Dịch vụ phát thanh truyền hình trên mạng Internet - Xu thế cung cấp dịch vụ trong thời kỳ hội nhập quốc tế

Sự bùng nổ của các dịch vụ truyền hình OTT TV xuyên biên giới như WeTV, IFLIX, NETFLIX, AMAZON PRIME, HULU... là những bằng chứng rõ nhất cho xu thế phát triển này. Sự phổ cập rộng rãi của mạng Internet băng rộng cố định mặt đất và di động đã giúp cho việc tiếp cận các dịch vụ OTT TV trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Giờ đây, bên cạnh việc truy cập vào các tên miền, địa chỉ Internet xác định để xem dịch vụ, người sử dụng có thể dễ dàng lên mạng tải các chương trình ứng dụng Internet (còn gọi là App) để xem dịch vụ mọi lúc mọi nơi. Các nội dung trên dịch vụ được biên tập cung cấp theo yêu cầu tới từng khán giả cụ thể, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng cao của khán giả.

Tại Việt Nam, dịch vụ OTT TV đã được quy định tại điểm đ, khoản 1, Điều 4, Nghị định số 06/2016/NĐ-CP ngày 18/01/2016 của Chính phủ về quản lý, sử dụng và cung cấp dịch vụ phát thanh, truyền hình. Một cách tổng quát, dịch vụ OTT TV là một loại dịch vụ phát thanh, truyền hình sử dụng kết nối mạng Internet truyền tải các kênh chương trình phát thanh, truyền hình, nội dung theo yêu cầu, nội dung giá trị gia tăng đến người sử dụng dịch vụ.

Theo số liệu của cơ quan quản lý, mặc dù mới được đưa vào quản lý từ giữa năm 2016, tính đến hết Quý 3 năm 2019, đã có 20 doanh nghiệp trên tổng số 36 doanh nghiệp truyền hình trả tiền đã được cấp giấy phép cung cấp dịch vụ OTT TV. Trên toàn thị trường Việt Nam, số lượng thuê bao OTT TV năm 2019 ước đạt 2,6 triệu thuê bao tăng trưởng gần gấp đôi so với cùng kỳ năm 2018 và xấp xỉ 4 lần so với năm 2017.

Như vậy, có thể thấy dịch vụ phát thanh truyền hình trên mạng Internet tại Việt Nam đã có những bước phát triển vượt bậc trong khoảng 2 năm trở lại đây, các doanh nghiệp trong nước đã đón đầu xu thế công nghệ và triển khai cung cấp nhiều dịch vụ mới, các gói nội dung theo yêu cầu đa dạng phong phú nhằm thu hút người sử dụng dịch vụ truyền hình trên mạng Internet.

Công nghệ truyền dẫn internet làm mờ khái niệm biên giới lãnh thổ đối với các dịch vụ ứng dụng internet như dịch vụ OTT TV. Tại Việt Nam, người xem truyền hình dễ dàng tiếp cận các dịch vụ OTT TV của doanh nghiệp nước ngoài cung cấp xuyên biên giới vào Việt Nam. Thời kỳ đầu, các doanh nghiệp này cung cấp dịch vụ với mô hình kinh doanh quốc tế, chiến lược nội dung có tính khu vực. Gần đây, các doanh nghiệp đã nhận thầy tiềm năng của thị trường Việt Nam, vì vậy, mô hình kinh doanh đã có những điều chỉnh hướng tới người xem Việt Nam. Một số dịch vụ của doanh nghiệp nước ngoài cung cấp đang xâm nhập thị trường truyền hình trả tiền của Việt Nam, có giao diện tiếng Việt, chuyển ngữ tiếng Việt, hướng tới người Việt Nam và chấp nhận thanh toán dịch vụ dễ dàng qua tài khoản thanh toán tiền đồng Việt Nam, ví dụ dịch vụ Iflix xủa Malaysia, WeTV của Trung quốc, Netflix của Mỹ.... Theo số liệu thống kê chưa chính thức, 2 năm gần đây, tại Việt Nam đã có hàng trăm nghìn lượt thuê bao sử dụng dịch vụ OTT TV của các doanh nghiệp nước ngoài.

Trước thực tế phát triển của công nghệ và dịch vụ, xu thế hội nhập quốc tế trong các quan hệ về kinh tế, ngoại giao, vấn đề thiết lập thị trường cung cấp dịch vụ OTT TV cạnh tranh bình đẳng giữa doanh nghiệp trong và ngoài nước là một yêu cầu bức thiết trong giai đoạn hiện nay.

Theo quy định pháp luật hiện hành, dịch vụ OTT TV tại Việt Nam đã được quản lý về nội dung và dịch vụ với những quy định cụ thể tại Nghị định số 06/2016/NĐ-CP của Chính phủ và các Thông tư hướng dẫn cấp Bộ. Tuy nhiên, có một số quy định hiện hành doanh nghiệp trong nước đáp ứng dễ dàng nhưng chưa được các doanh nghiệp nước ngoài thích ứng để tuân thủ. Trước thực tiễn đó, cơ quan quản lý đang triển khai một số giải pháp để thị trường dịch vụ OTT TV phát triển bền vững, cạnh tranh lành mạnh cả trước mắt và lâu dài, cụ thể như sau:

Một là, quản lý tốt nội dung dịch vụ OTT TV cung cấp tại thị trường Việt Nam đảm bảo không xuất hiện các nội dung không phù hợp với quy định tại Luật Báo chí, Luật điện ảnh và pháp luật liên quan.

Hai là, tăng cường công tác kiểm tra phát hiện và ngăn chặn nội dung vi phạm bản quyền.

Ba là, phổ biến pháp luật đến các cơ sở sản xuất và kiểm tra hoạt động phân phối các sản phẩm, thiết bị đầu cuối có tích hợp các dịch vụ OTT TV không phù hợp quy định pháp luật Việt Nam.

Về lâu dài, các quy định của pháp luật hiện hành đang được sửa đổi bổ sung các quy định phù hợp để quản lý thị trường truyền hình trả tiền theo hướng đối xử công bằng giữa doanh nghiệp trong và ngoài nước, tạo thị trường dịch vụ truyền hình trả tiền cạnh tranh lành mạnh. Hiện nay, pháp luật về thuế đã có những điều chỉnh thích ứng với các hoạt động dịch vụ cung cấp xuyên biên giới, Luật sửa đổi, bổ sung Luật Quản lý thuế mới được Quốc hội khóa 14 thông qua và có hiệu lực từ ngàu 1 tháng 7 năm 2020. Luật Điện ảnh hiện hành đang trong quá trình sửa đổi sẽ có những nội dung quy định điều chỉnh đến hoạt động phát hành phim trên môi trường mạng. Nghị định số 06/2016/NĐ-CP ngày 18 tháng 1 năm 2016  của Chính phủ về quản lý, cung cấp và sử dụng dịch vụ phát thanh, truyền hình đang được cân nhắc sửa đổi, bổ sung phù hợp với yêu cầu thực tiễn về quản lý nội dung dịch vụ OTT TV.

Như vậy, trong thời gian sắp tới, khi một số văn bản pháp luật được sửa đổi, bổ sung và có hiệu lực, dự báo thị trường dịch vụ truyền hình trả tiền nói chung, dịch vụ OTT TV nói riêng sẽ có cơ hội bứt phá để phát triển hơn nữa về cả về lượng và chất, đóng góp nhiều hơn cho sự phát triển của đất nước.