Đưa tầm nhìn thành hiện thực vì một Cộng đồng ASEAN năng động

Việc hình thành Cộng đồng ASEAN ngày 31/12/2015 đã đi vào lịch sử, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong tiến trình liên kết khu vực. Đến nay ASEAN đã đạt nhiều tiến triển tích cực trong triển khai Tầm nhìn ASEAN 2025 và các Kế hoạch Tổng thể trên cả 3 trụ cột Cộng đồng.

Về chính trị - an ninh, 140/290 dòng hành động (gần 50%) đang được triển khai ở các mức độ khác nhau, trong đó tiêu biểu gồm: Lập đường dây nóng giữa các cơ quan quốc phòng ASEAN, khai trương Trung tâm Quân y ASEAN, soạn thảo Kế hoạch Hành động ASEAN về chống tội phạm xuyên quốc gia, thông qua các Tuyên bố về Tăng cường hợp tác giữa các lực lượng thực thi pháp luật trên biển và Quản lý tội phạm di chuyển xuyên biên giới trong khuôn khổ Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF).

Về kinh tế, 530/611 dòng hành động đang được thực hiện, trong đó ASEAN đã lập Kế hoạch công tác các ngành về thương mại hàng hóa, dịch vụ, tiêu chuẩn và hợp chuẩn, cạnh tranh, bảo vệ người tiêu dùng, sở hữu trí tuệ, thống kê, thúc đẩy chuỗi giá trị toàn cầu, hội nhập tài chính và đang triển khai xây dựng Kế hoạch Hành động chiến lược tổng thể Cộng đồng Kinh tế ASEAN 2025.

Về văn hóa - xã hội, ASEAN đang triển khai đồng thời nhiều hoạt động trong tổng số 109 dòng hành động trên nhiều lĩnh vực như giáo dục, thanh niên, thể thao, văn hóa... Để bổ trợ cho tiến trình xây dựng Cộng đồng, ASEAN tích cực thúc đẩy các nỗ lực về kết nối và thu hẹp khoảng cách phát triển. ASEAN cũng tiếp tục thực hiện các khuyến nghị về cải tiến và nâng cao hiệu quả hoạt động; đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, hướng tới kỷ niệm 50 năm thành lập ASEAN vào năm 2017.

Thứ trưởng Ngoại giao Lê Hoài Trung tại cuộc họp của các quan chức cao cấp ASEAN (SOM) để chuẩn bị cho Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 28-29

Thứ trưởng Ngoại giao Lê Hoài Trung khẳng định: “Thành tựu nổi bật nhất của ASEAN kể từ khi Cộng đồng ASEAN được thành lập đó là triển khai các kế hoạch đã đề ra, ví dụ như trong lĩnh vực hòa bình và an ninh, với khoảng 200 - 300 dòng hành động trong kế hoạch đã thực hiện. Trong lĩnh vực kinh tế, ASEAN cũng đã thúc đẩy được các hoạt động, nhất là liên kết với các đối tác bên ngoài và thực hiện thỏa thuận trong khuôn khổ của Cộng đồng kinh tế ASEAN. Thành tựu tiếp theo đó là Cộng đồng ASEAN tiếp tục thu hút được sự quan tâm và ủng hộ của  cộng đồng quốc tế . Hiện nay thế giới đều biết đến sự ra đời của Cộng đồng ASEAN cũng như uy tín của ASEAN trên trường quốc tế”.

Bên cạnh đó, ASEAN tiếp tục đạt được nhiều thành công trong việc thu hút sự can dự chiến lược của tất cả các nước lớn vì lợi ích chung là hòa bình, ổn định và phát triển ở khu vực và trên thế giới. Các đối tác đều coi trọng và tăng cường hợp tác nhiều mặt với ASEAN, hỗ trợ ASEAN xây dựng Cộng đồng và ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN. Đến nay, đã có 86 đối tác cử Đại sứ tại ASEAN và 50 Ủy ban ASEAN tại các nước trên thế giới.

Có thể thấy, trong quá trình hình thành và phát triển, ASEAN có được nhiều thuận lợi nhờ vào môi trường hòa bình và ổn định trong khu vực. Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, ASEAN cũng đối mặt với nhiều thách thức an ninh, trong đó có những căng thẳng ở Biển Đông. Trước những ý kiến lo ngại rằng ASEAN đang bị chia rẽ bởi những thách thức này, Đại sứ Việt Nam tại Hoa Kỳ Phạm Quang Vinh cho rằng: “Điều quan trọng nhất của ASEAN là duy trì một môi trường hòa bình, ổn định. Ngoài ra, ASEAN tạo ra khuôn khổ, diễn đàn gắn kết các đối tác lớn hơn. ASEAN tạo dựng nên những chuẩn mực ứng xử khu vực. Tôi cho rằng cả 3 mặt đó ASEAN đang phát huy rất tốt. Nếu không có ASEAN thì sự cọ xát giữa các nước lớn, sự tương tác giữa các nước lớn và các nước nhỏ không hẳn lúc nào cũng vì lợi ích chung của khu vực này. Có thể trong chặng đường phát triển của ASEAN, có lúc này lúc khác nhưng nhìn vào 3 điểm lớn đó thì rõ ràng ASEAN đang giữ vai trò rất quan trọng đối với khu vực, thể hiện được vai trò trung tâm của mình”.