Lan toả nền tảng số Em Vui để bảo vệ trẻ em trên không gian mạng

Rủi ro từ Internet

Theo chia sẻ của bà Phan Thanh Ngọc, điều phố dự án của tổ chức Plan International Việt Nam, tại hội thảo trực tuyến "Truyền thông thúc đẩy sử dụng nền tảng trực tuyến Em Vui nhằm nâng cao nhận thức cho thanh thiếu niên DTTS phòng chống tảo hôn và phòng chống mua bán người: Hành động của cơ quan báo chí - truyền thông" ngày 5/5, có đến 91% trẻ em, thanh niên DTTS đang sử dụng Internet, chủ yếu bằng điện thoại thông minh (smartphone), và thường từ 1 - 3 giờ/ngày. Tuy nhiên, chỉ có 10% các em tự khai là có hiểu biết về an toàn trực tuyến.

Bên cạnh đó, Facebook và YouTube là hai kênh được sử dụng nhiều nhất, hoạt động chính là chat, lướt mạng và xem phim/video. 42% trả lời đã từng hẹn gặp bạn quen trên mạng, trong đó 1/3 hẹn gặp mặt chỉ sau 1 lần nói chuyện. Hiện không có chương trình tập huấn bài bản tại địa phương cho các em về an toàn trực tuyến.

Lan toả nền tảng số Em Vui để bảo vệ trẻ em trên không gian mạng - Ảnh 1. — Bà Phan Thanh Ngọc: 91% trẻ em, thanh niên DTTS đang sử dụng Internet chủ yếu bằng smartphone, tuy nhiên, chỉ có 10% các em tự khai là có hiểu biết về an toàn trực tuyến.

Bà Ngọc cho hay các số liệu trên được rút ra từ khảo sát đầu kỳ dự án "Tăng cường nhận thức của thanh thiếu niên DTTS về việc mua bán người và tảo hôn thông qua công nghệ số" tại 4 tỉnh dự án là Hà Giang, Lai Châu, Quảng Bình, Quảng Trị.

Chia sẻ thêm, bà Ngọc cho biết hiện nay, tình hình sử dụng smartphone của các em học sinh tại các trường học khá cao. Việc sử dụng smartphone có mặt lợi và mặt hại, việc tiếp cận với Internet và mạng xã hội (MXH) từ khi còn nhỏ tuổi, kết hợp với sự thiếu quản lý của phụ huynh học sinh và khó khăn trong công tác quản lý của thầy cô nhà trường khiến các em dễ rơi vào những tệ nạn xã hội.

Tại một số trường học ở các thôn bản, tin học được đưa vào giảng dạy và là một môn học tự chọn. Tuy nhiên, bà Ngọc cho biết vì không có trang thiết bị đầy đủ, không có phòng chức năng nên các em chưa được làm quen với máy tính cũng như công nghệ và việc sử dụng Internet an toàn.

Ở huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang, theo cán bộ địa phương, phụ huynh rất chiều chuộng con cái. Những gia đình mà có bố mẹ sang Trung Quốc làm việc, có điều kiện kinh tế hơn đều sắm smartphone cho con, bất kể con ở độ tuổi nào. Có tới 2/3 học sinh dùng smartphone tại một trường cấp II tại huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu.

Theo bà Ngọc, việc quản lý cũng như hướng các em học sinh dùng điện thoại an toàn khá khó khăn. Các em học sinh DTTS nói riêng tiếp cận Internet rất nhanh. Một số trường các thầy cô cho biết, nhà trường đổi mật khẩu WiFi liên tục nhưng chỉ sau một tuần thì lại bị các em bẻ khóa để vào mạng.

"Dù việc sử dụng điện thoại truy cập mạng, làm quen, hẹn hò trên mạng của trẻ em, thanh niên DTTS ngày càng phổ biến, đa phần các em chưa có nhận thức đầy đủ về rủi ro từ Internet mà trong đó có mua bán người", bà Ngọc cho hay.

Bà Ngọc cũng nêu một thủ đoạn phổ biến của kẻ buôn người là lợi dụng việc kết bạn, làm quen trên MXH để giả làm người yêu 1-2 tháng, rồi lừa gặp mặt để bắt cóc sang biên giới bán. Qua khảo sát thầy cô ở Lai Châu, năm 2018 đã xảy ra trường hợp một em học sinh nữ đang học lớp 11 bị bán sang biên giới Trung Quốc. Em ấy có quen một người qua MXH, giả danh công an, rồi bị lừa qua biên giới. Một trường hợp khác, hai bạn nam và nữ quen nhau qua MXH và kết hôn. Nhưng bạn trai này đã có gia đình, khi tổ chức đám cưới thì thuê họ hàng giả đến gặp nhà gái.

Ngoài ra, cũng có trường hợp một nhóm các em học sinh cấp 2 từng bị rủ rê qua điện thoại để đi làm thêm với mức lương 3 triệu đồng/tháng. Các em rủ nhau tự đi từ Hoàng Su Phì đến Hà Giang để gặp người môi giới đã hẹn chờ sẵn ở đó, dù chưa từng gặp mặt người này. May mắn, vụ việc kịp thời được thầy cô phát hiện và báo cho cơ quan chức năng.

Lan toả nền tảng số Em Vui đến đông đảo trẻ em Việt Nam

Theo bà Khuất Thu Hồng, Giám đốc Dự án tăng cường nhận thức của trẻ em, thanh niên DTTS về mua bán người và tảo hôn thông qua công nghệ số do Liên minh châu Âu (EU) và tổ chức Plan International Bỉ đồng tài trợ được tiến hành tại 4 tỉnh Lai Châu, Hà Giang, Quảng Trị và Quảng Bình. Đây là những khu vực có tỉ lệ người DTTS cư trú cao, thành phần dân tộc đa dạng, có tỉ lệ tảo hôn cao so với cả nước, đồng thời có vị trí giáp biên giới, tiềm ẩn nhiều nguy cơ về mua bán người. Dự án của Plan triển khai trên 6 huyện, 17 xã và 22 trường nội trú, bán trú từ cấp tiểu học đến THPT tại 4 tỉnh nói trên.

Lan toả nền tảng số Em Vui để bảo vệ trẻ em trên không gian mạng - Ảnh 2. — Bà Khuất Thu Hồng: dự án phổ biến các thông tin trên nền tảng Em Vui nhằm lan toả nhiều kiến thức, kỹ năng liên quan để các em có cơ hội phát triển bản thân.

Dự án hỗ trợ các em thanh thiếu niên DTTS có thể hiểu và vận động cho quyền của mình được an toàn, được trang bị kiến thức, thông tin, kỹ năng để bảo vệ bản thân trước nạn buôn người cũng như phòng tránh được nạn kết hôn sớm.

Dự án cũng nhằm phối hợp chặt chẽ với các tổ chức xã hội, các cơ quan truyền thông có thể hỗ trợ cùng làm việc, sử dụng thông tin, kết quả của nền tảng Em Vui để thúc đẩy các em sử dụng thông tin trên nền tảng nhiều hơn, lan toả thông điệp, thông tin kiến thức và cung cấp trên nền tảng để cùng chính quyền, ban ngành chấm dứt nạn buôn người cũng như tình trạng kết hôn sớm.

Dự án cũng kết hợp với các cơ quan chính phủ như Bộ Lao động Thương binh Xã hội, Bộ TT&TT, Uỷ ban Dân tộc và các cơ quan hữu quan để thực thi các chính sách đã được xây dựng toàn diện và đưa vào cuộc sống để ngăn ngừa các tệ nạn liên quan.

Để thực hiện các mục tiêu này, bà Hồng cho biết dự án đã thiết kế nhiều hoạt động khác nhau, trong đó có lan toả, phổ biến các thông tin trên nền tảng Em Vui đến các em thanh thiếu niên không chỉ trong 4 tỉnh dự án được nhiều kiến thức, kỹ năng liên quan để các em cơ hội phát triển bản thân.

Giới thiệu về nền tảng số Em Vui (emvui.vn), ông Hoàng Hải Vương, cán bộ dự án cho biết nền tảng là một không gian kỹ thuật số, nhằm trang bị cho trẻ em, thanh thiếu niên DTTS những kiến thức, kỹ năng để các em có thể chủ động và tự tin phòng tránh tảo hôn và nạn buôn bán người.

Lan toả nền tảng số Em Vui để bảo vệ trẻ em trên không gian mạng - Ảnh 3. — Ông Hoàng Hải Vương: Nền tảng là một diễn đàn thân thiện, tin cậy, nhiều thông tin bổ ích

Nền tảng được xây dựng như một diễn đàn thân thiện, tin cậy với nhiều thông tin bổ ích, lý thú để các em có thể học tập, giao lưu, chia sẻ kiến thức về 5 chủ đề chính là: kiến thức pháp luật, phòng chống tảo hôn, phòng chống mua bán người, sức khoẻ sinh sản và an toàn trên mạng cùng những kỹ năng mềm khác.

Nền tảng Em Vui cung cấp không gian, công cụ kết nối các em thanh thiếu niên DTTS với các nhà hoạch định chính sách và các cơ quan của chính phủ, ban ngành, các tổ chức đoàn thể xã hội, qua đó, nền tảng như là một cầu nối giữa các em thanh niên và các tổ chức tương tác. Các em có thể nói lên các câu chuyện của các em để các tổ chức có thể lắng nghe, trả lời từ đó có những phản hồi cho việc xây dựng chính sách.

Cũng theo ông Vương, đây là nền tảng mở, qua nền tảng các tổ chức cũng có thể đóng góp các tài liệu về những vấn đề liên quan đến bảo vệ trẻ em.

Nền tảng có trang web, ứng dụng và kết nối với các trang MXH phổ biến khác của Việt Nam như là Facebook, YouTube, Intasgram, Tik Tok, Twitter… để lan toả thông tin rộng rãi.

Trên nền tảng Em Vui hiện có 6 mục: học vui, chơi vui, thư viện, trợ giúp, đối thoại, giới thiệu. Mục học vui có nhiều video để các em không cần phải đọc mà vẫn học được nhiều thứ. Mục này cũng sẽ cộng điểm cho các em đăng ký tài khoản khi tương tác, xem nhiều, đọc nhiều… sẽ nhận được 1 khoản kinh phí. Bên cạnh đó, mục chơi vui có 15 câu hỏi mà để có thể trả lời được các em phải xem các tài liệu rất kỹ.

Lan toả nền tảng số Em Vui để bảo vệ trẻ em trên không gian mạng - Ảnh 4.

Phần tư liệu của nền tảng có hơn 30 tài liệu với 5 chủ đề chính. Theo đó, các em vào học các tài liệu này sẽ được ghi lại lịch sử và cũng được tính điểm. Thư viện này được xây dựng dựa trên khảo sát đầu kỳ là không phải trẻ em nào cũng có điện thoại, Internet để vào ứng dụng mượt mà, nên nền tảng được thiết kế một cách tối giản nhất có thể chỉ với 8Mb. Các tài liệu trong thư viện được định dạng bé nhất, sáng sủa, sạch sẽ, từ ngữ đơn giản. Ứng dụng Em Vui đã trải qua những kiểm duyệt chặt chẽ của Apple, Google.

Lan toả nền tảng số Em Vui để bảo vệ trẻ em trên không gian mạng - Ảnh 5. — Thư viện của nền tảng có sổ tay an toàn trực tuyến

Phần trợ giúp là các số điện thoại cơ bản ở các vùng dự án, một số tổ chức tham gia dự án, cung cấp nơi lưu trú, tư vấn…

Ông Vương cho biết hiện nền tảng đang được lan tỏa mạnh mẽ. Lượng tương tác đã tăng lên trong những tháng gần đây. Trên nền tảng đã có 60% trong số 1.426 em thành viên trong độ tuổi 10 - 20 tuổi đến từ 4 tỉnh dự án, hơn 800 em đã tương tác. Đã có 1200 lượt tài liệu được tải về không chỉ ở 4 tỉnh mà lượng tải còn ghi nhận ở Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh./.