Thêm hành lang pháp lý đưa quản lý kinh doanh đa cấp đi đúng hướng

Tại Việt Nam, kinh doanh bán hàng đa cấp xuất hiện vào đầu những năm 2000, khi gia nhập chính thức Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) năm 2006, một trong những điều khoản các nước yêu cầu Việt Nam phải thực hiện là việc chấp thuận hoạt động kinh doanh đa cấp, chính điều này đã tạo ra một làn gió mới thu hút nhiều người tham gia vào lĩnh vực bán hàng đa cấp.

Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, Bộ Công Thương cho biết, giống như các phương thức bán hàng khác, mục tiêu của bán hàng đa cấp là đưa hàng hóa từ nhà sản xuất trực tiếp đến tay người tiêu dùng nhằm thỏa mãn nhu cầu tiêu dùng của thị trường. Hoạt động bán hàng đa cấp có đặc thù khác biệt với các phương thức bán hàng khác, đó là việc tiếp thị bán hàng được thực hiện bằng truyền miệng, không thực hiện các hình thức quảng cáo, marketing như bán hàng truyền thống. Tuy nhiên, các doanh nghiệp bán hàng đa cấp chỉ được kinh doanh đối với mặt hàng hàng hóa phải được đăng ký hợp pháp (đáp ứng đủ các điều kiện hoạt động) và chịu sự giám sát của các cơ quan chức năng trong quá trình hoạt động.

Những năm gần đây hoạt động kinh doanh đa cấp đang biến tướng dẫn đến nhiều hệ lụy cho xã hội khi hoạt động kinh doanh đa cấp đi lệch hướng. Để hoạt động kinh doanh đa cấp mang lại hiệu quả tốt đi đúng hướng Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư số 12/2023/TT-BCT ngày 05 tháng 06 năm 2023 sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 10/2018/TT-BCT ngày 24 tháng 5 năm 2018 quy định chi tiết thi hành một số điều của Nghị định số 40/2018/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp.

Nhằm đảm bảo thực thi Nghị định số 18/2023/NĐ-CP ngày 28 tháng 4 năm 2023 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 40/2018/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp, căn cứ đề nghị của Chủ tịch Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, ngày 05 tháng 06 năm 2023, Bộ trưởng Bộ Công thương đã ban hành Thông tư số 12/2023/TT-BCT sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 10/2018/TT-BCT ngày 24 tháng 5 năm 2018 quy định chi tiết thi hành một số điều của Nghị định số 40/2018/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp. Thông tư mới có một số quy định đáng lưu ý:

Thứ nhất, thông tư bổ sung nội dung kiểm tra kiến thức cho đầu mối tại địa phương vào phạm vi điều chỉnh và bổ sung đối tượng áp dụng dành cho người có nhu cầu kiểm tra, xác nhận kiến thức cho đầu mối tại địa phương. Quy định này đảm bảo phù hợp với quy định liên quan đến đầu mối tại địa phương mới được Chính phủ bổ sung tại khoản 27 Điều 1 Nghị định số 18/2023/NĐ-CP ngày 28 tháng 4 năm 2023 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 40/2018/NĐ-CP.

Thứ hai, Thông tư bổ sung quy định về quy trình kiểm tra, hình thức kiểm tra, đánh giá kết quả kiểm tra và quy trình cấp, thu hồi xác nhận kiến thức cho đầu mối tại địa phương. Tương tự như kiểm tra kiến thức về pháp luật bán hàng đa cấp tại Thông tư số 10/2018/TT-BCT, việc kiểm tra kiến thức cho đầu mối tại địa phương do Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia tổ chức hoặc ủy quyền bằng văn bản cho cơ sở đào tạo kiến thức pháp luật về bán hàng đa cấp tổ chức. Bài kiểm tra kiến thức có thể được thực hiện dưới hình thức tự luận hoặc trắc nghiệm trong thời gian tối thiểu 60 phút.

Thứ ba, Thông tư quy định tiêu chuẩn đánh giá đối với người tham gia kiểm tra kiến thức pháp luật về bán hàng đa cấp và tiêu chuẩn đánh giá đối với người tham gia kiểm tra kiến thức cho đầu mối tại địa phương theo thang điểm 100. Để có đủ điều kiện trở thành đào tạo viên của doanh nghiệp bán hàng đa cấp, người tham gia kiểm tra phải đạt từ 80 điểm trở lên đối với hình thức kiểm tra trắc nghiệm, 65 điểm trở lên đối với hình thức tự luận. Để có thể làm đầu mối tại địa phương của doanh nghiệp bán hàng đa cấp, người tham dự kiểm tra phải đạt từ 70 điểm trở lên đối với hình thức kiểm tra trắc nghiệm và 50 điểm trở lên đối với hình thức tự luận.

Ngoài ra, Thông tư số 12/2023/TT-BCT cũng quy định về việc bỏ một số quy định không còn phù hợp tại Thông tư 10/2018/TT-BCT vì đã được quy định tại Nghị định số 18/2023/NĐ-CP.