Nhiều thói quen xấu của người Việt làm tăng nguy cơ lừa đảo trực tuyến

Báo cáo được Google phối hợp với YouGov thực hiện, khảo sát hơn 13.000 người trả lời từ 18 tuổi trở lên trên khắp Châu Á - Thái Bình Dương, tại 11 quốc gia khu vực Châu Á - Thái Bình Dương gồm Nhật Bản, Hàn Quốc, Hồng Kông, Ấn Độ, Indonesia, Philippines, Malaysia, Singapore, Đài Loan, Thái Lan, và Việt Nam, trong khoảng thời gian từ khi dịch COVID-19 bắt đầu.

Theo báo cáo, cứ 5 người thì có 3 người từng bị xâm phạm dữ liệu cá nhân hoặc biết ai đó bị xâm phạm. Trong đó, những thói quen "xấu" khi trực tuyến của người dùng Internet là một trong những nguyên nhân lớn nhất dẫn đến tổn hại về dữ liệu cá nhân: chia sẻ, tái sử dụng mật khẩu cũ và sử dụng mật khẩu có thể đoán được. 

Ở Việt Nam, 98% người làm khảo sát cho rằng mình có ‘thói quen xấu’ này - cao nhất so với 94% trung bình trong khu vực, tăng 2% so với trước đại dịch. Điều này đã tạo ra không ít lo ngại khi mùa mua sắm cuối năm đã bắt đầu, đồng hành với những nguy cơ về lừa đảo trực tuyến.

Mật khẩu là lá chắn mỏng manh chưa được chú ý

Vấn đề này càng nguy hại khi các hoạt động trực tuyến đang phát triển nhanh chóng bởi sự thúc đẩy của đại dịch, người dùng Internet trung bình ngày nay có nhiều mật khẩu hơn 25% so với trước đại dịch. Trong bối cảnh đó, nghiên cứu của Google cho thấy tại thị trường Việt Nam, 90% người được hỏi sử dụng cùng một mật khẩu cho nhiều trang web khác nhau (so với 81% trong khu vực), với gần một nửa thừa nhận sử dụng lại mật khẩu cho tối đa 10 trang web. Khi được hỏi lý do tại sao, 33% trong số họ cho biết họ làm như vậy vì sợ quên mật khẩu mới, 34% nói rằng việc sử dụng những mật khẩu giống nhau chỉ đơn giản là thuận tiện. Những người tái sử dụng mật khẩu có nguy cơ bị trộm dữ liệu tài chính trực tuyến của mình cao hơn gấp ba so với người khác.

Nếu mật khẩu bị đánh cắp trên bất kỳ trang web nào trong số này, tài khoản của họ trên các trang web khác cũng sẽ dễ bị tấn công. Gần phân nửa người được hỏi cũng thừa nhận đã sử dụng mật khẩu dễ đoán, bao gồm các tổ hợp dễ bẻ khóa nhất như những người hay ngày quan trọng với họ cho đến tên thú cưng và thậm chí cả mã bưu điện. Tệ hơn nữa, cứ 5 người thì có 1 người thừa nhận đã lưu mật khẩu của họ trong ứng dụng Ghi chú (Notes) trên điện thoại di động của họ, hầu hết trong số đó không được mã hóa theo mặc định. Tỉ lệ đặt mật khẩu dễ đoán của người Việt trong khảo sát là cao nhất khu vực, 7/10 người (72%).

69% người Việt chia sẻ mật khẩu với bạn bè và người thân gia đình

Bên cạnh việc đặt mật khẩu dễ đoán và dùng lặp lại trên nhiều website và dịch vụ trực tuyến, người dùng còn có thói quen chia sẻ mật khẩu với bạn bè và người thân gia đình. Nghiên cứu do Google phối hợp với YouGov thực hiện cho thấy, cứ 1 trong 2 người được hỏi không hề e ngại về việc chuyển mật khẩu cho bạn bè hoặc gia đình cho các website thương mại điện tử và dịch vụ số. Ở Việt Nam, con số này là 69%, cao nhất trong khu vực. Trong số đó, chỉ có 5% tích cực sử dụng trình quản lý mật khẩu.

Về giao dịch trực tuyến, cứ 4 người thì có gần 3 người thừa nhận đã mua hàng trên các trang không có biểu tượng kết nối bảo mật, tạo cơ hội hoàn hảo cho những kẻ lừa đảo lấy cắp thông tin chi tiết. Đáng chú ý, 70% người được hỏi lưu thông tin tài chính trực tuyến cũng chia sẻ mật khẩu với bạn bè và gia đình, khiến họ có nguy cơ bị tổn hại dữ liệu cá nhân cao hơn với mật khẩu được sử dụng trên nhiều thiết bị. Tỉ lệ này đối với người Việt là 82%, cao nhất khu vực.

75% người dùng Việt Nam sẽ áp dụng xác thực bảo mật 2 yếu tố

Giữa những con số đáng lo ngại về rủi ro bảo mật ở trên, có một số thông số tích cực xuất hiện từ những người bày tỏ ý định và mong muốn có trách nhiệm kỹ thuật số hơn. Trong tương lai, 75% người Việt những người được hỏi nói rằng họ có khả năng áp dụng xác thực hai yếu tố (2FA), ngay cả khi nó không bắt buộc, cao hơn mức 63% trung bình trong khu vực.

Những người trả lời, 74% cũng nói rằng khi đối mặt với khả năng bị xâm phạm dữ liệu, họ sẽ chọn thay đổi mật khẩu của mình ngay lập tức, và 66% nói rằng họ có khả năng sử dụng trình quản lý mật khẩu mặc dù hiện tại chỉ có 5% ít ỏi đang sử dụng.

Khảo sát của Google cho thấy rõ ràng người dùng Internet ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương mong muốn cải thiện tốt hơn trong việc xây dựng môi trường số và đây là một thông điệp tích cực đáng khích lệ. Tuy nhiên, thách thức nằm ở khoảng cách giữa kiến thức và hành động, và giải pháp để lấp đầy khoảng cách này là khả năng tiếp cận các công cụ có thể trang bị đầy đủ cho mọi người về cả bảo mật và sự tiện lợi. 

"Đó là lý do tại sao chúng tôi tập trung vào việc cung cấp và đặc biệt khuyến khích mọi người sử dụng các công cụ dễ dàng và hiệu quả để giúp mọi người chịu trách nhiệm về sự an toàn trực tuyến", bà Trâm Nguyễn, Giám đốc quốc gia, phụ trách Việt Nam, Lào, Campuchia - Google Châu Á Thái Bình Dương cho hay.

Google kêu gọi người dùng Interrnet dành chút thời gian để tăng cường bảo mật trực tuyến của họ bằng các mẹo đơn giản sau:

- Tạo một mật khẩu duy nhất cho mỗi tài khoản để loại bỏ rủi ro này. Đảm bảo rằng mỗi mật khẩu khó đoán và tốt hơn nữa là phải dài ít nhất tám ký tự.

- Sử dụng trình quản lý mật khẩu để dễ dàng tạo và sử dụng các mật khẩu mạnh trên tất cả các thiết bị của bạn mà không cần phải nhớ hoặc lặp lại từng mật khẩu. Trình quản lý mật khẩu của Google được tích hợp trực tiếp vào Chrome, Android và ứng dụng Google có thể giúp bạn thực hiện việc này.

- Thiết lập số điện thoại hoặc địa chỉ email bảo mật, và liên tục cập nhật để các ngân hàng và các nhà cung cấp dịch vụ khác có thể liên hệ với bạn ngay lập tức nếu có hoạt động đáng ngờ trên tài khoản của bạn.

- Thực hiện Kiểm tra bảo mật của Google để tăng cường bảo mật trước cho tài khoản Gmail của bạn và nhận các đề xuất bảo mật được cá nhân hóa, thao tác này chỉ mất hai phút để hoàn thành. Vì mọi người thường sử dụng tài khoản Gmail của họ để đăng ký với các ngân hàng, trang web mua sắm và dịch vụ thanh toán của họ, điều này giúp tăng tính bảo mật nhờ các biện pháp bảo vệ tự động của chúng tôi.

- Thiết lập Xác minh 2 bước (2SV) trên mọi trang web cung cấp tính năng này. Điều này làm tăng đáng kể tính bảo mật bằng cách yêu cầu "một cái gì đó bạn biết" (như mật khẩu) và "một cái gì đó bạn có" (như điện thoại của bạn hoặc một khóa bảo mật).

Người dùng cần nhớ chỉ sử dụng phần mềm được cập nhật phiên bản mới nhất trên tất cả các thiết bị của mình. Khi bạn chuẩn bị danh sách mua sắm của mình, khuyến khích người dùng tìm thêm các mẹo bảo mật trực tuyến bằng cách truy cập Trung tâm an toàn của Google./.