cách pháp nhân. Điều đó có nghĩa là chỉ cần quét vân tay hoặc mống mắt tại điểm cung cấp dịch vụ có thể trở thành ID, ví dụ khi mở một tài khoản ngân hàng, hay có vai trò như một chữ ký số cho giao dịch không cần tiền mặt. Hiện nay, có hơn 1 tỷ người Ấn Độ đã đăng ký chương trình và có gần 13 triệu xác thực qua Aadhaar mỗi ngày.
Nhiều người dân Ấn Độ đến đăng ký Aadhaar
Chương trình nằm trong Tầm nhìn quốc gia về một xã hội không và giảm tiền mặt. “Chính phủ Ấn Độ đang đẩy mạnh các giao dịch số, không tiền mặt một cách quy mô và tôi cho rằng Aadhaar cùng với sự phổ biến của điện thoại di động của quốc gia này và giải pháp tài chính toàn diện đã dễ dàng cho mọi việc. Theo chương trình JAM [gồm Jan Dhan (Quy hoạch tài chính toàn diện), Aadhaar, Mobile (di động)], chính phủ Ấn Độ đã mở được 240 triệu tài khoản ngân hàng trong chỉ vài tháng. Theo cách này, ai ai ở Ấn Độ cũng có một tài khoản ngân hàng, hiện nay đã có ĐTDĐ và có Aadhaar. Do đó, đây là một bức tranh tổng thể”, ông Sharma cho biết.
Tuy nhiên, các nền tảng Aadhaar cũng rất rộng, cung cấp nhiều lựa chọn cho mọi người thanh toán. Người sử dụng điện thoại thông minh có thể thanh toán qua Giao diện thanh toán hợp nhất (Unified Payment Interface - UPI); còn giao thức được sử dụng trong các ĐTDĐ nền tảng GSM để giao tiếp với các PC của các nhà cung cấp dịch vụ (Unstructured Supplementary Service Data - USSD) hiện đã có trên điện thoại truyền thống, và những ai không có ĐTDĐ và thẻ thanh toán có thể thanh toán thông qua AadhaarPay.
