Thời đại phát nhạc trực tuyến: Số vụ kiện vi phạm bản quyền gia tăng

Sự phổ biến ngày càng mạnh mẽ của âm nhạc phát trực tuyến trên các nền tảng như Spotify và YouTube đã khiến đạo nhạc - một vấn nạn vốn đã gây nhiều bức xúc cho các ca sỹ, nhạc sỹ chân chính - trở nên tràn lan hơn, số vụ kiện vi phạm bản quyền âm nhạc trực tuyến gia tăng mạnh mẽ.

Trên báo Anh The Guardian, TS. Hayleigh Bosher - Phó trưởng khoa luật sở hữu trí tuệ tại Đại học Brunel (Anh), người chuyên nghiên cứu về ngành công nghiệp âm nhạc - cho biết “việc sáng tác nhạc hiện nay rất khác so với cách đây 50 năm”, vì thế "luật pháp cần thay đổi”.

Mới đây, bài hát “Shape of You” của ca sĩ kiêm nhạc sĩ nổi tiếng người Anh Ed Sheeran đã bị tạm ngưng phát do vướng vào một cuộc chiến pháp lý với nghệ sỹ Sami Chokri. Bài hát này có số lượt xem trực tuyến nhiều nhất từ trước đến nay trên nền tảng Spotify - nhà cung cấp dịch vụ âm nhạc trực tuyến lớn nhất thế giới.

TS. Bosher cho rằng nếu ca sĩ Sheeran thua “chúng ta sẽ thấy nhiều vụ kiện cáo hơn nữa”. Thậm chí, bà Bosher còn cho rằng các cơ quan, luật chống bản quyền “đang không làm đúng chức năng” nếu các ca sỹ, nhạc sỹ e ngại, và điều đó kìm hãm sự sáng tạo". 

Vụ việc đình đám của ngôi sao nhạc pop Dua Lipa và hãng đĩa Warner Records gần đây cho thấy xu hướng kiện cáo liên quan đến đạo nhạc ngày càng nhiều. Dua Lipa và hãng đĩa Warner Records cùng các đồng sáng tác, nhà xuất bản đã bị ban nhạc Artikal Sound System kiện bản quyền, liên quan tới hành vi đạo nhạc. Tác phẩm liên quan đến vụ kiện là “Levitating” và “Live Your Life”. Đáng chú ý, Levitating đã được phát trực tuyến hơn 445 triệu lần trên Spotify và đã được xem hơn 475 triệu lần trên YouTube.

Các nền tảng phát nhạc trực tuyến nở rộ, trong đó Spotify là một ứng dụng phổ biến toàn cầu, đã phần nào khiến các vụ đạo nhạc, kiện tụng liên quan đến bản quyền âm nhạc trực tuyến gia tăng. Mới đây, chính nền tảng Spotify đã vướng vào vụ kiện pháp lý với một công ty âm nhạc độc lập có trụ sở tại Florida có tên là Sosa Entertainment.

Theo Music Business Worldwide, vụ kiện pháp lý rắc rối đã kéo dài từ năm 2019, khi nền tảng phát trực tuyến Spotify bị công ty âm nhạc độc lập kiện đòi "hơn 1 tỷ USD tiền bồi thường thiệt hại" vì một loạt cáo buộc vi phạm. Vào thời điểm nộp đơn kiện ban đầu (hồi năm 2019), Sosa cáo buộc rằng họ chưa nhận được đầy đủ tiền bản quyền liên quan đến hơn 550 triệu lượt phát trực tuyến trên Spotify. 

Tại Việt Nam, các vụ kiện tụng, tranh chấp liên quan đến bản quyền âm nhạc cũng không ít. Mới đây nhất, nữ nhạc sĩ - ca sĩ thế hệ 9x TiA (Tia Hải Châu) phát hiện nhóm nhạc Billlie của Hàn Quốc trình diễn ca khúc trong MV GingaMingaYo (The strange world) có đoạn nhạc giống hệt với ca khúc “Công chúa trên nương” do cô sáng tác và biểu diễn. Ca khúc được phát hành trên các nền tảng âm nhạc trực tuyến quốc tế như Spotify, Apple Music và các nền tảng nhạc nội địa khác. 

Phát biểu về tình trạng đạo nhạc, nhạc sĩ Lê Minh Sơn, Tổng Giám đốc Công ty CP Bản quyền Âm nhạc trực tuyến (MCM Online) cho rằng “trong âm nhạc, chỉ cần thuổng theo 1 nét, 1 tứ nhạc, đã là đạo nhạc”. 

Cũng chính vì vậy mà nhạc sỹ Lê Minh Sơn đã ấp ủ về một giải pháp chống vi phạm bản quyền âm nhạc trực tuyến bằng công nghệ. Vừa qua, MCM Online đã ra mắt Hệ sinh thái bản quyền âm nhạc trực tuyến MCM (MCM), sử dụng công nghệ bảo vệ bản quyền Sigma DRM và đánh dấu bản quyền Sigma Watermarking. Hệ sinh thái MCM đang được nhiều nghệ sỹ mong đợi có thể giúp họ giải bài toán bảo vệ bản quyền tác phẩm âm nhạc trực tuyến bằng các biện pháp công nghệ.

Tại lễ ra mắt, nhạc sĩ Lê Minh Sơn đã chia sẻ rằng việc quản lý tốt vấn đề bản quyền sẽ dần hình thành nền văn hoá sử dụng âm nhạc có bản quyền ở Việt Nam./.