Chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp tạo động lực tăng trưởng mới cho ASEAN

Sáng 23/4, tại Hà Nội, Diễn đàn Tương lai ASEAN với chủ đề "Xây dựng Cộng đồng ASEAN phát triển nhanh, bền vững, lấy người dân làm trung tâm" đã chính thức diễn ra.

Thủ tướng Chính phủ Việt Nam Phạm Minh Chính, Thủ tướng Chính phủ nước CHDC Nhân dân Lào - Chủ tịch ASEAN 2024 Sonexay Siphandone, Tổng Thư ký ASEAN Kao Kim Hourn, Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương Lê Hoài Trung, Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng và các lãnh đạo các Bộ, ban ngành, các đại sứ, đại diện Chính phủ các nước ASEAN, các nước đối tác đối thoại, các tổ chức quốc tế cùng gần 500 đại biểu đã tham dự phiên khai mạc.

Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres, Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim, Thủ tướng Thái Lan Srettha Thavisin, Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr., Thủ tướng Timor-Leste Xanana Gusmao đã có thông điệp chào mừng gửi tới Diễn đàn.

Diễn đàn Tương lai ASEAN 2024 với chủ đề "Xây dựng Cộng đồng ASEAN phát triển nhanh, bền vững, lấy người dân làm trung tâm" là một sáng kiến quan trọng do Thủ tướng Phạm Minh Chính đề xuất tại Hội nghị cấp cao ASEAN lần 43 vào tháng 9/2023. Đây là ý tưởng mới của Việt Nam với mong muốn tạo diễn đàn chung cho các nước thành viên ASEAN cũng như các bạn bè đối tác của ASEAN, người dân ASEAN cùng đóng góp vào việc thúc đẩy, định hình con đường phát triển cho tương lai của ASEAN.

Theo Bộ Ngoại giao Việt Nam, điểm khác biệt lớn nhất của "Diễn đàn Tương lai ASEAN" so với các diễn đàn khác chính là diễn đàn dành riêng cho ASEAN, của ASEAN, vì ASEAN và vì người dân của ASEAN.

Diễn đàn được kỳ vọng tạo khuôn khổ để các bên liên quan của khu vực và ngoài khu vực cùng tham gia cung cấp các ý tưởng, sáng kiến cho quá trình xây dựng tầm nhìn ASEAN đến năm 2045 và thực hiện tầm nhìn trong thời gian tới; đại diện cho tiếng nói và đóng góp của khu vực vào nỗ lực định hướng phát triển tương lai của thế giới thông qua Hội nghị Thượng đỉnh Tương lai của Liên Hợp Quốc, dự kiến tổ chức vào tháng 9 tới.

Ba xu hướng chiến lược và vị thế lớn của ASEAN

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết, sự tham gia đông đảo của 500 đại biểu là các đại sứ, học giả, cộng đồng doanh nghiệp từ ASEAN, các đối tác, các tổ chức quốc tế đã thể hiện sự quan tâm sâu sắc, phản ứng tích cực với Việt Nam, sự nỗ lực tiếp tục định hình tương lai chung của khu vực.

Theo Thủ tướng, bàn về tương lai và hoạch định tương lai trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết trong bối cảnh thế giới đứng trước bước ngoặt lớn, với ba xu hướng chiến lược.

Một là cạnh tranh phân tách ngày càng gay gắt với các khu vực, đặt ra những thách thức lớn với môi trường hòa bình, đoàn kết, hợp tác, phát triển ở cấp độ khu vực và toàn cầu.

Hai là xu hướng bùng nổ của các xu hướng mới, vừa mở ra cơ hội phát triển đột phá, vừa tiềm ẩn nguy cơ tụt hậu, nhất là các nước đang phát triển.

Ba là xu hướng phát triển bền vững, bao trùm và kinh tế số, tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn… vừa là cơ hội, vừa tạo sức ép lớn, đòi hỏi phải có tư duy, cách tiệm cận mới mang tính toàn cầu, toàn diện, toàn dân, vì lợi ích lâu dài.

Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh: “Trong bối cảnh đó, sau gần 6 thập kỷ hình thành và phát triển, có thể khẳng định, chưa bao giờ ASEAN ở vị thế tốt như hiện nay và cũng chưa bao giờ khu vực phải đối mặt với nhiều thách thức như hiện nay”.

Thủ tướng cho rằng, ASEAN là hạt nhân thúc đẩy đối thoại, hợp tác, phát triển, là tâm điểm của hàng loạt sáng kiến, liên kết ở khu vực nhưng cũng là trọng điểm của cạnh tranh chiến lược gay gắt. Vai trò trọng tâm của ASEAN đang được thừa nhận rộng rãi, dù có lúc chưa thực sự hiệu quả. ASEAN là khối kinh tế lớn thứ 5 thế giới nhưng chênh lệch trình độ còn đáng kể. Hợp tác, liên kết nội khối còn chưa thực sự bền chặt.

“Những thực tế nói trên đòi hỏi ASEAN càng cần có tầm nhìn chiến lược, toàn diện và khả năng thích ứng để nắm bắt cơ hội, hóa giải thách thức, phát triển ổn định và bền vững”, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định.

Con đường phát triển của Việt Nam trong quá trình đổi mới và hội nhập luôn gắn liền với ASEAN

Gần ba thập kỷ tham gia ASEAN, Việt Nam luôn coi ASEAN là một trong những ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại, an ninh, kinh tế, quốc phòng; luôn nỗ lực hết mình vì cộng đồng ASEAN đoàn kết, vững mạnh, có vai trò, vị thế ngày càng cao trong khu vực và trên thế giới.

Con đường phát triển của Việt Nam trong quá trình đổi mới và hội nhập luôn gắn liền với ASEAN và đã gặt hái được nhiều thành tựu quan trọng trên tất cả các lĩnh vực trong mối quan hệ chặt chẽ này. Thành công của Việt Nam thể hiện tính đúng đắn, chiến lược của các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước Việt Nam.

Bên cạnh 3 nền tảng chính, Thủ tướng Phạm Minh Chính thông tin, Việt Nam thực hiện những nhiệm vụ trọng tâm như:

Thứ nhất, thực hiện đường lối đối ngoại, độc lập, tự chủ, đa dạng hóa, đa phương hóa, là bạn bè tốt, là đối tác tin cậy của tất cả các nước trên thế giới, là thành viên có trách nhiệm với cộng đồng thế giới, vì mục tiêu hòa bình, hợp tác, phát triển.

Thứ hai, thực hiện đường lối quốc phòng 4 không: Không có liên minh quân sự, không đi với nước này chống nước kia, không sử dụng lãnh thổ nước này để chống nước khác và không đe dọa dung vũ lực trong hợp tác quốc tế.

Thứ ba, xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, tích cực hội nhập quốc tế.

Thứ tư, xây dựng nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc.

Thứ năm, tăng cường phòng chống tham nhũng, tiêu cực.

Thứ sáu, bảo đảm công bằng xã hội, nâng cao đời sống nhân dân.

Tăng cường CĐS, phát triển xanh, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp

ASEAN đang hướng đến mục tiêu đến năm 2045 với khát vọng về một cộng đồng năng động, gắn kết, tự cường. Để thực hiện mục tiêu này, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị cần thực hiện các tăng cường sau:

Thứ nhất, đoàn kết, hợp tác, thống nhất, nêu cao tinh thần độc lập, tự cường, tự chủ chiến lược của ASEAN. Đồng thời, phát huy vai trò trung tâm của ASEAN, tôn trọng sự khác biệt, bảo đảm hài hòa lợi ích.

Thứ hai, tăng cường tin cậy chiến lược trong ASEAN trong quan hệ với các đối tác, góp phần ngăn ngừa xung đột, duy trì môi trường hòa bình, an ninh, ổn định và thịnh vượng ở khu vực và trên thế giới.

Thứ ba, tăng cường CĐS, phát triển xanh, kinh tế tuần hoàn, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp, tạo ra động lực tăng trưởng mới cho ASEAN trong thời gian tới.

Thứ tư, làm mới lại các động lực tăng trưởng truyền thống là tiêu dùng, xuất khẩu, đầu tư.

Thứ năm, tăng cường, huy động mọi nguồn lực xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nhất là hợp tác công – tư tạo đột phá chiến lược về thể chế, nhân lực, hạ tầng và quản trị quốc gia giúp ASEAN phát triển nhanh, bền vững.

Thủ tướng Phạm Minh Chính bày tỏ tin tưởng: "ASEAN ngày càng chủ động, tích cực hơn cùng cộng đồng quốc tế trong định hình tương lai của thế giới. Ngày mai bắt đầu từ hôm nay. Việt Nam sẽ nỗ lực hơn nữa cùng các quốc gia thành viên, đối tác và bạn bè quốc tế, nhất là các đối tác ASEAN chung tay viết tiếp câu chuyện thành công, mở ra tương lai, đóng góp tích cực cho hòa bình, hợp tác, phát triển ở khu vực và trên thế giới, lấy con người làm trung tâm, chủ thể cho phát triển, không để ai bị bỏ lại phía sau”.

Tập trung vào phát triển khoa học và công nghệ

Hướng đến tương lai ASEAN, với vai trò đại diện cho CHDCND Lào, Chủ tịch ASEAN 2024, Thủ tướng Lào Sonexay Siphandone nhấn mạnh, ASEAN cần tiếp tục đề cao các nguyên tắc cơ bản của ASEAN hay phương thức ASEAN, đồng thời tăng cường sự gắn kết, thống nhất và vai trò trung tâm của ASEAN.

Đồng thời, ASEAN phải làm chủ vận mệnh của mình bằng cách nhất quán duy trì các mục tiêu cơ bản của ASEAN là duy trì và thúc đẩy hòa bình, ổn định, an ninh và hợp tác nhằm củng cố Cộng đồng ASEAN và thúc đẩy khả năng cạnh tranh của ASEAN và vai trò của ASEAN.

Đối mặt với bối cảnh khó khăn của kinh tế thế giới, ASEAN cần tiếp tục nỗ lực tăng cường hội nhập kinh tế khu vực và giữa ASEAN với các đối tác bên ngoài, trong đó bao gồm thông qua thu hẹp khoảng cách phát triển trong ASEAN và nâng cao năng cạnh lực tranh kinh tế của các quốc gia thành viên ASEAN.

Thủ tướng Lào cũng đề cao sự tăng cường hợp tác của ASEAN để nâng cao năng lực trong mọi lĩnh vực, bao gồm xây dựng năng lực thể chế nhằm ứng phó hiệu quả với các thách thức và nắm bắt các cơ hội do các xu hướng lớn mang lại trong thời gian tới. Trong đó, tập trung vào phát triển khoa học và công nghệ, chung tay giải quyết các vấn đề về biến đổi khí hậu và môi trường.

Ngoài ra, ASEAN cần tăng cường hơn nữa hợp tác với các đối tác bên ngoài để hợp tác thực chất và có ý nghĩa, đồng thời nâng cao vai trò trung tâm và đoàn kết của ASEAN, qua đó góp phần vào nỗ lực tập thể hướng đến củng cố Cộng đồng ASEAN.

Trước đó, trong phát biểu chào mừng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn cho biết Diễn đàn đối thoại 1,5 này hướng đến giải quyết những thách thức chung của khu vực, chẳng hạn như làm thế nào để duy trì vai trò trung tâm của ASEAN trước những thay đổi trong môi trường chiến lược, cách cân bằng những lợi ích đa dạng của các quốc gia thành viên, làm thế nào để đảm bảo sự hài hòa giữa đổi mới và bảo tồn các giá trị cốt lõi của ASEAN. Và ASEAN và các đối tác có thể làm gì để đảm bảo tăng trưởng nhanh và bền vững cũng như xây dựng một cộng đồng ASEAN luôn đặt người dân làm trung tâm.

Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn kỳ vọng Diễn đàn Tương lai ASEAN sẽ trở thành Diễn đàn thường niên của ASEAN, bởi ASEAN và vì ASEAN, vì lợi ích của người dân ASEAN./.