Truyền thông ASEAN: Từ thông tin đến tri thức

Hội nghị Bộ trưởng Thông tin ASEAN (AMRI) lần thứ 16 có chủ đề “Truyền thông: từ thông tin đến tri thức vì một ASEAN tự cường và thích ứng” do Bộ TT&TT chủ trì đã chính thức khai mạc sáng ngày 22/9 tại Đà Nẵng.

Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân, Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng, Bí thư Thành uỷ Đà Nẵng Nguyễn Văn Quảng và các Bộ trưởng, Trưởng đoàn các quốc gia thành viên ASEAN, các nước đối thoại (Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc) và nước quan sát viên (Timor Leste), Phó Tổng thư ký ASEAN Ekkaphab Phanthavong, cùng toàn thể các đại biểu đã đến tham dự Hội nghị Bộ trưởng phụ trách Thông tin ASEAN lần thứ 16, tại Đà Nẵng.

Hợp tác thúc đẩy tiếp cận thông tin kịp thời, chính xác dựa trên năng lực số là cấp thiết

Phát biểu tại Hội nghị, Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân đã nhấn mạnh từ khi gia nhập ASEAN năm 1995, với phương châm “tích cực, chủ động và có trách nhiệm”, Việt Nam đã có nhiều đóng góp quan trọng, góp phần duy trì sự đoàn kết, thống nhất và củng cố vai trò trung tâm của Hiệp hội. Tham gia vào quá trình phát triển chung, Việt Nam cũng đặc biệt coi trọng lĩnh vực TT&TT.

Ngày 6/4/2023 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam đã phê duyệt Chiến lược chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, nhằm mục tiêu xây dựng cơ quan báo chí theo hướng chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại thông qua việc ứng dụng công nghệ tiên tiến vào hoạt động báo chí, phát triển nền tảng số, làm cho hệ sinh thái báo chí số được bồi đắp thêm các tính năng mới, ưu việt, giúp nâng cao chất lượng, hiệu quả truyền thông, tăng cường kết nối Việt Nam với cộng đồng quốc tế.

Theo Phó Chủ tịch nước, thế giới đang ở trong giai đoạn đầy biến động, thông tin được cộng hưởng bởi công nghệ và Internet khiến cho tốc độ lan tỏa, mức độ ảnh hưởng diễn ra trên phạm vi toàn cầu, tác động theo cả hướng tích cực và tiêu cực.

Do đó, việc hợp tác thúc đẩy tiếp cận thông tin kịp thời, chính xác dựa trên năng lực số; biến thông tin thành tri thức để hỗ trợ doanh nghiệp (DN), nâng cao sinh kế và đời sống cho người dân, giảm thiểu tác động của thông tin tiêu cực là nhu cầu bức thiết hiện nay, ở cả cấp độ quốc gia, khu vực và quốc tế, trong đó có ASEAN.

Phó Chủ tịch nước nhấn mạnh: Hội nghị Bộ trưởng phụ trách Thông tin ASEAN là diễn đàn quan trọng để các quốc gia thành viên, cùng các nước đối thoại, trao đổi và xác định các ưu tiên, định hướng hợp tác trong thời gian tới, chung tay thực hiện thành công các Mục tiêu Thiên niên kỷ của Liên hợp quốc và các ưu tiên của Cộng đồng ASEAN.

Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân tin tưởng các Bộ trưởng và các đại biểu sẽ có những ngày làm việc hiệu quả; cùng chia sẻ, đưa ra những khuyến nghị có giá trị cho cấp cao ASEAN; thống nhất được các chương trình hành động cụ thể, để tiếp tục khẳng định và phát huy hơn nữa vai trò quan trọng của lĩnh vực thông tin trong tiến trình phát triển ASEAN; biến thông tin thành tri thức cho người dân, như chủ đề của Hội nghị năm nay.

Các nền tảng số cần trở thành nền tảng để tạo và chia sẻ tri thức hữu ích cho con người

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh: “Hợp tác, giao lưu chính là giá trị cốt lõi của ASEAN. Cũng chính nhờ tinh thần này, mà ASEAN đã và đang trở thành tâm điểm tăng trưởng của thế giới. Và chúng ta, các nước thành viên ASEAN, tự hào về điều đó”.

Theo Bộ trưởng, lĩnh vực TT&TT đang có những thay đổi mang tính cách mạng. Chính công nghệ số đã tạo ra sự thay đổi mang tính phá huỷ này. Tương lai giờ đây không còn nằm trên đường kéo dài của quá khứ. Và chúng ta phải sáng tạo ra tương lai mới của mình dựa trên công nghệ số.

“Cách làm, cách tiếp cận thì phải đổi mới, nhưng vẫn phải giữ vững sứ mệnh cốt lõi của truyền thông là: cung cấp thông tin, nâng cao nhận thức, phổ biến tri thức, trao thêm sức mạnh cho con người, phục vụ cho phát triển, tăng cường hiểu biết và đoàn kết giữa các dân tộc, các nước thành viên ASEAN và quảng bá hình ảnh, giá trị của ASEAN ra thế giới”.

Cũng theo nhận định của Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng: Chúng ta đang sống trong một thế giới bị quá tải về thông tin. Chúng ta có thể bị nhấn chìm bởi quá nhiều thông tin. Chúng ta đang bị “béo phì thông tin” bởi tiêu thụ thông tin liên tục, bất kể đó là thông tin thật hay tin giả. Một ngày, mỗi chúng ta dành không dưới 6 giờ đồng hồ để tiêu thụ lượng thông tin này.

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng, thông tin thì quá nhiều nhưng tri thức và sự thấu hiểu thì lại đang có xu thế ít đi. Rất ít người hiểu được những gì ở phía sau dòng lũ thông tin kia. Rất ít người tìm ra được tri thức, tạo ra được giá trị từ đó.

Trong một thế giới đầy biến động và khó lường như hiện nay, quá nhiều thông tin còn có thể gây tâm lý hoang mang, bất an, nghi ngờ, mất niềm tin.

Theo đó, Bộ trưởng nhấn mạnh: “Truyền thông lúc này cần mang đến những tri thức mới để giúp chúng ta thích ứng nhanh, để sử dụng công nghệ mới cho mục tiêu phát triển và hợp tác, để mang lại năng lượng tích cực, và nuôi dưỡng niềm tin vào một tương lai hòa bình và thịnh vượng của ASEAN và thế giới”.

Tìm ra được tri thức mới từ sự thay đổi

Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN 2023 tổ chức tại Indonesia vào ngày 5/9 vừa qua, đã thông qua Tuyên bố về sự phát triển bền vững và có khả năng chống chịu, khẳng định sự cần thiết “vượt qua các thách thức thông qua chia sẻ tri thức và thông tin, hỗ trợ kỹ thuật, huy động nguồn lực và triển khai các sáng kiến nâng cao năng lực”.

Hội nghị Bộ trưởng Thông tin ASEAN năm nay đã thống nhất lựa chọn chủ đề: Truyền thông: Từ thông tin tới tri thức vì một ASEAN phản ứng nhanh và có khả năng chống chịu”.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng: “Muốn phản ứng nhanh với sự thay đổi thì phải nhanh chóng tìm ra được tri thức mới từ sự thay đổi. Muốn có khả năng chống chịu và hồi phục sau một sự va chạm lớn, sau một thảm hoạ thì phải được trang bị tri thức mới. Bởi vậy, lĩnh vực TT&TT của chúng ta phải chuyển đổi từ việc cung cấp thông tin, tin tức đơn thuần sang cung cấp tri thức và sự thấu hiểu cho người dân để giúp họ tồn tại trong một thế giới biến động, khó lường, phức tạp và mơ hồ (VUCA)”.

Các mạng xã hội (MXH) hiện nay đang là các nền tảng quan trọng để tạo ra và chia sẻ thông tin. Theo đó, Bộ trưởng nhấn mạnh: các nền tảng số cần trở thành nền tảng để tạo ra và chia sẻ tri thức hữu ích cho con người. Các MXH phải trở thành MXH của thông tin, của tri thức và sự thấu hiểu. “Công nghệ số, nhất là trí tuệ nhân tạo (AI), đã sẵn sàng cho việc tạo ra tri thức và sự thấu hiểu từ thông tin. Tuy nhiên, chúng ta, những nhà lãnh đạo về TT&TT ASEAN, phải dẫn dắt tiến trình này”.

Bộ trưởng cho rằng tri thức và sự thấu hiểu vẫn là cái tinh hoa nhất của con người. Công nghệ số đã giúp tạo ra thông tin nhiều hơn, nhưng với sự ra đời của công nghệ học sâu, nó cũng có thể giúp tạo ra tri thức và cả sự thấu hiểu thông tin. “Tri thức và sự thấu hiểu sẽ tạo ra một ASEAN hoà bình, phát triển, thịnh vượng và hạnh phúc. Các Bộ trưởng Thông tin của AMRI-16 tự hào tuyên bố sứ mệnh mới của truyền thông là tạo ra tri thức và sự thấu hiểu từ thông tin, qua đó trao thêm sức mạnh cho con người, giúp họ tự tin, làm chủ vận mệnh và hạnh phúc”.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cũng nhận định: “Con người ngày càng sáng tạo ra những công nghệ có sức mạnh lớn hơn. Nhưng sức mạnh huỷ diệt của công nghệ cũng lớn như sức mạnh phát triển của nó. Bởi vậy, khía cạnh đạo đức của công nghệ, việc sử dụng công nghệ một cách có trách nhiệm, cũng như trách nhiệm xã hội của các nền tảng truyền thông (media platform), cần được nhấn mạnh hơn bao giờ hết. Và đây cũng là trách nhiệm của lĩnh vực TT&TT ASEAN”.

CĐS báo chí là để đưa báo chí nên không gian số

Trước khi diễn ra Hội nghị Bộ trưởng Thông tin ASEAN lần này, dựa trên sáng kiến của Việt Nam, các nước ASEAN đã tổ chức hai diễn đàn để thúc đẩy hợp tác trong chuyển đổi số báo chí và phòng chống tin giả.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng: “CĐS báo chí là để đưa báo chí lên không gian số. Báo chí đã quan trọng trong thế giới thực thì nay càng phải quan trọng hơn trong thế giới số. Các cơ quan truyền thông của ASEAN đã chia sẻ các thực tiễn tốt về CĐS và sẽ cùng nhau xây dựng hướng dẫn về CĐS trong lĩnh vực báo chí ASEAN”.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cũng chia sẻ: Kiến thức về cách phòng chống tin giả ngày càng trở nên quan trọng, giúp củng cố niềm tin trong không gian số. Cùng với tin giả được tạo ra bởi con người, hiện nay AI có khả năng tạo ra nội dung giả mạo có độ chân thực cao, làm phức tạp thêm môi trường thông tin.

“Các nước ASEAN xem đây là một ưu tiên trong kế hoạch hợp tác về thông tin, và Hội nghị Bộ trưởng Thông tin năm nay cũng sẽ tập trung thảo luận để tăng cường hiệu quả phối hợp giữa các nước trong lĩnh vực này”.

Lĩnh vực TT&TT của ASEAN đang nhận về mình sứ mệnh mới, đang chủ động mở ra không gian mới để cùng nhau góp phần xây dựng Cộng đồng ASEAN hòa bình và thịnh vượng.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng: “Đó là sự thay đổi từ thông tin đến tri thức và sự thấu hiểu. Đi đầu trong sự chuyển dịch này và thành công trong sứ mệnh mới này sẽ chính là đóng góp của các nước ASEAN cho lĩnh vực TT&TT của thế giới”.

Phó Tổng thư ký ASEAN Ekkaphab Phanthavong cho biết với việc khu vực ASEAN đang nổi lên sau đại dịch, lĩnh vực TT&TT đóng một vai trò quan trọng và xuyên suốt trong việc thúc đẩy Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN.

Theo đó, các cuộc thảo luận hiệu quả của SOMRI ngày 21/9 và cuộc thảo luận của các Bộ trưởng hôm nay và ngày mai về chủ đề Truyền thông: Từ Thông tin đến Tri thức cho một ASEAN tự cường và thích ứng sẽ tạo thêm động lực cho hợp tác khu vực và các định hướng chiến lược để hướng đến phát triển xã hội, bền vững, và toàn diện, Phó Tổng thư ký ASEAN chia sẻ thêm.

Báo chí đem đến cái nhìn đa chiều, mở ra những cơ hội để thay đổi cuộc sống

Chào mừng Hội nghị được tổ chức tại Đà Nẵng, Bí thư Thành uỷ Đà Nẵng Nguyễn Văn Quảng bày tỏ niềm vinh dự khi Đà Nẵng được chọn là địa phương đầu tiên của Việt Nam đăng cai tổ chức Hội nghị Bộ trưởng Thông tin ASEAN lần thứ 16.

Bí thư Nguyễn Văn Quảng khẳng định, xác định vai trò, sứ mệnh đặc biệt quan trọng của TT&TT, báo chí trong thời đại ngày nay, Việt Nam và TP. Đà Nẵng luôn chú trọng đầu tư phát triển đối với lĩnh vực này. Đà Nẵng là một trong 3 trung tâm báo chí của Việt Nam; các hãng thông tấn, truyền hình, báo chí lớn đều có cơ quan đại diện tại TP. Đà Nẵng và có nhiều đóng góp tích cực vào sự phát triển của khu vực miền Trung, Tây Nguyên nói chung và thành phố nói riêng.

“Sự hoạt động tích cực của các cơ quan báo chí trên địa bàn không chỉ truyền tải tin tức, góp phần ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, mà còn giúp nâng cao dân trí, đáp ứng nhu cầu văn hóa lành mạnh của nhân dân”.

Báo chí góp phần gìn giữ và phát huy các giá trị truyền thống, đồng thời mở ra thế giới thông tin về tình hình chính trị trên toàn cầu, các xu hướng phát triển mới, sự vận động, thay đổi mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật…; qua đó, đem đến cái nhìn đa chiều, mở ra những cơ hội để thay đổi cuộc sống, nhất là khi chúng ta vừa trải qua một giai đoạn khó khăn sau dịch bệnh COVID-19, hay những tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu, những xung đột chính trị tại một số nơi trên thế giới…

Bí thư Thành uỷ Đà Nẵng cũng khẳng định: “Một trong những giải pháp nâng cao hiệu quả công tác truyền thông đó chính là thúc đẩy CĐS; đây là sự chuyển đổi mang tính cách mạng, một xu thế tất yếu của thời đại”.

Nhận thức được tầm quan trọng đó, một trong 5 lĩnh vực ưu tiên tập trung phát triển của TP. Đà Nẵng hiện nay và trong thời gian đến, đó là: Phát triển công nghiệp CNTT, điện tử, viễn thông gắn với nền kinh tế số, trong đó, đặc biệt chú trọng việc thành lập và phát triển các doanh nghiệp công nghệ số.

Năm 2022, kinh tế số chiếm 19,7% GRDP thành phố (mục tiêu đến năm 2030 là 30% GRDP); Đà Nẵng được trao giải Thành phố thông minh năm 2019 của Tổ chức Điện toán châu Á và châu Đại Dương; Giải thưởng Thành phố thông minh (duy nhất) Việt Nam năm 2022; là địa phương được xếp hạng đứng Nhất CĐS Việt Nam cấp tỉnh liên tục trong 3 năm (năm 2020, 2021 và 2022)./.