Tạp chí CNTT-TT.Có thể hiểu FPT đang áp dụng giải pháp "nursing' (nuôi nấng) cho Viện và công tác R&D ở các đơn vị thành viên là hỗ trợ cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Như vậy, vai trò của R&D vẩn chỉ là "backend"(phụ trợ) nên khó có thể tạo sự đột phá?
CTO Nguyễn Lâm Phương. FPT từng khảo sát ở Silicon Valley (Mỹ), Israel... và khoảng năm 2003-2004 đã từng thử nghiệm mô hình ươm tạo startup, đưa ra những ý tưởng tiên tiến nhưng kết quả chưa được như kỳ vọng (Ví dụ như sản phẩm ViTalk). Lý do vì ở FPT, ecosystem (hệ sinh thái) cho việc khởi nghiệp các ý tưởng đột phá còn chưa sẵn sàng. Tóm lại, trong vấn đề R&D, chúng tôi thấy rằng cần phải "tập bò" trước khi "tập đi".
Tạp chí CNTT-TT. Ông đánh giá thế nào về giá tiị tài sản trí tuệ trong các hồ sơ sáng chế của FPT (patent portfolio) hiện tại và trong tương lai ? FPT có xây dựng lộ trình để đưa các sáng chế CNTT của mình, thường chỉ có "sức sống' trong 2-3 năm, đóng góp vào công tác xây dựng tiêu chuẩn công nghệ?
CTO Nguyễn Lâm Phương. FPT hoạt động trong lĩnh vực CNTT đã nhiều năm, có những ý tưởng tốt áp dụng vào sản phẩm và dịch vụ nhưng chưa tập trung vào việc lập hồ sơ cấp bằng sáng chế. Hiện tôi chưa tiến hành đánh giá giá trị thực của các hồ sơ sáng chế mà mới đang khởi tạo và "bình dị hóa" hoạt động R&D để cán bộ FPT thấy rằng việc đạt được bằng sáng chế không phải quá khó. Quy trình lập hồ sơ, cơ chế động viên, chia sẻ lợi nhuận nếu sáng chế được thương mại hóa, hợp tác nước ngoài. đã xây dựng đủ. Thời điểm hiện nay, FPT chưa đặt vấn đề giá trị thương mại của các sáng chế đó phải đóng góp giá trị chính cho Tập đoàn. Về lộ trình đưa các bằng sáng chế đóng góp cho các tổ chức ban hành tiêu chuẩn công nghệ, chúng tôi sẽ tìm hiểu thêm thông qua hợp tác với các cơ quan quản lý tiêu chuẩn ở Việt Nam như Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Khoa học và Công nghệ và các tổ chức tiêu chuẩn hóa lĩnh vực CNTT-TT trên thế giới.
Tạp chí CNTT-TT. Đầu tư R&D trong doanh nghiệp khá tốn kém và có mức độ rủi ro tương đối cao. Tuy nhiên, CEO của một công ty công nghệ nổi tiếng từng nói Trong mnh vực CNTT-TT, không đầu tư cho R&D mới là rủi ro". Ông có bình luận gì về câu nói này và FPT có đặt ra mức độ chấp nhận rủi ro trong đầu tư R&D không?
CTO Nguyễn Lâm Phương. Như tôi đã nói, FPT đang trong quá trình chuyển đổi với tầm nhìn trở thành nhà cung cấp dẩn đầu thị trường sản phẩm, dịch vụ thông minh nên đầu tư R&D là tất yếu và phải chấp nhận rủi ro. Để hạn chế rủi ro, FPT tăng cường trao đổi quốc tế trong nghiên cứu, phản hồi từ thị trường, kể cả định kỳ sang tham vấn ở Silicon Valley nên khá tự tin với định hướng SMAC và những dự án nghiên cứu hiện nay. Do đó, tôi hoàn toàn nhất trí với nhận định nêu trên và cho rằng, chỉ có chấp nhận rủi ro trong đâu tư R&D thì FPT mới có cơ hội thành công, nếu không thì FPT sẽ không thu được gì cả. FPT không đặt ra mức độ chấp nhận rủi ro trong đầu tư R&D mà Tập đoàn giao CEO các đơn vị thành viên phải "tiêu" được hết ngân sách R&D phân bổ, thậm chí chưa yêu cầu báo cáo tỷ lệ hoàn vốn đầu tư (ROI) mang lại từ R&D. FPT học tập phương thức tổ chức R&D từ các hãng như Hitachi, IBM, một số công ty hàng đầu của Israel... và có những điều chỉnh thường xuyên cho phù hợp với FPT. Ví dụ, ở Israel, bất kỳ ai muốn có việc làm đều phải hoàn thành nghĩa vụ quân sự nên mạng lưới quan hệ cá nhân và doanh nghiệp- doanh nghiệp, doanh nghiệp-nhà nước rất mạnh so với Việt Nam. Các bài học của Israel, do đó, khó có thể áp dụng trực tiếp được ở FPT.
Tạp chí CNTT-TT. Kể từ năm 2014, Việt Nam sẽ tổ chức Ngày khoa học công nghệ vào ngày 18/5 hàng năm. Từ góc nhìn của FPT, ông đánh giá sự kiện này như thế nào và các doanh nghiệp trong lĩnh vực CNTT-TT nên có những hành động gì?
CTO Nguyễn Lâm Phương. Ý tưởng này của Nhà nước là rất hay, tôi hoàn toàn ủng hộ và sẽ nhân dịp này tìm hiểu nhiều hơn về công tác R&D ở các Trường, Viện khác. Năm nay, FPT cũng tổ chức Ngày Công nghệ vào 13/5 ở Hà Nội và 16/5 ở thành phố Hồ Chí Minh nhằm trình diễn các ý tưởng, kết quả nghiên cứu, giao lưu giữa chuyên gia công nghệ FPT và với toàn thể cán bộ FPT. Ngoài ra, tôi cho rằng Việt Nam nên tham khảo về "Open Data“ ở Mỹ (http://www.data.gov), nơi cung cấp dữ liệu mở của chính phủ Mỹ về mọi lĩnh vực khoa học công nghệ, kinh tế xã hội, y tế, giáo dục, an ninh. Ai cũng có thể truy cập và doanh nghiệp có thể hưởng lợi từ việc khai thác các dữ liệu mở này. Ở Việt Nam, ví dụ, FPT quan tâm đến kho dữ liệu về ngôn ngữ tiếng Việt nhưng không biết tìm kiếm ở đâu. Về môi trường R&D hiện nay, tôi thấy đang thiếu sự kết nối giữa các nhà nghiên cứu với doanh nghiệp. Qua tìm hiểu, tôi thấy nhiều nghiên cứu ở các Viện, Trường khá hay nhưng doanh nghiệp không biết. Hiện nay, FPT đang tăng cường tham gia các hoạt động giao lưu, trao đổi ở các hội thảo khoa học lớn trong ngành để nắm được bức tranh tổng thể hoạt động R&D của ngành CNTT-TT ở Việt Nam và tìm cách đưa kết quả nghiên cứu đó vào sản phẩm thương mại. Ngoài ra, FPT đang áp dụng mô hình cùng tham gia nghiên cứu (hybrid research) với các chuyên gia đến từ một số trường như Đại học Công nghệ (Đại học Quốc gia), Viện Tin học Pháp ngữ (IFI), Học viện công nghệ BCVT... Tôi thấy cách làm này khá phù hợp vì nhà nghiên cứu có điều kiện sử dụng kho dữ liệu thực tế rất quý của FPT trong nhiều ngành nghề, đồng thời kết quả nghiên cứu có ảnh hưởng thực đến xã hội, cộng đồng chứ không chỉ trong môi trường thí nghiệm. Đổi lại, FPT được hưởng lợi từ kết quả nghiên cứu. Qua hơn 1 năm triển khai, tôi thấy cách làm này khá hiệu quả, hai bên cùng có lợi. Sự chủ động của Viện nghiên cứu FPT trong quá trình hợp tác có vai trò rất quan trọng. Do đó, tôi cho rằng các doanh nghiệp trong lĩnh vực CNTT-TT nên chủ động tham gia vào hoạt động R&D ở các Viện nghiên cứu, Trường đại học trong và ngoài nước để tận dụng sức mạnh của cả hai bên: doanh nghiệp và cơ sở nghiên cứu, đào tạo.
Tạp chí CNTT-TT. Xin cảm ơn ông đã dành thời gian trả lời cuộc phỏng vấn này.
Tân - Tiến
(TCTTTT Kỳ 2/5/2014)
