Để xây dựng thành phố thông minh không còn là “cuộc đua công nghệ”

Khi được hỏi các dự án TPTM đã thay đổi như thế nào trong 5 năm qua, nhiều lãnh đạo các thành phố tại Mỹ cho rằng, những tiềm năng to lớn của các công nghệ TPTM mới khiến họ bị phân tâm, rời xa mối quan tâm hàng đầu khi xây dựng thành phố: đó là người dân, quan điểm của người dân và nhu cầu của họ.

Trả lời một khảo sát gần đây của Smart Cities Dive về những chuyển đổi của các dự án TPTM trong 5 năm qua, Kevin Martin, lãnh đạo của Smart City PDX, cho biết 5 năm trước, các dự án TPTM không tập trung vào con người, mà tập trung vào công nghệ và không phục vụ cộng đồng.

Martin nói, phương pháp tiếp cận theo cách tập trung vào công nghệ "phần lớn đã thất bại" vì các thành phố không phải là nơi quản lý dữ liệu và công nghệ đáng tin cậy, đặc biệt là trong các cộng đồng chưa được tiếp cận nhiều đến các dịch vụ của chính phủ. Ngoài ra, các thành phố thiếu quy trình và hệ thống chính sách hỗ trợ việc tăng cường thu thập, sử dụng dữ liệu mặc dù các công nghệ mới có cung cấp các khả năng này.

Smart City PDX đã tham gia xây dựng TPTM ở Portland, thành phố lớn nhất và đông dân nhất ở bang Oregon (Mỹ). Martin cho biết cách tiếp cận các dự án xây dựng TPTM của Portland đã thay đổi. Ông nói sự thay đổi đã diễn ra, từ chỗ tập trung vào các công nghệ như xe tự hành đến việc phát triển những giải pháp tiếp cận tổng thể hơn, và cuối cùng là xây dựng một thành phố số, với sự hợp tác của các cộng đồng ở Portland.

Các nhà lãnh đạo địa phương của các thành phố lớn khác ở Mỹ cũng cho biết trong cuộc khảo sát rằng họ đã chuyển trọng tâm các sáng kiến TPTM trong 5 năm qua từ việc triển khai các công nghệ mới nhất sang ưu tiên đáp ứng nhu cầu của cộng đồng và cư dân. 

Một số ưu tiên mới bao gồm việc tìm ra những cách thức thông minh hơn - bao gồm cả các công nghệ mới - để đáp ứng những nhu cầu đó trong khi vẫn bảo vệ quyền riêng tư của cư dân. Đại dịch COVID-19 cũng đã mang lại rất nhiều thay đổi, khiến mọi người nhận rõ sự bất bình đẳng, đặc biệt là xung quanh quyền truy cập số, từ đó nhấn mạnh sự cần thiết chuyển đổi số của các chính phủ.

Cuộc chạy đua vũ trang công nghệ

Tham vọng về TPTM ở Mỹ đã dẫn đến rất nhiều dự án lớn, nhưng không phải tất cả đều đơm hoa kết trái, bao gồm các chương trình ở Portland, Oregon và cả dự án phát triển Sidewalk Labs tại Toronto. Trong những năm gần đây, các thành phố đã xây dựng ý thức về một sự đổi mới thực tế, hữu ích cho người dân, theo Jen Sanders, giám đốc điều hành North Texas Innovation Alliance, cũng là một phần của National Smart Coalitions Partnership.

National Smart Coalitions Partnership (NSCP) đại diện cho một trong những mạng lưới TPTM lớn nhất trong nước, với hơn 100 chính quyền địa phương, công ty và trường đại học. NSCP cho biết bằng cách hợp nhất các mạng khu vực, đầu tư  hiện đại hóa cơ sở hạ tầng của Mỹ, NSCP hy vọng sẽ giảm bớt các rào cản đối với việc triển khai, nhân rộng và mở rộng các giải pháp thông minh thông qua xây dựng quan hệ đối tác, chia sẻ thực tiễn.

Linda Gerull, giám đốc điều hành bộ phận công nghệ của San Francisco và là giám đốc thông tin của thành phố cho biết, mặc dù những công nghệ mới rất thú vị, nhưng không hoàn toàn giải quyết được những thách thức và nhu cầu của cư dân.

Debra Lam, giám đốc điều hành sáng kiến Smart Cities and Inclusive Innovation của Viện công nghệ Georgia Tech, cho biết các nhà cung cấp đã thúc đẩy làn sóng phong trào TPTM, bán phần cứng và phần mềm mới mà họ cho rằng sẽ khiến các thành phố thông minh hơn. Nhưng, đó chỉ là một cuộc “chạy đua vũ trang công nghệ" không cần thiết.

Các công ty cung cấp những công nghệ, dịch vụ TPTM cũng đang nhận ra sự phức tạp của thị trường và thực tế của việc xây dựng và quản lý các mối quan hệ đối tác công tư.

Giám đốc Văn phòng Đổi mới của Thị trưởng Houston, Jesse Bounds, cho biết trên quy mô hoạt động hàng ngày của thành phố, các đổi mới công nghệ vẫn chưa giải quyết được một số thách thức nhất định của đời sống, bao gồm cả việc đổ rác bất hợp pháp, tàn phá khu phố và giám sát lũ lụt. Thậm chí, các chuyên gia cho biết "rất khó để nói đó là TPTM" khi nhiều người dân thậm chí không có quyền truy cập hoặc không có khả năng sử dụng máy tính hoặc Internet.

Nhiều giải pháp mới có thể rất tốt đẹp trong một môi trường kiểu phòng thí nghiệm lý tưởng, nhưng lại không khả thi ở quy mô lớn.

Tập trung vào các mục tiêu nhỏ và thực tế hơn

Ngày nay, khái niệm về TPTM là để mô tả việc hiện đại hóa và chuyển đổi các dịch vụ và hệ thống của thành phố, cung cấp cho người dân khả năng tiếp cận các dịch vụ tốt hơn, công bằng hơn. Ngoài ra, TPTM cũng đảm bảo các vấn đề về an ninh mạng và quyền riêng tư dữ liệu.

Sanders của North Texas Innovation Alliance cho biết, các yếu tố cốt lõi của một TPTM hiếm khi được nhìn thấy, song nó lại hiển hiện trong các hoạt động của đời sống hàng ngày. Chẳng hạn, mọi người có thể trải nghiệm những tác động của khoản đầu tư TPTM như thời gian đi làm rút ngắn, phản ứng cấp cứu nhanh hơn hoặc tỷ lệ mắc bệnh hen suyễn thấp hơn.

Karen Lightman, giám đốc điều hành dự án Metro21: Smart Cities Institute của Đại học Carnegie Mellon, lưu ý rằng các thành phố có thể tiến hành chuyển đổi, từ việc chia nhỏ các kho thông tin, tạo kho dữ liệu mở và có thể truy cập.

Thành phố Orlando cũng đã định hướng lại cách tiếp cận của mình. Vào năm 2019, Orlando bắt đầu phát triển quy hoạch tổng thể TPTM đầu tiên của mình, kế hoạch này được coi là kế hoạch giúp "Thành phố sẵn sàng với tương lai". Thành phố hiện đang trong quá trình thực hiện các chiến lược ngắn hạn, liên quan đến việc xác định rõ hơn khoảng cách số, hợp tác với cộng đồng doanh nhân, thử nghiệm các nền tảng hậu cần lương thực và các nỗ lực khác.

Văn phòng Giám đốc Công nghệ của thành phố Washington, DC cho biết thành phố cũng đã chuyển trọng tâm TPTM của mình trong những năm gần đây, từ trọng tâm tập trung vào công nghệ, sang việc tập trung vào cách thức đào tạo và chuẩn bị cho nhân viên, người dân và doanh nghiệp để tất cả họ có thể tiếp cận công bằng các dịch vụ trong thời đại kỹ thuật số.

Theo Thị trưởng Phoenix, Kate Gallego, khái niệm TPTM đã trở nên bao quát hơn, không chỉ là triển khai các công nghệ, mà còn có cả sự tham gia rất ý nghĩa của cộng đồng, khả năng giao tiếp linh hoạt, loại bỏ chất thải, xây dựng môi trường bền vững, sử dụng tài nguyên thông minh hơn và thúc đẩy chất lượng cuộc sống tốt hơn.

NSCP cho rằng thành công của TPTM phụ thuộc vào sự hợp tác, đối tác và đổi mới giữa chính phủ và các nhà cung cấp giải pháp, để mang lại lợi ích cho cộng đồng. 

Đại dịch COVID-19 đã phá vỡ sự bình thường của cuộc sống thành phố, các cửa hàng và nhà hàng phải đóng cửa, văn phòng và các chuyến tàu cũng vắng bóng người, trong khi các tài xế giao hàng luôn bận rộn. Đại dịch buộc các thành phố phải đánh giá lại các ưu tiên và thách thức các nhà lãnh đạo trong việc quy hoạch thành phố.

Jeanne Holm, Phó thị trưởng phụ tráchngân sách và đổi mới của TP. Los Angeles, cho biết đại dịch đã thay đổi cách Los Angeles cung cấp các dịch vụ của mình, tăng cường tập trung vào tính công bằng, đặc biệt là xung quanh các vấn đề về truy cập Internet và kết nối cũng như kiến thức kỹ thuật số của mọi tầng lớp người dân.

LaVonna Lewis, Phó hiệu trưởng phụ trách các vấn đề công bằng và hòa nhập tại Trường Chính sách công Sol Price thuộc Đại học Nam California, cho biết: “COVID-19 đã cho thấy những bất bình đẳng trong truy cập Internet. Học sinh phải tham gia các lớp học trực tuyến nhưng lại không thể truy cập Internet ở nhà, hoặc dịch vụ Internet không thể hỗ trợ tất cả anh chị em học trực tuyến, bố mẹ làm việc trực tuyến một lúc tại nhà.

Xây dựng niềm tin của cộng đồng khi triển khai TPTM 

Ngày nay, sự tham gia và tin tưởng của cộng đồng là điều cần thiết khi thiết lập các ưu tiên của TPTM, áp dụng các công cụ và thiết kế quy trình cho cộng đồng.

Chương trình đèn đường thông minh ở San Diego là một bài học về sự tin tưởng khi xây dựng TPTM. Cho đến năm 2017, đèn đường ở San Diego chỉ là đèn đường. Nhưng các quan chức thành phố tuyên bố rằng các thiết bị chiếu sáng cần phải có nhiều công dụng hơn nữa. Vì vậy, vào năm 2018, sau một chương trình thử nghiệm ngắn, thành phố đã hợp tác với General Electric để trang bị thêm camera cho đèn đường. Các quan chức đảm bảo rằng lưu lượng giao thông và việc đo lường một số chỉ số như nhiệt độ, thời tiết sẽ được cải thiện. 

Ngoài ra, đèn LED mới sẽ tiết kiệm năng lượng hơn và thậm chí có thể được trang bị các cảm biến “thông minh” để cung cấp thông tin cập nhật về giao thông cho các quan chức. Đèn đường cũng giám sát mọi thứ theo thời gian thực. Nói tóm lại, người dân và các doanh nghiệp sẽ được hưởng “các quy trình, công cụ và khả năng theo hướng dữ liệu”. Thị trưởng San Diego thậm chí còn quảng bá chương trình này như một cách để tiết kiệm tiền cho thành phố.

Tuy nhiên, thay vì cải thiện cuộc sống đô thị ở nam California, đèn đường đã trở thành một công cụ để giám sát toàn thành phố. Vào năm 2019, có thông tin tiết lộ rằng hợp đồng của thành phố với General Electric đã cho phép công ty thu thập và bán cho bên thứ ba những dữ liệu mà đèn đường thu được. Những câu chuyện như vậy đã ảnh hưởng đến niềm tin của công chúng vào các thiết bị công nghệ và dự án TPTM.

Ông Martin cho biết Portland hiện cũng đang tập trung vào việc “xây dựng lại lòng tin” và áp dụng các nguyên tắc công lý cơ bản vào TPTM của mình. Portland đang phát triển các chính sách mới với các cộng đồng, tạo nền tảng cho việc sử dụng dữ liệu và công nghệ, chẳng hạn như các chính sách đảm bảo công nghệ giám sát, học máy và trí tuệ nhân tạo không làm tổn hại đến quyền công dân và tự do.

Martin nói: “Chúng tôi nghĩ rằng quá trình xây dựng lại lòng tin nên bắt đầu với sự tham gia của cộng đồng, phát triển chính sách và các hệ thống mới để quản lý dữ liệu và công nghệ, ra quyết định trong lĩnh vực công nghệ và thông tin".

"Đặc biệt, đại dịch khiến việc xây dựng TPTM tập trung vào nhu cầu của con người càng trở nên cấp thiết hơn"./.