Chuyển đổi số là yêu cầu bắt buộc trong chuyển đổi xanh

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và những thách thức môi trường ngày càng gia tăng, phát triển bền vững đã trở thành định hướng chiến lược của mọi quốc gia. Đặc biệt, trong lĩnh vực kinh tế, tăng trưởng xanh không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là điều kiện tiên quyết để duy trì năng lực cạnh tranh và bảo đảm sự phát triển lâu dài.

Tại Diễn đàn Xúc tiến xuất khẩu Việt Nam 2024 với chủ đề “Xúc tiến xuất khẩu xanh” diễn ra ngày 4/12, các chuyên gia, DN và tổ chức quốc tế đã nhấn mạnh vai trò không thể thiếu của chuyển đổi số (CĐS) trong quá trình chuyển đổi xanh, đặc biệt trong bối cảnh những quy định tự nguyện về phát triển xanh, phát triển bền vững giờ đây đang dần trở thành các yêu cầu bắt buộc.

Phát triển bền vững là giải pháp thiết thực để các DN Việt Nam đáp ứng xu hướng tiêu dùng xanh toàn cầu

Phát biểu tại Diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân khẳng định, phát triển bền vững là xu thế không thể đảo ngược. Đây là nền tảng giúp các quốc gia đạt được sự cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế, bảo vệ môi trường và phát triển xã hội. Trong đó, phát triển kinh tế bền vững đóng vai trò trụ cột, tạo tiền đề để thực hiện các mục tiêu lớn hơn.

Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân nhấn mạnh, Việt Nam, với tiềm năng và lợi thế sẵn có, đang đứng trước nhiều cơ hội lớn để trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt trong lĩnh vực xuất khẩu hàng hóa xanh và bền vững, đẩy mạnh đầu tư vào năng lượng tái tạo, sản xuất sạch hơn, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn.

Cũng tại Diễn đàn, ông Andri Meier, Phó Trưởng ban Hợp tác phát triển, Đại sứ quán Thụy sĩ tại Việt Nam, cho biết trong bối cảnh thương mại toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng, thậm chí có nguy cơ phân mảnh ở một số khu vực, thế giới đồng thời phải đối mặt với những thách thức môi trường ngày càng nghiêm trọng.

“Chính vì vậy, phát triển bền vững không còn là một lựa chọn, mà đã trở thành một yêu cầu tất yếu”, ông Andri Meier cho biết và chia sẻ rằng Thụy Sĩ từ lâu đã đặt ưu tiên hàng đầu cho tính bền vững trong các chính sách kinh tế và thương mại của mình, cũng như trong các chương trình hợp tác quốc tế.

Thụy Sỹ tập trung vào nhiều trụ cột, bao gồm thúc đẩy thương mại và đổi mới sáng tạo bền vững, hỗ trợ tài chính công và tư nhân bền vững, củng cố phát triển công nghiệp và đô thị thông minh với khí hậu.

Chia sẻ về xu hướng chuyển đổi xanh trong thương mại quốc tế, các quy định và tiêu chuẩn bền vững đối với hàng hóa xuất nhập khẩu, ông Nguyễn Hải Minh, Phó Chủ tịch Hiệp hội DN châu Âu tại Việt Nam (EuroCham), cho biết các thị trường xuất khẩu lớn như EU đang áp dụng những tiêu chuẩn xanh rất nghiêm ngặt. DN Việt Nam không chỉ phải đảm bảo chất lượng và giá thành sản phẩm mà còn cần chú trọng đến quy trình sản xuất.

“Việc tuân thủ các yêu cầu xanh như sử dụng nguyên liệu thân thiện môi trường, đảm bảo quyền lợi cho người lao động hay giảm phát thải carbon sẽ quyết định khả năng tiếp cận thị trường châu Âu. Đây là cơ hội nhưng cũng là thách thức lớn cho DN,” ông Minh nói.

CĐS là yếu tố then chốt giúp DN tối ưu hóa năng suất, giảm chi phí

Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng việc đầu tư vào công nghệ và giải pháp số sẽ giúp DN nâng cao giá trị sản phẩm, xây dựng thương hiệu bền vững và mở rộng thị trường. Những DN tiên phong trong CĐS và xanh hóa sản xuất có thể tận dụng cơ hội này để tạo lợi thế cạnh tranh và tiếp cận phân khúc khách hàng cao cấp trên toàn cầu.

PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường, nhấn mạnh rằng “liên quan đến chuyển đổi xanh, thì CĐS là một yêu cầu bắt buộc”.

Ông nhận định, các quy định tự nguyện về bền vững đang nhanh chóng trở thành bắt buộc. DN không thể chỉ dừng lại ở việc cải thiện quy trình sản xuất theo tiêu chí xanh mà cần áp dụng công nghệ số để tối ưu hóa năng suất, giảm thiểu lãng phí và tăng tính minh bạch trong chuỗi cung ứng.

CĐS không chỉ là công cụ mà còn là đòn bẩy để thực hiện các mục tiêu xanh. Từ việc quản lý dữ liệu hiệu quả, tối ưu hóa logistics đến áp dụng công nghệ IoT và trí tuệ nhân tạo (AI), tất cả đều góp phần tạo nên một chuỗi giá trị bền vững.

Thực tế, CĐS đang hỗ trợ mạnh mẽ cho các DN trong việc áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn, cải thiện chuỗi cung ứng và đáp ứng các tiêu chuẩn xanh quốc tế. Các công nghệ như blockchain cũng giúp đảm bảo minh bạch trong quá trình sản xuất, từ nguồn gốc nguyên liệu đến các yếu tố liên quan đến trách nhiệm xã hội và môi trường.

Bà Nguyễn Thị Xuân Thúy, chuyên gia chính sách cao cấp, Tổ chức phát triển Công nghiệp Liên Hợp Quốc (UNIDO), cũng nhấn mạnh rằng trong bối cảnh các thách thức về ô nhiễm, biến đổi khí hậu và cạn kiệt tài nguyên ngày càng gia tăng, chuyển đổi xanh và CĐS đã trở thành hai động lực quan trọng thúc đẩy phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh của DN.

Chia sẻ chi tiết hơn, bà Thúy cho biết chuyển đổi xanh tập trung vào việc chuyển đổi từ mô hình kinh tế tuyến tính sang kinh tế tuần hoàn, nơi tài nguyên được tái sử dụng, tái chế một cách hiệu quả. Điều này đòi hỏi sự đổi mới trong thiết kế sản phẩm, tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo, và áp dụng các giải pháp tái chế linh kiện, nguyên vật liệu.

Để thực hiện bước chuyển đổi sang kinh tế tuần hoàn, CĐS là một quá trình song hành, không chỉ là việc ứng dụng công nghệ mà còn là sự thay đổi toàn diện trong mô hình kinh doanh, văn hóa tổ chức và phương pháp quản lý. CĐS là yếu tố then chốt giúp DN tối ưu hóa năng suất, giảm chi phí, nâng cao khả năng cạnh tranh và đáp ứng các yêu cầu ngày càng khắt khe từ thị trường. Thành công trong CĐS đòi hỏi sự thay đổi nhận thức và văn hóa từ đội ngũ lãnh đạo đến toàn bộ nhân viên, nhằm tạo ra một nền tảng vững chắc cho sự đổi mới.

“Điểm giao thoa quan trọng giữa hai quá trình này nằm ở sự hỗ trợ mà CĐS mang lại cho chuyển đổi xanh. Công nghệ số giúp quản lý chuỗi cung ứng hiệu quả, truy xuất nguồn gốc sản phẩm và giám sát các thiết bị trong quá trình sản xuất, qua đó giảm thiểu lãng phí và phát thải. Cả hai quá trình này cùng hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, không chỉ cho DN mà còn cho xã hội nói chung”, chuyên gia của UNIDO nói.

Bà Xuân Thúy cũng cho biết thành công của chuyển đổi xanh và CĐS đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan. DN cần sẵn sàng đổi mới, ứng dụng công nghệ và thay đổi mô hình kinh doanh. Chính phủ cần đưa ra các chính sách hỗ trợ phù hợp, trong khi cộng đồng đóng vai trò vừa là động lực thúc đẩy vừa là người tiêu dùng cho các sản phẩm, dịch vụ mới./.