Trò chơi trực tuyến tại Việt Nam: Thiếu hành lang pháp lý để bứt phá

Ngành game là một mũi nhọn trong nền kinh tế số

Chia sẻ tại tại Tọa đàm "Xây dựng chính sách pháp luật thúc đẩy sự phát triển của trò chơi trực tuyến tại Việt Nam" ngày 28/12, ông Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chính sách và phát triển truyền thông nhận định, ngành game đang là một mũi nhọn trong nền kinh tế số của Việt Nam.

Theo ông Đồng, đến thời điểm hiện tại, trào lưu đi ra toàn cầu (go global) hay xuất khẩu các sản phẩm công nghệ số, ngành nội dung số đặc biệt là ngành game di động (mobile) là điểm sáng bởi có thể tiếp cận được thị trường người dùng trên toàn cầu.

Thống kê cho thấy cứ 25 game mobile được tải lên các kho ứng dụng thì có 1 game là của Việt Nam, và trong 10 game mobile được nhiều người chơi nhất thường có khoảng 5-6 game đến từ Việt Nam.

Nhận định về tiềm năng của ngành game Việt Nam, ông Dương Vi Khoa, Phó Chủ tịch Hội Thể thao điện tử giải trí Việt Nam cho biết, game online được phát triển gần 20 năm, gần đây đã bắt đầu phát triển lên hệ thống game thi đấu và dần dần được công nhận trở thành một bộ môn thể thao điện tử có thể đi thi tại nhiều các cuộc thi lớn trên thế giới cũng như khu vực như SEAGames, ASIAD…

Đặc biệt, nhờ công nghệ livestream, bộ môn này đang ngày càng phát triển mạnh mẽ, được ưa chuộng và trở thành xu hướng của giới trẻ hiện đại không chỉ ở Việt Nam mà trên cả toàn cầu.

Điều đó cho thấy, thị trường công nghệ số nói chung và ngành game nói riêng đang phát triển mạnh mẽ. Khi được công nhận chính thống, có chính sách và các yếu tố hỗ trợ phù hợp từ các cơ quan quản lý, ngành này có thể phát triển bứt phá mạnh mẽ hơn nữa.

Cùng chia sẻ về vấn đề này, ông Nguyễn Thành Trung, Founder & CEO công ty Sky Mavis cho biết, nhìn từ góc độ tích cực, thực tế cho thấy, từ đầu năm 2021, sự tác động của game blockchain trên thị trường là rất lớn.

Ông Trung cho biết, từ vị trí một nước phát triển, phát hành game, thì hiện nay Việt Nam còn được biết đến là một quốc gia có phong trào cũng như năng lực lớn trong việc xây dựng game trên nền tảng blockchain.

Đối với những người làm game, đây như một luồng gió mới. Bởi, thay vì phải xoay xở, vật lộn với thị trường game truyền thống cạnh tranh như trước đây, thì hiện giờ họ có rất nhiều động lực để làm ra sản phẩm lớn hơn nữa phục vụ thị trường.

Nhận định về tác động của ngành game đối với các lĩnh vực, ngành nghề khác trong cuộc sống, ông Trung chia sẻ, game là một hình thức hiệu quả để đưa mọi người kể cả những người biết rất ít về công nghệ có thể tiếp xúc được với những công nghệ mới. Và sau một thời gian, thực tế đã chứng minh những suy nghĩ đó là đúng.

Ông ví dụ, trước đây có những người thậm chí chưa có tài khoản ngân hàng, nhưng thông qua game đã lập tài khoản, ví điện tử, sở hữu những tài sản, vật phẩm trong game, biết thực hiện trao đổi, mua bán qua công nghệ số.

Theo ông Trung, thông qua game họ đã biết đến những khái niệm mà bình thường nếu đi qua con đường truyền thống của tài chính - ngân hàng thì có thể mất rất nhiều năm.

Nhìn qua lăng kính này, rõ ràng, game có thể được sử dụng như là phương tiện để đưa mọi người đến gần hơn với công nghệ và thông qua cách tiếp cận này, ngành game cũng thúc đẩy các ngành khác cùng phát triển, trước hết là những ngành có liên quan trực tiếp như công nghệ truyền thống.

Ngoài ra, những ngành như kinh tế, tài chính, và kể cả luật cũng là những ngành cần phải phát triển thì mới có thể theo kịp được sự phát triển của công nghệ mới.

Hệ thống pháp lý chưa theo kịp sự phát triển của ngành

Tiềm năng của ngành game rất lớn, tuy nhiên, ngành này cũng đang đối mặt với nhiều rào cản về vấn đề pháp lý cho doanh nghiệp như thủ tục đăng ký hoạt động, các vấn đề về tài sản số, thuế…

Theo ông Đồng, các vấn đề tài sản số, đồng tiền số thời gian vừa qua, một mặt góp phần thúc đẩy cho sự phát triển của công nghệ, nhưng mặt khác cũng đang tạo ra nhiều lo lắng. Đặc biệt, trong bối cảnh chúng ta chưa có hành lang pháp lý rõ ràng, quy trình về mặt phát hành tài sản chưa sẵn sàng, sẽ dẫn đến những vấn đề về tranh chấp hay xu thế lừa đảo người dùng qua không gian mạng gia tăng nhiều hơn, tạo ra những lo lắng cho người làm chính sách. Một loạt vấn đề nóng đang được đặt ra cho sự phát triển kinh tế số nói chung và ngành game nói riêng.

Về hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho ngành này, ông Nguyễn Quang Đồng cho rằng Việt Nam đang có nhiều "thiệt thòi". 

Do khung pháp lý ở Việt Nam vẫn chưa đủ theo kịp thực tế, nên rất nhiều doanh nghiệp game Việt Nam phải đăng ký thành lập tại Singapore. Khi cộng đồng làm công nghệ phải tìm đến nước ngoài để được đảm bảo về mặt pháp lý, đóng thuế cho nước ngoài thay vì Việt Nam trong khi đội ngũ phát triển, vận hành đều hoạt động ở Việt Nam. Theo ông Đồng "đó là một thiệt thòi".

Nhận xét về những điểm chưa thống nhất của luật pháp cho phát triển ngành game trên nền tảng công nghệ mới, ông Trương Thanh Đức, Công ty Luật ANVI cho biết: "Về những xu hướng công nghệ mới như blockchain, tài sản ảo, tiền ảo, chúng ta sẽ phải thừa nhận như một tất yếu, bởi điều đó đã, đang và sẽ tồn tại. Tuy nhiên, hiện nay tất cả đều đang được hiểu và bàn theo cách còn "bỏ ngỏ". 

Cụ thể, theo Điều 3.27, Nghị định 72/2013/NĐ-CP của Chính phủ quy định, đơn vị tiền ảo là một loại công cụ cung cấp dịch vụ, dùng để trao đổi mua bán điểm thưởng, các vật phẩm trong trò chơi.

Trong khi đó, Thông tư 24/2014/TT-BTTTT của Bộ Thông tin và Truyền thông có giải thích vật phẩm ảo, đơn vị ảo, tiền thưởng, không phải là tài sản, không có giá trị quy đổi thành tiền, thẻ thanh toán, phiếu thưởng, hoặc giao dịch có giá trị bên ngoài trò chơi điện tử. Đặc biệt, quy định không được mua, bán vật phẩm ảo, tiền thưởng giữa những người chơi với nhau.

Thực trạng pháp luật về ngành hiện nay là pháp luật tổng hợp thì chưa rõ ràng, trong khi pháp luật chuyên ngành chưa điều chỉnh. 

Do vậy, theo ông Đức, nếu như chúng ta muốn thay đổi quan điểm, dần dần vận động xây dựng khung chính sách riêng thì cần đi từ những thông tư, nghị định như trên. Hiện tại, thông tư không có cơ sở pháp lý được công nhận nhiều, nên cần phải có luật. Nếu công nhận thì phải sửa đổi bổ sung nhiều luật và văn bản dưới luật như: Dân sự, đầu tư kinh doanh, giao dịch điện tử, ngân hàng, thuế, phòng chống rửa tiền…./.