EVFTA và Brexit: Những tác động tới ngành công nghiệp điện tử Việt Nam

Ngày 1/12/2015, Hiệp định EVFTA đã chính thức kết thúc đàm phán. Đây là một FTA thế hệ mới giữa Việt Nam và 28 nước thành viên Liên minh châu Âu (EU). EVFTA, cùng với Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP), là hai FTA có phạm vi cam kết rộng và mức độ cam kết cao nhất của Việt Nam từ trước tới nay.

Trong nhiều thập kỷ qua, Việt Nam và EU vốn đã là đối tác thương mại lâu đời. Với kim ngạch thương mại hai chiều tăng tăng gần 7 lần từ khoảng 6,3 tỷ USD năm 2003 lên 41,2 tỷ USD trong năm 2015, EU hiện là một trong những đối tác thương mại hàng đầu Việt Nam. Không chỉ vậy, EU cũng có những cam kết đầu tư lớn tại Việt Nam với lượng vốn FDI tính riêng năm 2015 lên tới 1,9 tỷ USD. Điều này khiến EU trở thành đối tác thương mại lớn thứ 3 và là thị trường xuất khẩu lớn thứ 2 của Việt Nam. Mối quan hệ thương mại đã mang lại nhiều lợi ích cho cả hai bên: EU xuất khẩu các sản phẩm công nghệ cao bao gồm máy móc, máy bay và các sản phẩm dược phẩm sang Việt Nam, trong khi Việt Nam xuất khẩu các mặt hàng nông sản và sản phẩm gia công sang thị trường EU, bao gồm hàng dệt may, giày dép, cà phê, thủy sản.

Ngành công nghiệp điện tử hưởng lợi lớn từ EVFTA
Nội dung cốt lõi của EVFTA là nhằm tự do hóa thuế quan và các hàng rào phi thuế quan đối với các mặt hàng nhập khẩu chủ chốt giữa hai bên trong thời gian 10 năm. Đối với Việt Nam, việc xóa bỏ thuế quan sẽ mang lại lợi ích cho các ngành công nghiệp xuất khẩu chủ chốt, bao gồm cả sản xuất điện thoại và sản phẩm điện tử, dệt may, giày dép và các sản phẩm nông nghiệp như cà phê. Đây không chỉ là những ngành công nghiệp chủ lực của Việt Nam, mà còn là những ngành tập trung nhiều lao động nhất. FTA sẽ giúp tăng khối lượng xuất khẩu của Việt Nam sang EU, từ đó tạo thuận lợi để mở rộng các ngành công nghiệp, cả về vốn và việc làm.

Trong những năm gần đây, ngành công nghiệp điện tử trong nước có những bước chuyển mình phát triển mạnh mẽ, hướng tới các sản phẩm công nghệ tiên tiến như điện thoại và các thiết bị điện tử khác. Những năm trước, ngành công nghiệp sản xuất thiết bị điện, điện tử chỉ đơn thuần là nhập khẩu linh kiện và lắp rắp sản phẩm, đến nay có nhiều doanh nghiệp trong nước và nước ngoài đầu tư sản xuất linh kiện điện tử, từng bước đáp ứng các phụ kiện cho việc hoàn thiện sản phẩm. Nhiều doanh nghiệp đầu tư sản xuất các sản phẩm hỗ trợ cho ngành công nghiệp điện tử. Chủ lực trong ngành này là Công ty Canon với sản phẩm máy in và Công ty Samsung Electronics Việt Nam với sản phẩm điện thoại di động...

Đối với ngành công nghiệp sản xuất điện tử và điện thoại vừa chớm nở của Việt Nam, FTA có thể thúc đẩy ngành công nghiệp này vượt qua các quốc gia ngang hàng trong ASEAN, đặc biệt là cỗ máy sản xuất điện tử của khu vực - Malaysia. Mặc dù, hiện tại,  ngành công nghiệp sản xuất điện tử của Việt Nam vẫn chưa phát triển rộng rãi, nhưng  EVFTA sẽ mang lại cho Việt Nam một cơ hội chưa từng có để có thể dẫn đầu về các sản phẩm điện tử, và mở rộng ngành công nghiệp vừa chớm nở này có thể là một hướng đi thông minh cho các doanh nghiệp địa phương.

Tuy nhiên, để tận dụng cơ hội này, các doanh nghiệp điện tử Việt Nam cần phải tăng cường đầu tư, phát triển kỹ thuật và đào tạo nhân lực.

Những thách thức từ Brexit

Những thay đổi gần đây trong EU, đặc biệt là Brexit, có thể ảnh hưởng đến kết quả và tầm quan trọng của EVFTA. Thực tế, Anh là một trong những thị trường xuất khẩu lớn nhất và cũng là một trong những nhà đầu tư lớn nhất của Việt Nam. Do đó, Brexit  có thể ảnh hưởng tới thương mại và đầu tư từ Anh, do sự mất giá của đồng bảng Anh.

Tuy nhiên, có những lý do mạnh mẽ để tin rằng Việt Nam sẽ tiếp tục gặt hái được các lợi ích của Hiệp định EVFTA trong những năm tới. Việc Anh rời khỏi EU sẽ làm giảm bớt các kiểm soát chất lượng và những tiêu chuẩn ngày càng khắt khe được áp dụng cho các hàng hóa nhập khẩu vào EU. Không giống như nhiều nước láng giềng ASEAN, Việt Nam đã ký kết một thỏa thuận thương mại với EU, bao gồm trong đó là rất nhiều quy định có thể hỗ trợ để hội tụ các tiêu chuẩn Việt với các tiêu chuẩn của EU. Khi các đàm phán FTA giữa EU và các nước ASEAN khác có khả năng chững lại do Brexit, Việt Nam sẽ có nhiều cơ hội phát triển khi các nội dung của EVFTA được thực thi và các rào cản phi thuế quan tương ứng bị loại bỏ.

(Theo: vietnam-briefing.com)