Đọc lướt tăng lên, đọc nghiền ngẫm đi xuống

Thành Đức| 25/11/2022 16:38
Theo dõi ICTVietnam trên

PGS. TS Trần Thành Nam (Chủ nhiệm Khoa Các khoa học giáo dục, Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội), trong một nghiên cứu về vấn đề đọc của giới trẻ, đặc biệt là thế hệ GenZ đã đưa ra nhận định: Đây là thế hệ có thói quen làm việc đa nhiệm và tốc độ dẫn đến văn hoá đọc lướt tăng, đọc nghiềm ngẫm đi xuống.

9 đặc trưng tâm lý của GenZ ảnh hưởng đến thói quen đọc sách

Sự phát triển của khoa học công nghệ, internet và mạng xã hội đã dẫn đến sự thay đổi trong nhận thức, hành động và thói quen tìm hiểu, học hỏi, khám phá thế giới thông qua đọc sách.

Thay vì phải lật, giở và tìm thông tin trên các trang giấy hoặc đến thư viện, giới trẻ chủ yếu bấm trên thiết bị thông minh, gõ hoặc "search" trên các ứng dụng tìm kiếm. Điều này vừa là thuận lợi của thời đại ngày nay vừa làm chuyển dịch và thay đổi thói quen đọc sách.

Phân tích việc đọc sách của GenZ (những người sinh ra trong giai đoạn 1997-2006), PGS.TS Trần Thành Nam cho rằng: "Thế hệ Z là những công dân số, sống và học tập trong không gian công nghệ tiên tiến, điều này cũng ảnh hưởng đến thói quen của họ trong việc đọc sách. Sự chú ý của Gen Z ngày càng trở nên ngắn hơn, họ có xu hướng tìm kiếm những thông tin hấp dẫn về mặt hình ảnh hơn là con chữ. Vì vậy, cần thêm nhiều nghiên cứu liên quan đến chủ đề này làm cơ sở xây dựng các chính sách khuyến học phù hợp".

Thanh niên thế hệ Z là những người sinh ra trong giai đoạn 1997 đến 2006 là độ tuổi bao gồm chủ yếu là học sinh THPT, sinh viên và một số người mới đi làm. Nghiên cứu của PGS.TS Trần Thành Nam chỉ ra các đặc trưng tâm lý của thế hệ này ảnh hưởng đến thái độ đọc sách như sau:

Thứ nhất, GenZ thực dụng và thực tế hơn, tham gia kiếm tiền sớm hơn. Họ không còn quá coi trọng học đại học so với thế hệ trước đây. GenZ hiện bị ảnh hưởng và định hướng lớn bởi tinh thần doanh nhân khởi nghiệp, vì vậy, GenZ có nhu cầu tìm đọc các tài liệu liên quan đến tư duy tài chính.

Thứ hai, GenZ có xu hướng tôn sùng chủ nghĩa cá nhân, thích thể hiện cá tính bản sắc độc đáo của bản thân, sống tự lập, tự chủ và hiện sinh hơn.

Thứ ba, GenZ sinh ra vốn đã là công dân số, vì vậy GenZ tiếp cận và tiêu thụ thông tin nhanh và nhiều hơn (tuy nhiên, việc xử lý thông tin cũng vì vậy mà được dành ít thời gian hơn). Thói quen làm việc đa nhiệm và tốc độ dẫn đến văn hóa đọc lướt tăng, đọc nghiền ngẫm đi xuống nên có thể GenZ thích đọc các tài liệu số hơn là các tài liệu giấy truyền thống.

Thứ tư, GenZ bây giờ cũng không còn thích học hàn lâm nữa mà học theo kiểu "cầm tay chỉ việc" (on job training)… Nên GenZ  thích đọc về các kỹ năng cụ thể, hướng dẫn để làm việc được luôn, kiếm tiền được ngay như học các thủ thuật, các mẹo, học kỹ năng nghề dịch vụ, làm đẹp…

Thứ năm, GenZ quan tâm và lo lắng nhiều hơn về vấn đề an ninh phi truyền thống (như an ninh lương thực, an ninh khí hậu, an ninh biển đảo…). Hiện giới trẻ bắt đầu thử các cách sống khác nhau như "sống xanh", "sống tối giản", "sống độc thân", "sống thực dưỡng", ăn kiêng Keto, sống chậm, trở về với thiên nhiên, coi chạy như là lẽ sống…. Họ thích sống với lối sống YOLO (you only live once) – bạn chỉ sống có một lần. Vì thế có lẽ GenZ sẽ có xu hướng tìm đọc hoặc sở hữu những tác phẩm thể hiện quan điểm phong cách sống như một cách khẳng định bản thân.

Thứ sáu, GenZ quan tâm tiếp cận đến các chủ đề như: tín ngưỡng, tôn giáo, tôn trọng sự đa dạng, khác biệt…

Thứ bảy, GenZ cũng đang gặp nguy cơ cao hơn về tổn thương sức khỏe tâm thần (20-30%) vì ngày ngày phải xử lý một lượng thông tin quá tải. Chính vì vậy, họ cũng quan tâm hơn nhiều đến các lĩnh vực tâm lý, sức khỏe tâm thần và các tác phẩm nổi tiếng về chủ đề này.

Thứ tám, GenZ quan tâm nhiều hơn đến diện mạo bên ngoài, vì vậy họ có xu hướng chi tiêu cho những thứ làm nổi bật cá tính qua hình thức bên ngoài ngày càng nhiều. Và các cuốn sách cũng có thể được sở hữu không phải vì nội dung kiến thức mà vì một "phong cách" mà nó mang lại.

Thứ chín, GenZ coi trọng sự trung thành, nhân ái, chu đáo, cởi mở, trách nhiệm, quyết đoán, yêu nước và biết ơn, vì vậy, đây cũng là một vấn đề họ quan tâm tìm đọc.

GenZ quan tâm tiếp cận đến các chủ đề về tôn trọng sự đa dạng, khác biệt…

GenZ quan tâm tiếp cận đến các chủ đề về tôn trọng sự đa dạng, khác biệt…

Hiểu giới trẻ để kiến tạo việc phát triển văn hoá đọc trong cộng đồng

Với 9 đặc điểm được PGS.TS Trần Thành Nam đưa ra ở trên, có thể thấy giới trẻ của giai đoạn cụ thể này một tinh thần chung của thời đại. Khi những công dân số sống và học tập trong không gian công nghệ tiên tiến có khả năng mở rộng các cơ hội truy cập thông tin không giới hạn. Điều này cũng ảnh hưởng đến thói quen và đặc điểm của họ đối với việc đọc đặc biệt là đọc sách. Sự chú ý của GenZ ngày càng trở nên ngắn hơn, họ có xu hướng tìm kiếm những thông tin hấp dẫn về mặt hình ảnh hơn là âm thanh hay con chữ, được cá nhân hóa theo sở thích. Việc hiểu các đặc điểm của GenZ cũng như các thói quen đọc sách của thế hệ này chính là điểm khởi đầu để kiến tạo thói quen và văn hóa đọc cho các em.

Đương nhiên, nghiên cứu trên có thể chưa đầy đủ trên diện rộng, ngay cả cùng là thế hệ GenZ, đặc điểm và tâm lý giới trẻ ở các vùng miền địa phương cũng khác nhau. Nhưng khi đã có các nghiên cứu khoa học đầy đủ thì việc xây dựng kế hoạch để triển khai chương trình phát triển văn hoá đọc trong cộng đồng sẽ phù hợp hơn. Ví dụ, có những ý kiến đề nghị xây dựng website đọc sách trực tuyến sinh động, phong phú và miễn phí cho học sinh tất cả các vùng miền, cấp học. Website này cung cấp bản mềm sách giáo khoa; có sách văn học, kỹ năng sống, truyền cảm hứng; có sách nói nhiều ngôn ngữ; có mục giới thiệu sách dưới dạng bài viết hay video.

Tình trạng đọc lướt tăng lên, đọc nghiền ngẫm đi xuống có lẽ cũng không chỉ là "bệnh" riêng của lớp trẻ mà phổ biến ngay cả với thế hệ trung niên. Văn học trong nhiều năm khi mạng xã hội nở rộ cũng phổ biến tản văn ngắn viết vội để chạy theo like và comment hơn là sự phát triển của truyện ngắn và tiểu thuyết.

Không còn cách nào khác, hoạt động thư viện cộng đồng cũng buộc phải bắt kịp xu hướng chuyển đổi số của thời đại, sử dụng Internet để kết nối, giúp thanh thiếu niên tiếp cận và sử dụng nguồn thông tin của các thư viện và các xuất bản phẩm một cách dễ dàng thuận lợi hơn, đẩy mạnh số hóa tài liệu để các bạn trẻ có thể đọc trực tiếp bằng điện thoại, máy tính.

PGS.TS Trần Thành Nam cho rằng: Thế hệ Z là những công dân số, sống và học tập trong không gian công nghệ tiên tiến, điều này cũng ảnh hưởng đến thói quen của họ trong việc đọc sách.

PGS.TS Trần Thành Nam cho rằng: Thế hệ Z là những công dân số, sống và học tập trong không gian công nghệ tiên tiến, điều này cũng ảnh hưởng đến thói quen của họ trong việc đọc sách.

Mặc dù vậy, chúng ta vẫn mong muốn rằng các bạn trẻ nên vứt đi chiếc điện thoại, đọc sách nhiều hơn. Bởi vì chúng ta luôn hiểu rất rõ nghiên cứu của các nhà khoa học chỉ ra rằng cho trẻ đọc sách trong suốt những năm tháng đầu đời sẽ giúp thúc đẩy trí não phát triển. Thậm chí các nghiên cứu mới đây của Trung tâm Khám phá khả năng Đọc và Đọc hiểu của Bệnh viện Nhi Cincinnati (Ohio, Mỹ) cho thấy những bằng chứng về những lợi ích của việc đọc sách và những bất lợi tiềm ẩn của việc tiếp xúc với điện thoại, tivi trong việc phát triển não bộ của trẻ./.

Nổi bật Tạp chí Thông tin & Truyền thông
Đừng bỏ lỡ
  • Xây dựng hạ tầng cho mạng 5G tương lai của Việt Nam
    Đông Nam Á là một trong những khu vực có tốc độ phát triển nhanh nhất trên thế giới. Dự kiến tới năm 2030, ASEAN (gồm 10 quốc gia Đông Nam Á) sẽ trở thành nền kinh tế lớn thứ tư toàn cầu. Phần lớn động lực thúc đẩy sự phát triển này đến từ sự vận động và tăng trưởng không ngừng của nền kinh tế số trong khu vực, với giá trị ước tính lên đến gần 1 nghìn tỉ đô-la vào năm 2030.
  • 5G và những thay đổi toàn diện trong xây dựng thành phố thông minh
    Với tốc độ cực cao, độ trễ cực thấp, băng thông rộng và kết nối mật độ cực lớn, 5G là hạ tầng cốt lõi hỗ trợ toàn diện cho sự đổi mới và phát triển của thành phố thông minh trên tất cả các lĩnh vực, tác động tích cực vào công tác xây dựng và quản lý thành phố, tạo ra một môi trường sống tiện nghi, bền vững và an toàn hơn bao giờ hết.
  • Vượt qua hơn 1.000 doanh nghiệp, Bưu điện Việt Nam đạt giải Thương hiệu Quốc gia 2024
    Đây là lần thứ 2 liên tiếp Bưu điện Việt Nam vinh dự nhận giải thưởng danh giá này bởi những thành tựu lớn trong lĩnh vực logistics, bưu chính chuyển phát tại Việt Nam và Quốc tế.
  • Cuộc đua trung tâm dữ liệu AI tại Đông Nam Á
    Trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành một động lực chính thúc đẩy đổi mới công nghệ toàn cầu và Đông Nam Á đang ngày càng khẳng định vai trò của mình trong cuộc đua phát triển AI. Hàng loạt các hãng công nghệ và đám mây lớn đã thông báo kế hoạch xây dựng, vận hành trung tâm dữ liệu mới tại Đông Nam Á.
  • Mở rộng trông xe không dùng tiền mặt mang lại lợi ích "kép"
    Việc áp dụng hình thức thanh toán qua ứng dụng thu phí không dừng VETC và mã QR vào hoạt động thanh toán phí gửi xe không dùng tiền mặt không những góp phần từng bước hình thành hệ thống giao thông thông minh mà còn tăng cường công tác quản lý nhà nước, minh bạch trong công tác thu phí dịch vụ trông giữ xe.
  • 10 xu hướng định hình tương lai của quản lý giao dịch số
    Quản lý giao dịch số đang phát triển mạnh mẽ, được thúc đẩy bởi những tiến bộ công nghệ và nhu cầu ngày càng tăng về xử lý tài liệu an toàn, hiệu quả. Đây là công cụ quan trọng giúp doanh nghiệp giảm bớt thủ tục hành chính và tối ưu hóa quy trình xử lý tài liệu số.
  • Zalo giữ vững ngôi đầu nền tảng nhắn tin được yêu thích nhất
    Ngày 5/11, theo báo cáo “The Connected Consumer Q.III/2024” mới nhất do Decision Lab công bố, Zalo tiếp tục dẫn đầu các nền tảng nhắn tin tại Việt Nam về tỷ lệ sử dụng (renetration rate) và mức độ yêu thích (preference rate).
  • Triển vọng thị trường chữ ký số toàn cầu
    Thị trường chữ ký số toàn cầu đang có ​​sự tăng trưởng chưa từng có khi các doanh nghiệp và cá nhân ngày càng áp dụng các giải pháp số để xác thực tài liệu và giao dịch an toàn.
  • ĐMST mở xã hội mang lại cho 90% doanh nghiệp cơ hội tạo giá trị kinh doanh bền vững
    Theo bà Nguyễn Phương Linh, Viện trưởng Viện MSD, hơn 90% các doanh nghiệp cho rằng đổi mới sáng tạo (ĐMST) mở xã hội mang lại cho doanh nghiệp cơ hội tạo ra giá trị kinh doanh bền vững, tác động tích cực đến xã hội và môi trường.
  • ‏FPT đẩy mạnh phát triển giải pháp low-code tại thị trường Hàn Quốc‏
    ‏Mới đây, FPT vừa ký kết thỏa thuận hợp tác ba năm với OutSystems, chính thức trở thành đối tác phân phối và triển khai tại thị trường Hàn Quốc, đảm bảo thời gian ra mắt phần mềm của khách hàng được rút ngắn và tối ưu chi phí.
Đọc lướt tăng lên, đọc nghiền ngẫm đi xuống
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO