Hạt gạo Việt Nam, hành trình số 1 thế giới

Trước năm 1986, Việt Nam phải nhập khẩu gạo do sản xuất trong nước không đáp ứng được nhu cầu tiêu dùng nội địa. Đến năm 1989, Việt Nam lần đầu tiên xuất khẩu gạo, chấm dứt thời kỳ thiếu gạo và chuyển sang xuất khẩu. Trải qua hơn 30 năm xuất khẩu gạo, đến nay, gạo Việt Nam có mặt ở hơn 150 nước, vùng lãnh thổ.

Với lượng gạo xuất khẩu 6-8 triệu tấn/năm, hiện Việt Nam nằm trong top 3 quốc gia gạo xuất khẩu nhiều nhất thế giới, chỉ đứng sau Ấn Độ và Thái Lan. Ở một số thời điểm Việt Nam còn vươn lên vị trí thứ 2 thế giới về lượng gạo xuất khẩu.

Năng suất lúa gạo Việt Nam đã đạt mức cao trên thế giới, tăng từ 4,88 tấn/ha năm 2008 đã tăng lên 6,07 tấn/ha năm 2023. Mỗi năm xuất khẩu trung bình trên 6 triệu tấn/năm, riêng 11 tháng đầu năm 2023, Việt Nam đã xuất khẩu 7,8 triệu tấn gạo với giá trị 4,4 tỉ USD. Hạt gạo Việt Nam đã có mặt tại các thị trường, từ châu Á, châu Âu, châu Mỹ tới châu Phi.

Không chỉ tăng sản lượng sản xuất, giá gạo của Việt Nam cũng tăng lên cùng với chất lượng gạo. Giá bình quân xuất khẩu gạo trong 8 tháng đầu năm 2023 đạt mức 542 USD/tấn, tăng 11,5% so với cùng kỳ năm 2022. Đây cũng là năm có mức giá xuất khẩu bình quân cao nhất lịch sử sau hơn 30 năm dòng chảy gạo Việt vươn ra thế giới.

Bên cạnh sản lượng, chất lượng không ngừng được cải thiện, đáp ứng yêu cầu của hầu hết thị trường cao cấp. Hơn 90% gạo Việt xuất khẩu hiện nay là hàng chất lượng cao, khẳng định vị thế gạo Việt trên thị trường thế giới. Thành công của ngành lúa gạo Việt Nam là sự kết tinh từ những đóng góp không mệt mỏi của những người nông dân trồng lúa, các nhà khoa học, nhà quản lý, doanh nghiệp chế biến và thương mại và sự ủng hộ, giúp đỡ quý báu của bạn bè quốc tế.

Hội nghị thượng đỉnh lúa gạo quốc tế 2023, diễn ra tại Philippines từ ngày 27/11 đến 1/12, thu hút sự tham gia của đông đảo các chuyên gia, nhà quản lý, doanh nghiệp và các nhân tố khác trong chuỗi giá trị gạo.

Năm nay Việt Nam có ba doanh nghiệp dự hội nghị và đưa sáu mẫu gạo dự thi gồm: Doanh nghiệp tư nhân Hồ Quang Trí với gạo ST24 và ST25, Tập đoàn Lộc Trời với gạo LT28 và Nàng Hoa 9, Tập đoàn ThaiBinh Seed với gạo TBR39-1 và nếp A Sào.

Phát biểu với báo chí, ông Nguyễn Như Cường, Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết, khác với mọi năm, năm nay ban tổ chức không trao giải cho loại gạo cụ thể nào mà tôn vinh chung gạo của Việt Nam đạt giải nhất.

Tuy nhiên, sau đó, The Ricer Trader, đơn vị tổ chức hội nghị thượng đỉnh lúa gạo quốc tế và trao giải gạo ngon nhất thế giới 2023 lại khẳng định, giống gạo nhận được giải gạo ngon nhất thế giới năm 2023 là gạo ST25 đến từ Việt Nam, được phát triển bởi Doanh nghiệp tư nhân Hồ Quang Trí.

Tuy nhiên, có thể thấy, việc gạo Việt Nam được tôn vinh ngon nhất thế giới tăng thêm niềm tự hào cho ngành công nghiệp lúa gạo của Việt Nam.

Ông Huỳnh Văn Thòn, chủ tịch Tập đoàn Lộc Trời, cho biết hiện nay hạt gạo Việt Nam không ngừng được nâng lên về giá trị và Việt Nam đang là nước đứng đầu thế giới về thương hiệu lẫn giá trị. Vị thế hạt gạo Việt Nam hiện nay đã tăng lên rõ rệt nhờ sự đổi mới tư duy mạnh mẽ.

Việt Nam hiện có bộ giống lúa ngắn ngày rất phong phú, dễ canh tác, năng suất cao. Điều này đã được chứng minh bằng giải thưởng Gạo ngon nhất thế giới 2023 mà các đại diện của Việt Nam vừa được trao.

Giá gạo Việt Nam cao nhất thế giới nhưng các nước vẫn mua vì gạo của Việt Nam thơm nhất, ngon nhất, tươi mới nhất so với gạo của những nước khác. Với tình hình này, giá gạo Việt Nam sẽ tiếp tục tăng và người nông dân sẽ được hưởng lợi.

Tại Fertival Quốc tế ngành hàng lúa gạo Việt Nam 2023 vừa mới diễn ra, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính trong thông điệp gửi tới đã nhấn mạnh: "Festival Quốc tế ngành hàng lúa gạo Việt Nam - Hậu Giang 2023 nhằm quảng bá hình ảnh, đất nước, con người Việt Nam thân thiện, cần cù, mến khách, yêu lao động và quảng bá nền văn minh lúa nước hàng nghìn năm của Việt Nam. Việt Nam cũng là nước đầu tiên xây dựng và phát triển kế hoạch 1 triệu hecta lúa chất lượng cao và phát thải thấp góp phần nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân. Đây cũng là nhiệm vụ mang tính toàn dân, toàn cầu. Thể hiện trách nhiệm của mình với quốc tế trong chống biến đổi khí hậu và xây dựng nền nông nghiệp phát thải thấp".

Trong thông điệp, Thủ tướng cho biết năm 2023 xuất khẩu gạo có thể đạt 8 triệu tấn trong năm 2023. Thể hiện là thành viên có trách nhiệm với quốc tế, góp phần vào đảm bảo an ninh lương thực trong những lúc khó khăn.

Tháng 11 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã phê duyệt Đề án Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030.

Trong hành trình phát triển cây lúa, chỉ cách đây vài năm chất lượng gạo Việt xuất khẩu vẫn ở mức thấp nên chỉ bán cho những quốc gia có thu nhập thấp. Nay, hơn 90% gạo Việt xuất khẩu là hàng chất lượng cao, khẳng định vị thế gạo Việt trên thị trường thế giới.

GS. Võ Tòng Xuân cho rằng, nhờ có những giống lúa tốt, chất lượng gạo Việt dần được nâng cao. Đây cũng là một phần nguyên nhân giá gạo xuất khẩu của nước ta vài năm trở lại đây luôn nằm trong top đầu thế giới.

Nói như Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan, thành tựu ngành lúa gạo Việt Nam hiện nay khiến thế giới ngả mũ kính phục, bởi từ một đất nước chạy ăn từng bữa, thậm chí độn khoai, độn sắn đã vươn lên thành nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới.

Nhưng Bộ trưởng Lê Minh Hoan cũng cho rằng thế giới thay đổi nhanh, ngành nông nghiệp cũng đang hướng tới trồng lúa hạn chế phát thải, xây dựng nông nghiệp tuần hoàn... nên phải tư duy, cấu trúc lại ngành hàng lúa gạo. Phải họp lại toàn bộ các thành viên của hệ sinh thái lúa gạo để làm sao kết tinh giá trị của người Việt, tinh thần Việt trong thương hiệu lúa gạo Việt Nam. Hạt gạo Việt Nam hình thành từ hệ sinh thái không phải chỉ vì lợi nhuận, mà vì trách nhiệm với cộng đồng, với hành tinh xanh.

Xóa đi lời nguyền người trồng lúa là khổ là thông điệp mà ông Lê Minh Hoan đưa ra mới đây bên lề Fertival Quốc tế ngành hàng lúa gạo Việt Nam. "Một chiến lược phát triển nông thôn bền vững là vừa đi chúng ta vừa tìm đường, tìm kiếm cái mới, vừa uốn nắn lại cái cũ, vì người trồng lúa của chúng ta, tìm câu trả lời xoá đi lời nguyền là người trồng lúa là khổ", Bộ trưởng NN&PTNT Lê Minh Hoan nhấn mạnh.