ĐMST khu vực công sẽ dẫn dắt, định hướng và phát triển kinh tế

Mới đây, Trung tâm ĐMST Quốc gia (NIC), Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT), đã phối hợp với Chương trình phát triển của Liên Hợp Quốc (UNDP) tổ chức Hội thảo tham vấn về Khung Chỉ số đo lường ĐMST trong khu vực công (Public Sector Innovation Index - PII) tại Việt Nam.

Hội thảo đã cung cấp cái nhìn tổng quan về khái niệm ĐMST trong khu vực công và các cơ chế, chính sách của Việt Nam liên quan đến ĐMST trong khu vực công. Ngoài ra, hội thảo cũng giới thiệu tổng quan kinh nghiệm quốc tế về việc xây dựng và phát triển khung đo lường ĐMST trong khu vực công và đề xuất khung đo lường ĐMST trong khu vực công tại Việt Nam.

4 mục đích của chỉ số đo lường ĐMST trong khu vực công

Chia sẻ về tổng quan ĐMST trong khu vực công và các cơ chế, chính sách của Việt Nam liên quan đến ĐMST, ông Võ Xuân Hoài, Phó Giám đốc NIC, Bộ KH&ĐT cho rằng ĐMST về cơ bản là một quá trình chuyển ý tưởng, tri thức thành một kết quả cụ thể như sản phẩm, quy trình… để mang lại lợi ích gia tăng cho kinh tế - xã hội. Với ý nghĩa đó, ĐMST phải thỏa mãn 2 đặc tính là "mới và thực tiễn".

Trên thực tế, để thúc đẩy ĐMST trong khu vực công, thời gian qua Việt Nam cũng ban hành một loạt các cơ chế, chính sách. Cụ thể như, Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4; Luật Đầu tư năm 2020; Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa năm 2017; Nghị định số 94/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định cơ chế, chính sách ưu đãi đối với Trung tâm ĐMST Quốc gia. Đặc biệt, gần đây nhất là Quyết định số 569/QĐ-TTg ngày 11/5/2022 ban hành Chiến lược phát triển khoa học - công nghệ và ĐMST đến năm 2030…

TS. Phạm Thị Thu Trang, Chuyên gia NIC, cho biết hiện nay, NIC đã phối hợp cùng UNDP, đề xuất khung khái niệm Bộ chỉ số đo lường ĐMST cho khu vực công tại Việt Nam.

Mục đích của Bộ chỉ số tập trung vào 4 vấn đề: Thứ nhất là cung cấp cái nhìn tổng quan trong việc hình thành khái niệm và đo lường ĐMST trong khu vực công; Thứ hai, bộ chỉ số sẽ đo lường năng lực ĐMST tổ chức công lập trong khu vực công; Thứ ba, các nhà hoạch định chính sách sẽ hiểu được các mức độ đổi mới và động lực khác nhau trong các bộ phận khác nhau của cơ quan, tổ chức trong khu vực công; Cuối cùng, bộ chỉ số là căn cứ giúp cơ quan, tổ chức có giải pháp thúc đẩy ĐMST trong khu vực công.

ĐMST mang đến những tác động kinh tế tích cực

Các chuyên gia cho rằng việc ĐMST là cần thiết ở cả khu vực tư và khu vực công, trong đó đối với khu vực công, ĐMST sẽ tạo cơ hội để khu vực công dẫn dắt, định hướng khu vực tư phát triển và gia tăng sự đóng góp vào nền kinh tế.

"Việc đưa ra bộ chỉ số này rất cần thiết", ông Phạm Quang Ngọc, chuyên gia kinh tế về ĐMST và công nghệ, giảng viên Trường Quản trị kinh doanh và công nghệ FSB, Đại học FPT và Đại học Kinh tế Quốc dân, nói. "Hiện nay, Việt Nam cũng đã tổng hợp được kinh nghiệm của các nước để xây dựng bộ chỉ số cho Việt Nam. Chính phủ cũng đang có những cam kết rất mạnh mẽ để chi ngân sách cho ĐMST".

Ông Võ Xuân Hoài cho biết ĐMST mang đến những tác động kinh tế tích cực, như đóng góp tới 95% đối với mức độ cạnh tranh của nền kinh tế; 91% đối với nền kinh tế xanh; 88% trong các công việc mới; 86% đối với quan hệ hợp tác; 87% với việc mang lại giá trị cho toàn xã hội.

ĐMST cũng mang lại nhiều động lực cho đời sống, như 66% giá trị ĐMST sẽ tác động đến cuộc sống người dân; 65% trường học và viện nghiên cứu sẽ tham gia hoạt động ĐMST; 62% bằng độc quyền sáng chế sẽ thúc đẩy ĐMST…

Giám đốc Trung tâm Ươm tạo & Khởi nghiệp Sông Hàn, ông Lý Đình Quân, cho rằng ĐMST trong khu vực công có vai trò quan trọng, tạo ra sự đột phá thúc đẩy khu vực tư nhân và tăng trưởng kinh tế của Việt Nam.

Nhiều vấn đề cần cân nhắc khi đưa ra bộ chỉ số ĐMST

Tuy nhiên, ông Quân cho biết hiện còn nhiều địa phương chưa thúc đẩy ĐMST, nên để xây dựng bộ chỉ số khả thi và phát huy hiệu quả cần có sự phát triển đồng đều giữa các địa phương, các ngành. "Có như vậy bộ chỉ số mới phát huy hết giá trị trong quá trình thực hiện", ông Quân nói. Ngoài ra, ông Quân cho rằng cần xem xét gắn liền ĐMST khu vực công với hệ sinh thái địa phương.

Bên cạnh đó, nguồn nhân lực cho ĐMST của Việt Nam hiện vẫn khá hạn chế, vì vậy vấn đề phát triển nguồn nhân lực cho ĐMST cũng cần được quan tâm thông qua thúc đẩy gắn kết với các trường đại học, chuyên gia.

Ông Phạm Quang Ngọc cũng bày tỏ những băn khoăn khi đưa ra bộ chỉ số này. Theo ông Ngọc, sẽ có những khó khăn nhất định khi đo lường số liệu tại các địa phương, chẳng hạn về vấn đề chi cho ĐMST như chi thường xuyên cho cơ sở hạ tầng và chi đầu tư vào con người, vào những dự án hoạt động cụ thể. Ngoài ra, các địa phương cũng cần đưa ra con số thống kê chính xác.

"Vì vậy, cần tính toán độ chính xác của bộ chỉ số, xác định mục tiêu cụ thể cho các cấp", ông Ngọc nói. "Ngoài ra, cần lường trước phản ứng của các địa phương đối với bộ chỉ số này, đặc biệt là sau khi công bố, có thể dẫn tới sự so sánh và phản đối kết quả, ví dụ tỉnh A tại sao lại đứng thứ hạng thấp hơn tỉnh B".

Ông Trần Toàn Thắng, Trưởng ban Dự báo kinh tế ngành và Doanh nghiệp - Trung tâm thông tin và dự báo kinh tế xã hội Quốc gia, Bộ KH&ĐT, cho rằng cần chia mức đánh giá hành chính công và sự nghiệp công. Bởi vì, hành chính công là các đơn vị hoạt động theo nguyên tắc tuân thủ, còn sự nghiệp công sẽ có "độ rộng mở" cao hơn, có dư địa cho ĐMST dễ dàng hơn. Chính vì thế cần đánh giá chỉ tiêu hành chính công và sự nghiệp công riêng./.