Tính đến năm 2018, ASEAN có 10 công ty khởi nghiệp kỳ lân nhưng con số này sẽ tăng lên nhanh chóng trong 5 năm tới, với ít nhất 10 công ty nữa đạt được trạng thái kỳ lân. Một trong số những con kỳ lân này là Grab, một doanh nghiệp kinh doanh lĩnh vận tải, cung cấp dịch vụ kết nối giữa chủ xe và hành khách, hiện là một trong những doanh nghiệp lớn nhất khu vực sau khi mua lại thị trường trong khu vực của đối thủ Uber vào năm 2018. Go-Jek từ Indonesia hiện là đối thủ của Grab, sau khi đạt được trạng thái kỳ lân vào năm 2016. Công ty khởi nghiệp kỳ lân đầu tiên của Việt Nam là VNG Corporation, chuyên về trò chơi trực tuyến và thương mại điện tử. Tuy nhiên tại Thái Lan, bất chấp những nỗ lực của cả chính phủ và các công ty lớn, chưa có công ty khởi nghiệp nào ở Thái Lan tiến gần đến trạng thái kỳ lân.
Thị trường sôi động tại ASEAN
Môi trường kinh doanh sôi động ASEAN cung cấp không gian cho các doanh nghiệp mới và các doanh nghiệp khởi nghiệp phát triển mạnh. Các công ty khởi nghiệp cung cấp dịch vụ fintech, thương mại điện tử và dịch vụ theo yêu cầu đang phát triển từ thế mạnh này sang thế mạnh khác trong khu vực. Rõ ràng, doanh thu thương mại điện tử dự kiến sẽ vượt 25 tỷ USD vào năm 2020.
Sự phát triển nhanh chóng trong khu vực ASEAN cùng với hệ sinh thái các nhà đầu tư quan trọng đã khiến nhiều doanh nhân cân nhắc xây dựng thương hiệu và phát triển doanh nghiệp của họ trong khu vực. Báo cáo tương tự của Bain & Company cho biết 90% các nhà đầu tư tin rằng thị trường mạnh nhất năm 2019 sau Singapore sẽ là Indonesia và Việt Nam. Hơn 60% các nhà đầu tư này dự đoán rằng công nghệ sẽ là lĩnh vực đầu tư hàng đầu trong năm 2019.
Theo phân tích của Acckey, 64% người Đông Nam Á năm 2010 sẽ thuộc nhóm lao động dưới 40 tuổi, chiếm phần lớn lực lượng lao động trong khu vực. Đó là những người trẻ, biết đọc biết viết và có hiểu biết về công nghệ. Và đội ngũ nhân lực này sẽ có thể kiểm soát lĩnh vực công nghệ tài chính đang bùng nổ. Nếu ASEAN hy vọng tận dụng tiềm năng kỹ thuật số khổng lồ này, họ sẽ cần tập trung vào việc đưa nửa kia của dân số lên mạng, theo báo cáo của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF).
Mặc dù ASEAN đại diện cho một nhóm các quốc gia khác biệt về văn hóa, kinh tế và thương mại, nhưng khu vực thương mại chung hoạt động như một nền kinh tế thống nhất, vẫn tiếp tục thu hút các công ty và nhà đầu tư. Lợi thế khu vực này khuyến khích giao dịch xuyên biên giới và cung cấp cho các công ty cơ hội mở rộng. Cựu tổng thư ký ASEAN Lê Lương Minh nói rằng, “trong khu vực rất đa dạng và phong phú này, tầng lớp trung lưu đang phát triển trong ASEAN có chung mô hình nhu cầu và tiêu dùng”.
Giấc mơ về một Thung lũng Silicon
Giống như nhiều người khởi nghiệp khác, các công ty kỳ lân Đông Nam Á bắt đầu từ những khởi đầu khiêm tốn. Nhưng sau đó, họ đã tiến nhanh để mở rộng công ty và có tổng giá trị thị trường là 34 tỷ USD, đứng thứ ba Đông Nam Á ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương, sau Trung Quốc và Ấn Độ.
Theo Ardi Wirdana từ DealStreetAsia, những công ty kỳ lân Đông Nam Á - như Grab, Go-Jek và Traveloka - đang chịu trách nhiệm cho gần 40 vụ sáp nhập và mua lại với các công ty khởi nghiệp nhỏ hơn trong khu vực. Grab và Go-Jek đang tìm cách trở thành nhà đầu tư mạo hiểm ở giai đoạn đầu, trong khi Tokopedia đang đàm phán để có được nhiều công ty khởi nghiệp bao gồm Sayurbox (một công ty khởi nghiệp công nghệ nông nghiệp sử dụng mô hình “từ nông trại tới bàn ăn”).
Đối với một số doanh nghiệp mới thành lập, việc gia nhập một công ty trị giá 1 tỷ USD trong khu vực là một triển vọng thú vị. Agung Nugroho, đồng sáng lập Kudo (một công ty khởi nghiệp công nghệ), công ty được Grab mua lại vào năm 2017, nói rằng việc gia nhập Grab giống như “một giấc mơ ở Thung lũng Silicon”.
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều start-up thích duy trì sự độc lập. Akshay Garg, CEO và đồng sáng lập của Kredivo cho biết, “xu hướng kỳ lân trở thành người mua chủ động đem lại trạng thái tích cực cho hệ sinh thái, nhưng đối với những người sáng lập thì việc bán một công ty cho một con “kỳ lân” lại không nhất thiết là một thành tựu”.
Sự đa dạng của khởi nghiệp cũng rất quan trọng đối với hệ sinh thái. Trong năm 2017, số lượng giao dịch đầu tư mạo hiểm được ghi nhận đã tăng lên 524 giao dịch, gấp bốn lần số lượng giao dịch trong năm 2012. Các công ty khởi nghiệp bị phá vỡ bởi thiết kế và với nhiều sự gián đoạn dự kiến trong tương lai, chắc chắn sẽ có nhiều cơ hội xuất hiện nhiều kỳ lân hơn.
Nhóm kỳ lân trong khu vực tiếp tục tạo ra một điểm nhấn nhờ vào việc tạo ra giá trị ấn tượng ở Đông Nam Á. Cùng với các sáng kiến của chính phủ và dân số ngày càng tăng, các công ty khởi nghiệp kỳ lân dự kiến sẽ tăng nhanh trong khu vực ASEAN.