Dịch giả nhí với việc chuyển ngữ một cuốn sách nặng ký
Trước một lĩnh vực khó như khoa học, lịch sử, người đọc thường hình dung về một thể loại khó, nhiều lý thuyết và nặng nề nghiên cứu. Vì thế, đối tượng dịch giả của những tác phẩm như thế phải là những chuyên gia, những người già dặn am hiểu về lịch sử văn hóa.
"Unstoppable us" của tác giả Yuval Noah Harari là một cuốn sách khoa học - lịch sử, cung cấp kiến thức về cách loài người đã chinh phục thế giới, nhưng với lối viết hướng đến độc giả nhỏ tuổi, dễ hiểu và không khô cứng. Cuốn sách này do dịch giả nhí Lily 10 tuổi chuyển ngữ. Nhờ giọng văn và câu chữ trong trẻo, dễ thương của dịch giả Lily, nên tác phẩm này đối với các bạn nhỏ rất gần gũi và dễ hiểu
Với độ tuổi lên 10 mà Lily đã Việt hóa nội dung khá "nặng kí" này. Dịch giả nhí này chia sẻ: Điều khó khăn nhất khi dịch là phải hiểu được nội dung ngữ nghĩa của câu từ mà mình chuyển ngữ, sau đó diễn đạt bằng một ngôn từ trong sáng cho các bạn nhỏ tuổi dễ đọc, dễ hiểu. Tuy nhiên có một số đoạn bạn ấy cảm thấy rất thú vị và ấn tượng. Em cho rằng khi dịch sách thì em có cơ hội để hiểu rõ nội dung sách hơn. "Phải hiểu rõ từng đoạn một thì mới dịch sang tiếng Việt được", Lily nói. Em cũng thú nhận rằng hiểu là một chuyện, nhưng truyền đạt lại thành tiếng Việt lại là chuyện khác. Và rằng diễn đạt tiếng Việt mới là phần khó nhất trong quá trình dịch thuật.
Lily cho biết riêng có chương đầu là em thấy dễ nhất, các chương sau, em thường phải đọc đi đọc lại các đoạn văn để hiểu thật kỹ rồi mới dịch. Quá trình dịch thuật của Lily kéo dài 3 tháng, khoảng thời gian tương đối tiêu chuẩn để dịch một cuốn sách.
Lily khéo léo mang câu chuyện phiêu lưu, chinh phục thế giới của loài người homo sapiens từ châu Phi tỏa khắp thế giới về với độc giả Việt. Những câu chuyện kỳ thú, giàu tưởng tượng đan cài nhiều kiến thức khoa học mới mẻ hé lộ bí ẩn về nguồn gốc loài người.
Bộ sách "Unstoppable Us - Không thể dừng bước" mà Lily vừa chuyển ngữ là tác phẩm lịch sử dành cho thiếu nhi được chuyển thể từ tác phẩm nổi tiếng "Sapiens - lược sử loài người" của tác giả Yuval Noah Harari. Đây là dự án ấp ủ từ lâu của tác giả với mong muốn đưa kiến thức lịch sử đến gần hơn với các độc giả nhí.
Bộ sách dự kiến gồm 4 tập: "Loài người chinh phục thế giới như thế nào?", "Tại sao thế giới bất công?", "Chuyện gì xảy ra khi những người ngoại quốc gặp nhau?", "Khám phá thế giới hiện đại".
"Unstoppable Us - Không thể dừng bước" là bộ sách dành cho thiếu nhi với cách diễn đạt dễ hiểu, thú vị, lồng ghép những câu chuyện sinh động dành cho bạn đọc nhỏ tuổi từ 8 tuổi trở lên.
Trước bộ sách "Unstoppable Us - Không thể dừng bước", Lily đã chuyển ngữ thành công bộ sách "Những vệ thần của tuổi thơ" của William Joyce gồm 3 cuốn sách tranh: "Người cung trăng", "Jack Frost", "Thần mộng mơ". Bên cạnh đó, Lily còn mở kênh YouTube có tên là "Book adventure of Lily", để chia sẻ những cuốn sách mà em đọc tới các bạn thiếu nhi.
Những chia sẻ đáng giá
Góp mặt tại buổi ra mắt sách, những chuyên gia về văn hóa đọc cộng đồng cũng đã đánh giá, chia sẻ những phương pháp đọc sách lịch sử, khoa học cho trẻ trong môi trường gia đình, trường học đến từ chính sự chia sẻ của các bố mẹ cũng như dịch giả nhí Lily. Điều này mang đến cho người xem một cách tiếp cận mới trong giáo dục.
Lily cho biết, đọc sách là niềm vui, bởi vì mỗi cuốn sách là cuộc phiêu lưu mới để em khám phá thế giới. Thời gian đọc sách không chỉ là lúc Lily tìm hiểu, khám phá và tận hưởng những câu chuyện hay mà còn là thời gian gắn kết với cha mẹ. Lily yêu sách, coi sách là bạn. Còn ba mẹ luôn ủng hộ và giúp Lily nuôi dưỡng tình yêu đó.
Theo chia sẻ của bố Lily, cô bé được nghe mẹ đọc sách từ sơ sinh. Cuốn sách đầu tiên của Lily là một cuốn đen trắng kích thích thị giác được bệnh viện tặng. Từ đó về sau, mẹ đọc sách cho Lily hàng ngày, cho tới cả khi em biết đọc. Lily được nghe và đọc đa dạng các đầu sách từ truyện thiếu nhi cho tới sách lịch sử, khoa học… Cô bé thích khám phá, tìm hiểu nhiều chủ đề, và sớm được tiếp xúc với những cuốn sách khá phức tạp so với lứa tuổi. 6 tuổi, Lily đã say sưa nghe tiểu thuyết "Công chúa nhỏ" (Frances Hodgson Burnett) hay đắm mình vào thế giới rộng lớn qua cuốn "Chìa khóa vũ trụ của George" (Stephen Hawking).
Ông Nguyễn Quang Thạch - đại diện Sách hóa Nông thôn - chia sẻ rằng ông nghĩ bản dịch của Lily sẽ góp phần đưa sách khoa học - lịch sử đến gần với các em nhỏ hơn. Đồng thời nhận định góc nhìn của Lily đã giúp cuốn sách được chuyển ngữ đúng với tinh thần của tác phẩm: trong sáng, gần gũi và dễ hiểu.
Nhà văn Hà Thủy Nguyên cho rằng dịch giả nhí có năng lực sử dụng song ngữ tốt, vẫn còn đôi chỗ diễn đạt chưa thực sự thuần Việt, nhưng đội ngũ biên tập đã sửa lại cho xuôi. Hơn nữa, Lily còn được nhận xét là một dịch giả có kỷ luật, nên các kiến thức trong sách khi được dịch lại, theo bà Hà Thủy Nguyên là đảm bảo về độ chính xác.
Nhà nghiên cứu Nguyễn Quốc Vương thì cho rằng: Việc đọc của học sinh, trẻ em nói riêng cần được gây dựng từ hứng thú và sự đồng hành của ba mẹ, gia đình. Môi trường đọc rất quan trọng đối với sự hình thành thói quen đọc cho trẻ em.
Buổi giao lưu đã thực sự đem lại ý nghĩa như tên gọi "Không thể dừng bước" khi các khách mời và độc giả tham gia sự kiện đã có những chia sẻ thú vị trong việc nuôi dưỡng niềm yêu thích, thói quen cũng như gây dựng phương pháp đọc sách lịch sử, khoa học cho trẻ trong môi trường gia đình, trường học. Đồng thời là những câu chuyện từ phía gia đình "dịch giả nhí" Lily: Sự tiếp xúc sách của trẻ, và bố mẹ đã giúp đỡ Lily trong quá trình dịch cuốn sách...
Với thông điệp, thế giới này không nhất thiết phải diễn ra như những gì chúng ta đang thấy, chính con người đã khiến nó trở thành như vậy, và chính con người cũng có thể thay đổi nó, sự kiện ra mắt sách "Unstoppable us – Không thể dừng bước" của dịch giả nhí Lily ngày hôm nay sẽ là bước đệm để từng bước đưa khoa học và lịch sử đến gần các độc giả ở mọi lứa tuổi./.
