Báo hiệu đỏ về lừa đảo trực tuyến video giả người thân, bạn bè

Theo Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT), các đối tượng sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) để tạo ra những video hoặc hình ảnh giả, sao chép chân dung để tạo ra các đoạn video giả người thân, bạn bè để thực hiện các cuộc gọi lừa đảo trực tuyến.

Deepfake đang là một mối đe dọa đối với sự trung thực và tin cậy của video và hình ảnh. Nó có thể được sử dụng không chỉ để lừa đảo trực tuyến mà còn sử dụng cho các mục đích khác như tấn công chính trị, tạo ra những tin tức giả mạo hoặc phá hoại danh tiếng của người khác.

Phần lớn hình thức lừa đảo trực tuyến này nhắm tới việc lừa đảo tài chính. Đối với các cuộc gọi deepfake như hiện nay thì bằng mắt thường vẫn có thể có một số các dấu hiệu để nhận biết như thời gian gọi thường rất ngắn chỉ vài giây. Khuôn mặt của họ thiếu tính cảm xúc và khá "trơ" khi nói, hoặc tư thế của họ trông lúng túng, không tự nhiên, hoặc là hướng đầu và cơ thể của họ trong video không nhất quán với nhau…

Ngoài ra, cũng có thể thấy màu da của nhân vật trong video bất thường, ánh sáng kỳ lạ và bóng đổ không đúng vị trí. Điều này có thể khiến cho video trông rất giả tạo và không tự nhiên. Âm thanh cũng là một vấn đề có thể xảy ra trong video. Âm thanh sẽ không đồng nhất với hình ảnh, có nhiều tiếng ồn bị lạc vào clip hoặc clip không có âm thanh.

Bộ TT&TT cảnh báo có thể xảy ra tình huống mà tài khoản chuyển tiền không phải của người đang thực hiện cuộc gọi. Và thường kẻ gian sẽ ngắt giữa chừng, bảo là mất sóng, sóng yếu... “Các yếu tố kỳ lạ như trên là báo hiệu đỏ của deepfake. Người dân nên luôn cảnh giác và tuyệt đối bình tĩnh”.

Thông tin thêm về hình thừa lừa đảo này, ông Trần Quang Hưng, Phó Cục trưởng Cục An toàn thông tin (ATTT) - Bộ TT&TT cho biết ngay thời điểm nhận được thông tin từ người dân về hình thức lừa đảo trực tuyến này, Cục đã phân tích và cảnh báo rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng. Hình thức lừa đảo này áp dụng công nghệ mới deepfake. Việc sử dụng công nghệ tiên tiến để lừa đảo đã diễn ra ở các nước. Các tổ chức, tập đoàn công nghệ lớn trên thế giới đang cùng nhau chung tay để tìm ra các biện pháp, giải pháp kỹ thuật để phát hiện kiểu lừa đảo này.

Ông Hưng cho biết: “Công nghệ liên tục có những bước tiến, cuộc chiến chống lại trên không gian mạng là cuộc chiến trường kỳ và liên tục phải chạy theo”.

Biện pháp căn cơ để giải quyết bài toán lừa đảo trực tuyến, theo ông Hưng là phải xem xét lại cái gốc của vấn đề. Đó là lừa đảo trực tuyến phần lớn liên quan đến lừa đảo tài chính. Kẻ lừa đảo tìm cách lấy được tiền của người bị lừa đảo và để lấy được tiền thì cần những tài khoản ngân hàng để chuyển tiền vào. Những tài khoản ngân hàng chính chủ có thể nói là vẫn được mua dễ dàng trên mạng với giá vài triệu đồng.

Vấn đề này, ông Hưng cho rằng không chỉ mỗi Cục ATTT - Bộ TT&TT xử lý được mà cần sự phối hợp chặt chẽ để ngăn chặn được những tài khoản ngân hàng này giả mạo. Điều này liên quan đến việc đồng bộ đồng bộ các thông tin thuê bao với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Đồng thời, hiện nay có căn cứ pháp lý rất mạnh là Nghị định số 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân được ban hành ngày 17/4/2023, là căn cứ tốt để giải quyết căn cơ việc xử lý được triệt để tài khoản ngân hàng không chính chủ. Theo đó, câu chuyện lừa đảo trực tuyến sẽ giảm.

Ông Hưng cũng cho biết, trong thời gian gần đây, với sự phối hợp đồng bộ giữa Ngân hàng Nhà nước, Bộ TT&TT, Bộ Công an việc xử lý xong SIM rác, đồng bộ thông tin người dùng thì tài khoản giả mạo và lừa đảo sẽ giảm. “Thủ đoạn trực tuyến diễn ra nhiều và thường xuyên thay đổi theo sự phát triển của xã hội cũng như sự phát triển của công nghệ nên rất cần sự vào cuộc đồng bộ của các bên, trong đó có cơ quan báo chí để lan toả thông tin”./.