Xây thư viện xanh bằng rác thải nhựa

Cộng đồng góp sách, góp gạch

Thư viện xanh xây bằng gạch sinh thái đầu tiên tại Huế khởi công ngày 9/3/2022, sau hơn 2 tháng xây dựng, đã hoàn thành, bàn giao cho Trường Tiểu học Thuận An 1, thành phố Huế. Đây là thư viện xanh bằng gạch sinh thái (eco brick) thứ hai ở Việt Nam, sau thư viện  tại chùa Bửu Long, Trà Vinh, do Quỹ Build A School Foundation (BaSF), một quỹ từ thiện cá nhân có trụ sở tại Mỹ, hỗ trợ xây dựng.

Nguyễn Thị Quỳnh Anh, cô chủ của Hue Eco Homestay, là người khởi xướng việc vận động xây dựng thư viện xanh cho Trường tiểu học Thuận An 1. Hue Eco Homestay là một địa chỉ lưu trú xinh xắn mà những vật dụng bài trí tác động mạnh vào thị giác du khách: chúng được làm bằng rác thải nhựa, vật dụng cũ tái chế. Quỳnh Anh ham đọc, nhiệt huyết bảo vệ môi trường. Hue Eco Homestay và Build A School Foundation gặp nhau ở ý tưởng tạo không gian đọc hấp dẫn, đẹp đẽ cho trẻ em tại một thư viện xây dựng bằng gạch sinh thái, song song với việc đọc sách là giáo dục ý thức bảo vệ môi trường, hạn chế sử dụng đồ nhựa và thải rác thải nhựa. Gạch sinh thái là những viên "gạch" nhựa được tạo ra bằng cách nhồi chặt rác thải nhựa đã làm sạch, phơi khô vào chai nhựa đến khi đạt độ cứng như gạch. Quỳnh Anh đến nhiều trường học kêu gọi và hướng dẫn thầy trò làm gạch. Sau đó, cô và các bạn tình nguyện viên đến trường thu về tập kết, kiểm tra chất lượng tại Hue Eco Homestay.

Quá trình xây dựng thư viện bằng những viên gạch sinh thái đồng thời là quá trình tác động vào nhận thức của giáo viên, phụ huynh, học sinh về tác hại của rác thải nhựa và trách nhiệm của mọi người trong việc bảo vệ môi trường, giảm sử dụng túi ni lông. Quỳnh Anh được nhiều người hưởng ứng vì hiệu quả bảo vệ môi trường của những viên gạch sinh thái nhìn thấy được ngay, ai cũng có thể góp phần mình. Một thư viện được xây bằng những viên gạch "xanh" càng thêm phần ý nghĩa khi kết nối giữa truyền tải tri thức bằng sách vở với nâng cao nhận thức về một lối sống vì cộng đồng.  

Ở trường tiểu học Thuận An 1, ngoài thư viện ở tầng 2 còn có thư viện ngay tại sân trường. Ngày Quỳnh Anh và nhóm bạn đến trường tiểu học Thuận An 1, không gian đọc sách tại sân trường là một hành lang nhỏ có mái che, áp vào một bức tường được trang trí bằng tranh vẽ, đặt vài bộ bàn ghế, chiếc tủ sách buộc phải trống trơn vì nếu đặt sách vào đó thì mưa sẽ tạt ướt cả.

Sau 5 tháng kêu gọi các trường học làm gạch sinh thái, Hue Eco Homestay gom được gần 4.000 viên, ước tính gần 1 tấn rác thải khó phân hủy. Chung tay làm gạch sinh thái để xây thư viện cho trường tiểu học Thuận An 1 là học sinh, giáo viên ở các trường THCS Phú Dương, THCS Nguyễn Tri Phương, THCS Trần Cao Vân, tiểu học Tây Lộc, THPT Phan Đăng Lưu, THCS Chu Văn An, THCS Nguyễn Chí Diễu, nhà hàng Kyodai, Ants cafe và rất nhiều tình nguyện viên…

Dự toán kinh phí xây dựng thư viện xanh cho trường tiểu học Thuận An 1 hết 8.300 USD, BaSF tài trợ 5.000 USD, bản thân hai thành viên của Quỹ là thầy Jimmy Thái và thầy Khiêm chịu trách nhiệm gây quỹ 2.300 USD, 1.000 USD còn lại là phần đối ứng của địa phương để cộng đồng trách nhiệm. Hue Eco Homestay tình nguyện là đơn vị đi vận động đối ứng từ địa phương.

Vốn đối ứng thực chất là sự đóng góp của cộng đồng. Cô bé Nguyễn Xuân Nhã Hân, 5 tuổi, khui lồng binh (heo đất) tiền lì xì tết được 75 ngàn đồng, góp vào quỹ thư viện xanh. Nhiều người bạn chung tay đóng góp, Hue Eco Homestay đã nhanh chóng nhận đủ phần đối ứng để xây thư viện. Cô giáo Phong Hiền đi xin, đi gom đồ chơi thú nhồi bông bị lỗi, bị rách mang về may vá chỉnh sửa, để dành cho thư viện xanh. Cô đến các tiệm tạp hóa, tiệm trái cây, tiệm giày dép... để chia sẻ thêm thông tin, vận động chủ tiệm chung tay gom rác ny lon, bọc xốp trái cây để cô đem về làm gạch sinh thái. Mẹ con cô giáo nhiệt tình tham gia phân loại gạch. Chai nào chưa đạt tiêu chuẩn, 2 mẹ con chở về nhà để gom thêm nylon, bọc xốp trái cây... nhét thêm cho đủ độ cứng. Ants café - một quán cà phê với không gian nhẹ nhàng nhưng chứa đựng nhiều thông điệp về cuộc sống - gửi tặng thư viện một thùng sách quý của gia đình cô chủ và 4 triệu để mua thêm sách ủng hộ thư viện…

Vẫn còn hình thức...

Quỳnh Anh kêu gọi góp gạch rất dễ thương: "Các bạn tình nguyện Xanh mô hết rồi hè? Chung tay góp 1 viên gạch sinh thái cho Ngôi trường đầu tiên tại Huế xây bằng gạch sinh thái, đừng giao phó rác thải nhựa & nylon cho môi trường nữa nè". Quỳnh Anh nhiệt huyết bởi cô thích câu nói của Mẹ Teresa: "Không phải tất cả chúng ta đều có thể làm những điều vỹ đại, nhưng chúng ta có thể làm những việc nhỏ nhất bằng 1 TÌNH YÊU VỸ ĐẠI - Not all of us can do great things. But we can do small things with great love". Cô tự dặn mình: "Tối nhất là làm đúng. Tốt nhì là làm sai. Đáng buồn nhất là không làm gì cả".

Nhưng vẫn có điều làm cô chủ Hue Eco Homestay chạnh buồn trong quá trình vận động góp gạch xây dựng thư viện xanh, đó là tính hình thức, đối phó đã ăn sâu vào nhiều người, nên một số trường tham gia góp gạch để lấy thành tích báo cáo. Những chai gạch nhồi lỏng lẻo cũng được giao nộp. Đội ngũ cộng tác viên mất khá nhiều thời gian cho khâu kiểm tra, lọc, loại, thậm chí phải bỏ công làm lại. Không khác gì việc trường học nào cũng có thư viện, nhưng có hoạt động hay không thì lại là câu chuyện khác.

Với trường tiểu học Thuận An 1, Quỳnh Anh kết nối những người bạn, Quỹ BaSF để xây dựng cho giáo viên và học trò nơi đây một không gian đọc thật đẹp, thật ý nghĩa. Cô cũng vận động được một số sách vở từ bạn bè, góp cho thư viện trường, cộng với nguồn sách nhà trường đã có sẵn. Có một không gian đọc sách đẹp, an toàn, với những người góp sức xây thư viện, mới chỉ là bước khởi đầu. Họ ao ước được nhìn thấy hàng ngày, học sinh - giáo viên - phụ huynh thường xuyên đến thư viện để cùng nhau đọc sách, chia sẻ, kết nối và cảm nhận nhiều ý nghĩa mang tính giáo dục khác, đặc biệt là tình yêu với thiên nhiên, môi trường. Họ cũng hy vọng việc làm gạch sinh thái không kết thúc ở việc xây một thư viện cho trường tiểu học Thuận An 1 mà sẽ được thầy trò tiếp tục làm để xây bồn hoa, làm ghế ngồi, làm thùng rác… Nhiều thứ có thể làm được bằng những viên gạch "rác" xinh xắn này.

Quỳnh Anh cho biết sau thư viện đầu tiên ở trường tiểu học Thuận An 1, cô đã nhận được đề nghị xin quỹ xây dựng thư viện bằng gạch sinh thái từ 2 trường học khác. Với mô hình đầu tiên, vì nhiều người bỡ ngỡ và đôi chút hoài nghi chất lượng "gạch sinh thái" nên Quỳnh Anh và các bạn trẻ tình nguyện viên đã đồng hành xuyên suốt quá trình xây dựng thư viện. Lần này, Quỳnh Anh dự định cô sẽ chịu trách nhiệm kết nối các trường học với các nguồn quỹ, tư vấn, hướng dẫn mọi công đoạn xây dựng thư viện. Còn trách nhiệm chính trong việc thực hiện phải thuộc về các nhà trường. Có như vậy, học sinh, giáo viên, phụ huynh mới thật sự cảm nhận trọn vẹn ý nghĩa công việc của mình, những viên gạch sinh thái lúc đó sẽ tác động được vào hành động và nhận thức của nhiều người hơn. Và những thư viện xanh sẽ càng thêm giá trị khi đó là thành quả công sức của rất, rất nhiều con người./.