Hai 9x ở Viettel chiến thắng cuộc thi AI quốc tế nhờ suy nghĩ đơn giản

Cuối tháng 6/2022, Trung tâm Không gian mạng Viettel (VTCC), một thành viên của Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel), được xướng tên là người chiến thắng tại hạng mục Nhận diện hành vi vi phạm của người lái xe (Naturalistic driving analysis) trong cuộc thi AI City Challenge, một trong những cuộc thi hàng đầu thế giới về thị giác máy tính có sự tham gia của nhiều đối thủ lớn trên thế giới như Baidu, Tencent, Oppo, Alibaba…

Tìm lời giải từ điều đơn giản

AI City Challenge là cuộc thi nhằm thúc đẩy ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong nâng cao hiệu quả hoạt động của môi trường đô thị. Mỗi năm, cuộc thi sẽ đưa ra các bài toán cụ thể, các đội thi nghiên cứu giải pháp và được xếp hạng dựa trên kết quả mà giải pháp đó mang lại. Đây là lần đầu tiên VTCC tham dự cuộc thi này.

Năm 2022, trong hạng mục naturalistic driving analysis (phân tích hành vi lái xe bản năng), cuộc thi đưa ra 90 video chứa 18 hành vi gây mất tập trung của người lái xe và yêu cầu các đội thi tìm ra giải pháp nhận diện chính xác các hành vi đó tại đúng thời điểm. Mặc dù đã tham gia một số cuộc thi quốc tế về khoa học máy tính như Kaggle, Quân và Tùng vẫn khá lạ lẫm khi nhận đề bài này từ AI City Challenge. 

Trước đó, nhóm của các bạn chủ yếu tập trung nghiên cứu nhận diện hành vi trên ảnh, chưa bao giờ triển khai trên video. Thời điểm các bạn nhận được thông tin tham dự cuộc thi cũng khá muộn: chỉ cách 1 tháng trước hạn chót, tương đương 1/3 thời gian cuộc thi cho phép.

Một bài toán hoàn toàn mới giải trong thời gian rất ngắn, Quân và Tùng bắt buộc phải tìm ra một hướng đi tối ưu. "Đánh giá sơ bộ yêu cầu đầu bài, chúng mình quyết định lựa chọn hướng tiếp cận đơn giản nhất: chia video thành từng đoạn nhỏ, nhận diện hành vi trên từng đoạn ấy rồi ghép kết quả lại. Đối với những tập dữ liệu quy mô nhỏ, ít đa dạng như tập dữ liệu của cuộc thi, đây là hướng tiếp cận hiệu quả, tránh được việc mô hình AI học vẹt, dẫn đến kết quả thiếu chính xác khi ứng dụng trong những tập dữ liệu lớn hơn", Quân chia sẻ.

Dù là hướng tiếp cận đơn giản nhất, Tùng và Quân cũng phải dành đến hơn 50% thời gian nghiên cứu cơ bản. "Hơn 2 tuần chỉ dành để tìm hiểu cách xử lý nhận diện hành vi trên video, cách xây dựng mô hình AI phù hợp, các thuật toán tương ứng. Đến khi chỉ còn 1 tuần trước hạn chót, nhóm mình mới hoàn thành xử lý dữ liệu, huấn luyện mô hình AI và bắt đầu chuyển sang tinh chỉnh các tham số", Tùng nhớ lại.

Giai đoạn tinh chỉnh giải pháp triển khai trong vài tháng giờ chỉ gói gọn trong 7 ngày. Các lỗi liên tục xuất hiện, điểm kết quả gần như mất hút trong bảng xếp hạng. "Trước khi thi, chúng mình đặt mục tiêu vào top 6. Thế mà đến tận 1-2 ngày trước khi đóng cổng đăng ký, chúng mình vẫn không lọt nổi top 10", Quân nói.

Kiên trì với cách làm đã chọn, Quân và Tùng nhận được kết quả mỹ mãn: điểm số của bài thi vọt lên top 1 ngay sau vòng sơ loại, độ chính xác khi nhận diện hành vi là cao nhất trong các đội ngay cả khi ứng dụng với các tập dữ liệu lớn hơn. Giải pháp của nhóm cũng được lựa chọn là một trong số 28 giải pháp được trình bày tại Hội thảo AI City Challenge lần thứ 6, nằm trong khuôn khổ Hội nghị thị giác máy tính và nhận dạng mẫu CVPR tổ chức tại Hoa Kỳ vào cuối tháng 6/2022.

Đã làm thì cứ quyết tâm mà làm

Tuy là "cạ cứng" trong công việc, chia sẻ nhiều quan điểm và góc nhìn tương đồng, Quân và Tùng lại có thái độ hoàn toàn trái ngược trong công việc.

Tùng kể, cậu chẳng bao giờ thấy hoang mang, lo lắng về kết quả cuộc thi, kể cả khi thời gian gấp hay bài toán khó. Đã làm thì cứ quyết tâm mà làm thôi.

Còn với Quân, "Hay lo lắng lắm chứ. Để không bị nản hay áp lực quá trong công việc, mình thường đặt một mục tiêu to, sau đó chia ra các mục tiêu nhỏ hơn. Rồi tạm quên hẳn cái mục tiêu to ấy đi mà tập trung vào từng mục tiêu nhỏ. Như thế, mình sẽ luôn cảm thấy có động lực để tiếp tục".

Khác nhau là thế, nhưng Tùng và Quân đều chung một điểm là kiên trì với công việc. Trước hạn đăng ký 2 ngày, điểm số vẫn đang rất thấp, hai bạn thay nhau rà và sửa lỗi. Có những lỗi phải rà mất 1 ngày, toàn bộ từ dữ liệu đầu vào đến đầu ra, mới tìm thấy. Để tối ưu thời gian, với bất kỳ lỗi nào, các bạn cũng áp dụng triệt để hướng tiếp cận đơn giản nhất để xử lý. Đồng thời, nghiên cứu thêm các giải pháp bổ sung để đẩy điểm cao dần. Vài tiếng trước hạn chót, hai bạn vẫn sửa lỗi, chỉnh mô hình, và chỉ dừng lại khi hết hoàn toàn số lượt nộp bài.

Một tuần cuối cùng nước rút, ngày nào hai kỹ sư cũng làm thêm vào buổi tối, tranh thủ từng phút cải thiện chất lượng giải pháp. Nhớ lại những ngày thường xuyên rời công ty lúc 8 - 9 giờ tối, Quân cười "May mà mình chưa có người yêu".

Thích nhất là con người VTCC

Yếu tố khiến Quân gắn bó với VTCC chính là những đồng nghiệp trong Trung tâm. "Mọi người ở đây rất trẻ trung, vui vẻ. Mình được chia sẻ, lại còn tìm được cạ cứng trong công việc".

Còn với Tùng "Mình nhớ nhất là trong quá trình chuẩn bị bài thi, anh Hoàng Ngọc Dương, Phó Giám đốc Trung tâm liên tục động viên nhóm. Có những ngày 11 giờ đêm anh còn nhắn tin "Cố gắng lên chú". Cảm giác mình được đồng hành".

Đội ngũ kỹ sư VTCC

Ở VTCC, các bạn trẻ như Tùng và Quân được tạo mọi điều kiện để nâng cao năng lực bản thân. Tham gia các cuộc thi được coi là một phần công việc, các bạn có thể dành trọn vẹn thời gian nghiên cứu và theo đuổi những kỹ thuật mới. Trung tâm thậm chí còn cử thêm nhân sự giàu kinh nghiệm thực chiến, kỹ năng và kiến thức để hỗ trợ.

Đấy cũng là lý do anh Bùi Khắc Hoài Nam, kỹ sư chính giải pháp công nghệ, VTCC, được sắp xếp để hướng dẫn, đồng hành cùng Quân và Tùng trong suốt quá trình thi, dù làm việc ở một lĩnh vực hoàn toàn khác. Với kinh nghiệm tham gia nhiều đấu trường quốc tế bao gồm cả AI City Challenge, anh Nam đã trực tiếp đưa cho các bạn nhiều lưu ý và cách làm hữu ích.

Định hướng trở thành đơn vị dẫn đầu về nghiên cứu, ứng dụng AI, nâng cao chất lượng nhân sự trong lĩnh vực công nghệ AI tiếp tục là ưu tiên hàng đầu của VTCC trong thời gian tới. Trung tâm sẽ tiếp tục tạo điều kiện cho các nhân sự trẻ tăng cường va chạm, học hỏi trên quy mô quốc tế thông qua các cuộc thi, giải thưởng, cơ hội đào tạo… Đồng thời, mang đến cho các bạn cơ hội nghiên cứu, ứng dụng kỹ thuật công nghệ mới vào các sản phẩm AI của Viettel, góp phần kiến tạo tương lai cuộc sống số./.