Kỷ nguyên thứ ba của công nghệ điện toán – Điện toán biết nhận thức

Kỷ nguyên thứ 3

Tại Hội thảoIBM Business Connect vừa diễn ra sáng nay tại Hà Nội, 18/03/2016, IBM Việt Namđã giới thiệu với các tổ chức, doanh nghiệp Việt Nam về một kỷnguyên thứ ba của công nghệ điện toán – Kỷ nguyên Điện toán biết nhậnthức (Cognitive Computing). Điện toán biết nhận thức được coi là đặt dấu chấm hết cho “Thời đạicủa Trí tuệ Nhân tạo (AI)”, làm thay đổi hoàn toàn phương thức tương tác giữacon người và hệ thống, trong đó những hệ thống thông minhsẽ mô phỏng những năng lực của bộ não con người nhằm góp phần giải quyết nhữngvấn đề phức tạp nhất của xã hội.

“Điện toán biếtnhận thức” là khái niệm dùng để mô tả những hệ thống có khả năng học hỏi ở quymô nhanh và sâu, luận giải có mục đích, và tương tác với con người thông quangôn ngữ tự nhiên. Lần trình diễn rộng rãi đầu tiên của công nghệ Điện toán biếtnhận thức là vào năm 2011, khi chiếc máy tính IBM Watson ra mắt toàn thế giớivà đánh bại hai nhà vô địch nổi tiếng giới trò chơi truyền hình Mỹ Ken Jennings (74 lần vô địchliên tiếp) và Brad Rutter (lập kỷ lục về tiền thưởng lớn nhất) trong trò chơi Jeopardy!, mộttrong những trò chơi truyền hình hấp dẫn nhất trong lịch sử truyền hình Mỹ. Năng lực của máy tính Watson trongviệc trả lời những câu hỏi ẩn ý, phức tạp theo kiểu chơi chữ thể hiện khả năngxử lý những tập hợp dữ liệu ngày càng phức tạp và đã phát triển năng lực tìm hiểu,lý giải và học hỏi vượt xa công nghệ “giải mã”. 

Ông Eric Yeo, Tổng Giám đốc IBM ViệtNam, tóm lược quá trình nghiên cứu Điện toán biết nhận thức của IBM

“Để hiểu rõ tương lai của Điệntoán biết nhận thức, điều quan trọng là phải đặt nó vào trong bối cảnh lịch sử,” ông Eric Yeo, Tổng Giám đốc IBMViệt Nam, cho biết. “Từ trước đến nay,công nghệ điện toán được chia làm hai kỷ nguyên rõ rệt — Kỷ nguyên của Máy tính bìa đục lỗ (Tabulating, với đại diện là chiếcmáy tính đơn giản) và Kỷ nguyên của Máy tính Lập trình được (Programming – từmáy chủ mainframe cho đến máy tính cá nhân, điện thoại thông minh và máy tính bảngđều sinh ra trong kỷ nguyên này). IBM luôn đóng vai trò quan trọng trong quátrình phát triển của cả hai kỷ nguyên đầu, và chúng tôi tin rằng Điện toán biếtnhận thức là giai đoạn thứ ba và cũng là giai đoạn mang tính đột phá cao nhấttrong lịch sử phát triển của công nghệ điện toán.”

Quá trình nghiên cứu điện toán biếtnhận thức thông qua công nghệ ứng dụng trong siêu máy tính IBM Watson

Các hệ thốngđiện toán biết nhận thức sẽ giúp chúng ta hiểu được 80% lượng dữ liệu "phi cấutrúc" trong số 2,5 ngàn tỷ tỷ tỷ (quintillion)bytes dữ liệu sản sinh ra mỗi ngày từ mạng xã hội, di động, Internet của vạn vật, và từ mọi hoạt động diễnra trên hành tinh chúng ta. Điều đó cho phép con người theo kịp khối lượng, độphức tạp và bản chất không dự đoán được của thông tin và các hệ thống trong thếgiới hiện đại. 

Những ứngdụng thực tế

Đi sâu phân tích hiệu quả mang lại khi ứng dụng điện toán biết nhậnthức vào thực tiễn, Tiến sỹ Robert JT Morris, Phó Chủ tịchPhụ trách bộ phậnnghiên cứu toàn cầu của IBM(IBM Reseach), cho biết: “Trong5 năm qua kể từ cuộc thi Jeopardy!, IBM Watson đã được triển khai rộng rãi trênnền tảng đám mây, được hỗ trợ bởi các năng lực công nghệ mạnh mẽ của IBM trong nhiều lĩnh vực, như phân tích dữ liệu, tiêu chuẩn mở, bảo mật cũng như các kiến ​​thức sâu rộng về các ngành nghề”.

Tiếnsỹ Robert JT Morris, Phụ trách bộ phận nghiên cứu toàn cầu của IBM, đánh giá hiệuquả mang lại từ Điện toán biết nhận thức

Với sự phát triển nhanhchóng của Watson, chúng ta có thể hình dung khái quát về những lĩnh vực ứng dụngcủa Điện toán biết nhận thức với một số ví dụ cụ thể:

Lĩnh vực Y tế: Bệnh viện quốc tế TheBumrungrad International Hospital (Thái Lan) hiện đang sử dụng máy tính Watsontrong lĩnh vực nghiên cứu ung thư, được phát triển cùng với Memorial SloanKettering (MSK), để nâng cao chất lượng chăm sóc và chữa bệnh ung thư tại trungtâm y tế Bangkok của mình cũng như công tác khám bệnh tại các phòng khám ở 16quốc gia.

Hệ thống này giúp các bác sĩ của Bumrungrad lậpphác đồ điều trị hiệu quả nhất cho các bệnh nhân ung thư căn cứ vào hồ sơ bệnhán, biểu hiện lâm sàng của từng bệnh nhân, các kết quả nghiên cứu đã công bốcũng như là kiến thức chuyên môn y tế sâu rộng của MSK. Watson phân tích nhữngkhối lượng thông tin khổng lồ và đưa ra kết luận về những khám phá liên quan đếntừng trường hợp bệnh nhân, trong đó có những lựa chọn điều trị theo những hướngdẫn của Mạng lưới Ung thư Toàn diện Quốc gia (National Comprehensive Cancer Network- NCCN). 

Lĩnh vực Bán lẻ: Vào tháng 12/2015, Thươnghiệu The North Face của Mỹ  đã ra mắt mộttrải nghiệm mua sắm tương tác trên mạng mới, được hỗ trợ bởi máy tính IBMWatson, cho phép khách hàng sử dụng ngôn ngữ tự nhiên khi mua sắm trực tuyến thôngqua một engine khuyến nghị trực quan dựa vào đối thoại được hỗ trợ bởi FluidXPS và khách hàng sẽ nhận được những lời khuyên về những bộ quần áo phù hợp vớinhu cầu của họ.

Lĩnh vực Ngân hàng: Đầu năm 2014, IBM và Ngânhàng DBS Singapore đã công bố quan hệ đối tác nhằm ứng dụng máy tính Watson vàohoạt động kinh doanh dịch vụ quản lý tài sản để nâng cao chất lượng dịch vụdành cho những khách hàng nhiều tiền của ngân hàng. Và vào tháng 1 nămnay, Ngân hàng Hong Leong Bhd Malaysia đã ứng dụng điện toán biết nhận thức đểđổi mới các hoạt động dịch vụ khách hàng, tạo điều kiện cho khách hàng tiếp cậnvới nhân viên tín dụng hay mở thẻ phù hợp với nhu cầu 24/7.

Đánh giá bước đầu về hiệu quả sử dụng công nghệ của điệntoán biết nhận thức vào ngành ngân hàng tại Kenya

Lĩnh vực Thể thao: Vào tháng 10/2015, IBM đãhợp tác với ba công ty Triax Technologies, Spare và 113 Industries để phát triểncác ứng dụng Điện toán biết nhận thức, được hỗ trợ bởi máy tính Watson nhằmgiúp các vận động viên tập luyện được tốt hơn, qua đó tạo ra sự thay đổi mangtính đột phá trong lĩnh vực đào tạo kỹ năng chơi golf, nâng cao chất lượng trảinghiệm trong ngày thi đấu cho cổ động viên và cuối cùng là đổi mới tương lai củalĩnh vực thể thao. 

Ví dụ như, Spare5, hiện đang phát triển một ứngdụng điện toán biết nhận thức với tên gọi là Watson Golf Pro trong đó sử dụngcác năng lực học máy, ngôn ngữ tự nhiên và hình ảnh mạnh mẽ của máy tính Watsonđể đóng vai trò như một caddy cá nhân mà những tay golf nghiệp dư có thể tham vấntrong khi đang ở trên sân tập hoặc trên sân đấu. 

Lĩnh vực Chăm sóc sức khỏe cộng đồng: Nutrino, một ứng dụng diđộng với khả năng cung cấp cho các bà mẹ đang mang thai những lời khuyên tứcthì dựa trên sở cứ khoa học, được cá nhân hóa và phù hợp với bối cảnh. Ứng dụngnày được ra mắt tại Tel Aviv vào tháng trước. Nền tảng thông tin dinh dưỡng củaNutrino được kết hợp với các năng lực ngôn ngữ tự nhiên và hỏi đáp mạnh mẽ củamáy tính Watson để đưa ra những lời khuyên được cá nhân hóa về bữa ăn và hỗ trợdinh dưỡng liên tục 24/7.

Lĩnh vựcKhách sạn: Vào ngày 9/3/2016,IBM đã công bố hợp tác với tập đoàn khách sạn Hilton toàn cầu nhằm thử nghiệm“Connie” – rô-bốt quản lý khách sạn đầu tiên trong ngành, do Watson hỗ trợ.Connie sẽ dựa trên các kiến thức về ngành du lịch-khách sạn của Watson vàWayBlazer nhằm cung cấp cho khách các thông tin về các địa điểm thăm quan, địachỉ ăn uống, cũng như các tiện nghi và dịch vụ của khách sạn, từ đó mang lạicác trải nghiệm du lịch, nghỉ dưỡng mang tính “cá nhân hóa”.

Kỷ nguyên của Điện toán Biết nhận thức chínhlà bước phát triển tiếp theo của khoa học nhằm hiểu rõ bản chất và cải thiện điềukiện sống của con người. Do đó, đây là một chương mới trong lịch sử, và nhữngtranh luận liên quan đến Trí tuệ Nhân tạo là ví dụ mới nhất về cuộc tranh luậnlâu dài giữa những người tin tưởng vào sự tiến bộ và những người còn hoài nghivề sự tiến bộ đó.