Quang cảnh Hội nghị. (ảnh: HH)
Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Đảng chỉ rõ: “Kiên định những vấn đề có tính nguyên tắc trong công tác xây dựng Đảng. Nâng cao năng lực cầm quyền của Đảng và bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng có hiệu lực, hiệu quả; bản lĩnh chính trị của Đảng, của các tổ chức đảng, của cán bộ, đảng viên”. Vấn đề đặt ra là mọi tổ chức đảng, từ Trung ương đến cơ sở, cán bộ, đảng viên phải nắm vững toàn bộ nội dung xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, tổ chức, cán bộ và phương thức lãnh đạo. Đây là vấn đề sống còn của Đảng, là nhiệm vụ quan trọng, nếu không làm được điều đó thì “sẽ là thách thức đối với vai trò lãnh đạo của Đảng và sự tồn vong của chế độ”. Đề cập nội dung xây dựng, chỉnh đốn Đảng, tại Hội nghị Trung ương 4 (khóa XII), Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: Sự lãnh đạo của Đảng là nhân tố hàng đầu quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam; xây dựng, chỉnh đốn Đảng luôn là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng, có ý nghĩa sống còn đối với Đảng ta, chế độ ta. Thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, Ban Chấp hành Trung ương đã quyết định, Hội nghị lần này cần thảo luận, ra Nghị quyết về: “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ. Đây là vấn đề hệ trọng, vừa cơ bản, vừa cấp bách. Tại các Đại hội VIII, IX, X và XI, Đảng ta đã nhấn mạnh sự cần thiết phải ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống.
Đại hội XII của Đảng tiếp tục cảnh báo và đề ra phương hướng, nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Đảng là: Đẩy mạnh hơn nữa công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, trọng tâm là kiên quyết, kiên trì tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI). Đặc biệt chú trọng tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện có kết quả sáu nhiệm vụ trọng tâm, trong đó tập trung vào nhiệm vụ: “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ. Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là đội ngũ cán bộ cấp chiến lược, đủ năng lực, phẩm chất và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ” .
Cụ thể hóa chủ trương của Đảng trong việc tăng cường xây dựng Đảng theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XII, thời gian qua, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã chủ động chỉ đạo một số cơ quan chức năng tiến hành khảo sát, đánh giá, phân tích để nhận diện rõ hơn, cụ thể hơn những biểu hiện suy thoái tư tưởng, đạo đức chính trị, lối sống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong cán bộ, đảng viên ở từng cấp, từng lĩnh vực, để từ đó xác định hệ thống các giải pháp trong lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng, chỉnh đốn Đảng nói chung, xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên nói riêng. Thực tiễn cho thấy, những biểu hiện khác nhau về suy thoái phẩm chất, lối sống; tham ô, tham nhũng; cửa quyền; lợi ích nhóm... có nguyên nhân sâu xa từ sự suy thoái về đạo đức. Khi một cán bộ, đảng viên, nhất là những cán bộ, đảng viên có chức, có quyền, nếu suy thoái về đạo đức thì sẽ rất khó toàn tâm, toàn ý phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân. Khi mà cán bộ không có đạo đức thì rất khó có thể vượt qua được những cám dỗ của vật chất; khó có thể hy sinh lợi ích của cá nhân mình vì lợi ích chung của tập thể, của nhân dân.
Trước thực trạng như vậy, sáng ngày 9 tháng 10 năm 2016, tại Hà Nội, Hội nghị lần thứ 4, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII khai mạc trọng thể. Đề án tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, được Ban Chấp hành Trung ương Đảng triển khai xây dựng theo chương trình làm việc toàn khóa triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng. Đề án nêu rõ: Để nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu, Đảng ta đã thường xuyên tự đổi mới, tự chỉnh đốn, coi trọng xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đã đạt được những kết quả quan trọng. Tuy nhiên, công tác xây dựng Đảng cũng còn bộc lộ nhiều hạn chế, khuyết điểm, trong đó có những khuyết điểm kéo dài qua nhiều nhiệm kỳ chậm được khắc phục. Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và những biểu hiện quan liêu, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm... trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trong đó có lãnh đạo, quản lý và người đứng đầu các cấp không những chưa được ngăn chặn, đẩy lùi, mà có mặt, có bộ phận còn diễn biến tinh vi, phức tạp, nghiêm trọng hơn. Mặt khác, việc tổ chức thực hiện các nghị quyết của Trung ương về xây dựng, chỉnh đốn Đảng chưa đạt mục tiêu, yêu cầu đề ra; tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị còn cồng kềnh, chồng chéo, hoạt động kém hiệu lực, hiệu quả; công tác cán bộ còn nhiều khuyết điểm, bất cập,...
Từ đánh giá, nhận định nêu trên, Đề án tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng đã tập trung nghiên cứu, đánh giá đúng thực trạng, xác định rõ nguyên nhân, nhất là những nguyên nhân của các hạn chế, yếu kém từ đó đề xuất các giải pháp nhằm thực hiện hiệu quả 10 nhiệm vụ về công tác xây dựng Đảng được xác định trong Nghị quyết Đại hội XII của Đảng. Đặc biệt, nhiệm vụ đầu tiên là: “Tăng cường xây dựng chỉnh đốn Đảng, đấu tranh, ngăn chặn đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hoá" trong nội bộ; đồng thời chỉ rõ phải kiên quyết, kiên trì tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 4, khóa XI về xây dựng Đảng. Để thực hiện tốt những nội dung nêu trên, căn cứ vào tình hình thực tiễn, đề án vừa tập trung giải quyết một số vấn đề cơ bản như: Đổi mới phương thức lãnh đạo, kiện toàn tổ chức bộ máy của Đảng, cơ chế vận hành, công tác cán bộ...; vừa phải tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI), đồng thời xác định một số vấn đề mới và đề ra một số giải pháp đột phá trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong tình hình hiện nay.
Trước hết, thường xuyên làm tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên.
Đây là giải pháp quan trọng hàng đầu, nhằm nâng cao trình độ nhận thức chính trị, năng lực toàn diện, bản lĩnh vững vàng trước sự cám dỗ của cuộc sống vật chất tầm thường, giữ vững lập trường, quan điểm và Cương lĩnh, đường lối lãnh đạo của Đảng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên để họ không rơi vào tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Việc giáo dục cần tập trung vào nâng cao nhận thức về chủ nghĩa Mác-Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, nhiệm vụ cách mạng, truyền thống của dân tộc, của Đảng Cộng sản Việt Nam cùng những thuận lợi, khó khăn, thách thức của thời kỳ đổi mới, quá trình hội nhập quốc tế, âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch.
Các cấp, các ngành, các địa phương, đơn vị, cơ quan, đoàn thể cần chủ động triển khai có hiệu quả đấu tranh trực tiếp trên mặt trận tư tưởng, lý luận. Sử dụng và phát huy hiệu quả các phương tiện của công tác tư tưởng đấu tranh phê phán những quan điểm tư tưởng, lý luận phản động, sai trái của các thế lực thù địch, không để lây lan và tác động xấu trong xã hội. Kiên quyết đấu tranh ngăn chặn hoạt động tập hợp lực lượng, móc nối trong ngoài.
Hai là, tăng cường giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng đối với mọi cán bộ, đảng viên, nhất là với những cán bộ lãnh đạo, quản lý.
Để ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái trong đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên cần đến những chủ trương, giải pháp hành động mạnh mẽ, đồng bộ. Cần kết hợp chặt chẽ giữa tăng cường giáo dục đạo đức trong Đảng và trong xã hội với tinh thần tự tu dưỡng, rèn luyện của mỗi cán bộ, đảng viên. Phải bắt đầu “tu thân”, phải học làm người rồi mới làm cán bộ như Bác Hồ đã dạy.
Tăng cường kỷ luật, pháp luật, sự công khai, minh bạch, dân chủ trong quy hoạch, đào tạo, đánh giá, bố trí và quản lý cán bộ, bảo đảm lựa chọn đúng được người có đức, có tài vào bộ máy và cơ quan lãnh đạo các cấp; tạo môi trường xã hội, thể chế kinh tế lành mạnh, văn minh, khoa học, để cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức không có điều kiện và không thể sa vào những tiêu cực, vi phạm đạo đức, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Đồng thời, giữ gìn, củng cố đoàn kết, thống nhất trong Đảng, chống những biểu hiện cục bộ, địa phương, phe cánh, “lợi ích nhóm”. Phải giữ gìn sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng như giữ gìn con ngươi của mắt mình như Bác Hồ đã căn dặn. Đúng như V.I. Lê-nin đã nói, nếu Đảng không đoàn kết, dẫn đến chia rẽ, phe phái thì sẽ sụp đổ. Người chỉ rõ: “Không ai có thể tiêu diệt được chúng ta, ngoài những sai lầm của bản thân chúng ta”.
Vấn đề nêu trên cho thấy tính chất hết sức phức tạp và đặc biệt nguy hiểm của “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Nó liên quan đến sự tồn vong của Đảng và chế độ, nó là âm mưu “làm tan rã Đảng ta, chế độ ta từ gốc, từ bên trong”. Không thể đơn giản hóa, xem nhẹ, e ngại, “sợ phạm húy” hay thiếu khách quan khi nhìn nhận về những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Do đó, một trong những nhiệm vụ bức thiết hiện nay là ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ Đảng.
Ba là, tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.
Coi đây là công việc thường xuyên của các tổ chức đảng, các cấp chính quyền, các tổ chức chính trị-xã hội, địa phương, đơn vị, gắn với chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống của cán bộ, đảng viên và những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ; gắn với thực hiện tốt Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 (khoá XI) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Nâng cao chất lượng sinh hoạt, học tập của các tổ chức Đảng ở cơ sở, tăng cường tính chiến đấu của tổ chức đảng và đảng viên. Giữ vững kỷ luật, kỷ cương trong Đảng và trong xã hội, nhất là kỷ luật phát ngôn. Triển khai có hiệu quả việc thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng: “Tích cực đấu tranh phòng chống “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch; chủ động phòng ngừa đấu tranh phê phán, ngăn chặn những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá" trong nội bộ. Đồng thời, kiên quyết đấu tranh chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, phai nhạt lý tưởng, chủ nghĩa cơ hội, thực dụng, cá nhân ích kỷ, tham nhũng, lãng phí, tùy tiện, vô nguyên tắc trong một bộ phận cán bộ, đảng viên…. “Kiên quyết phòng, chống tham nhũng, lãng phí với yêu cầu chủ động phòng ngừa, không để xảy ra tham nhũng, lãng phí, bao che, dung túng, tiếp tay cho các hành vi tham nhũng, lãng phí, can thiệp, ngăn cản việc chống tham nhũng lãng phí” .
Bốn là, đẩy mạnh tự phê bình và phê bình trong Đảng. Chỉ thị của Bộ Chính trị về việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) đã xác định, các tổ chức đảng khi tiến hành tự phê bình và phê bình phải nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, nhất là những mặt còn yếu kém, không nể nang, né tránh; đề ra các biện pháp khắc phục, sửa chữa thiết thực, khả thi; kết hợp giữa “chống và xây”, “xây và chống”, nói đi đôi với làm, tập trung giải quyết những vấn đề bức xúc, trì trệ nhất hiện nay. Quá trình tiến hành kiểm điểm phải bảo đảm thật sự dân chủ, nghiêm túc, thẳng thắn với tinh thần xây dựng, đúng yêu cầu, nội dung, cách làm, thời gian mà Trung ương, Bộ Chính trị đã đề ra. Kinh nghiệm cho thấy, muốn tự phê bình và phê bình có kết quả tốt, các tổ chức đảng phải tạo được môi trường thuận lợi để mọi đảng viên có điều kiện phấn đấu, rèn luyện, tự điều chỉnh hành vi của mình, tự giác đấu tranh với những khuyết điểm của bản thân; đồng thời, tích cực đóng góp ý kiến phê bình các đồng chí khác, trên tinh thần đoàn kết, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ. Trong quá trình tiến hành, cấp trên phải làm gương tự phê bình trước, cấp dưới làm sau; tập thể làm trước, cá nhân làm sau; các đồng chí trong thường vụ, cấp ủy viên cấp trên gương mẫu, nghiêm túc tự phê bình và phê bình, làm gương cho cấp dưới; cái gì tốt thì phát huy, cái gì xấu thì tự sửa chữa. Cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên kiểm điểm tự phê bình và phê bình không đạt yêu cầu phải làm lại; kiên quyết xử lý kỷ luật những tổ chức đảng và cá nhân không tự giác kiểm điểm tự phê bình và phê bình, không tự nhận được sai lầm, khuyết điểm, không khắc phục được những hạn chế, khuyết điểm đã được nêu ra.
Năm là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật Đảng.
Các cấp ủy đảng cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật Đảng. Tiến hành tốt công tác kiểm tra, giám sát sẽ góp phần quản lý chặt chẽ cán bộ, đảng viên ở mọi lúc, mọi nơi; phát hiện và xử lý kịp thời những đảng viên vi phạm tư cách, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những phần tử cơ hội, bất mãn, gây mất đoàn kết nội bộ trong Đảng. Bởi vậy, công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật Đảng phải được tiến hành chặt chẽ, đúng quy trình, đạt hiệu quả thiết thực. Công tác kiểm tra, giám sát phải toàn diện cả tư tưởng chính trị, phẩm chất năng lực công tác, đạo đức, lối sống và kết quả hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao, …. Thông qua kiểm tra, giám sát, nhằm quản lý chặt chẽ từng cán bộ, đảng viên ở nơi công tác, nơi cư trú và khi công tác xa đơn vị, nhất là đi công tác nước ngoài; phát hiện và xử lý kịp thời những đảng viên vi phạm tư cách, thoái hóa biến chất về đạo đức, lối sống, những phần tử cơ hội, bất mãn, gây mất đoàn kết nội bộ trong Đảng, lợi ích nhóm, vi phạm các nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt Đảng. Các cấp ủy, tổ chức đảng cần tạo điều kiện thuận lợi để nhân dân tham gia xây dựng Đảng; phát huy vai trò giám sát của nhân dân, của báo chí, công luận đối với việc rèn luyện phẩm chất, đạo đức, lối sống của từng cán bộ, đảng viên; có cơ chế khen thưởng những cá nhân, cơ quan báo chí đã tích cực đấu tranh, phê phán những hành động sai trái. Cần phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị trong tiến hành các hoạt động kiểm tra, giám sát của Đảng, nhất là phải nâng cao vai trò của cơ quan, Ủy ban Kiểm tra của cấp ủy các cấp, tổ chức đảng, cơ quan báo chí, quần chúng nhân dân đối với cán bộ, đảng viên, gắn kiểm tra, giám sát với thi hành kỷ luật Đảng theo Điều lệ đã ban hành; kiên quyết xử lý nghiêm minh những cán bộ, đảng viên vi phạm kỷ luật Đảng, những tổ chức đảng yếu kém làm trong sạch nội bộ Đảng.
Đảng và Nhà nước cần có chế độ, chính sách hợp lý bảo đảm cho cán bộ, đảng viên có mức sống ổn định, có điều kiện phát triển đúng với sở trường, công việc của mình; tích cực tham gia công tác xây dựng Đảng, góp phần quan trọng vào rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
Nắm vững chủ trương của Đảng, thấy rõ vị trí, ý nghĩa, tầm quan trọng của nhiệm vụ tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ; đồng thời đặt trong mối quan hệ biện chứng để từng cán bộ, đảng viên; từng cấp ủy, tổ chức Đảng chủ động xây dựng chương trình, kế hoạch triển khai thực hiện. Theo đó, cùng với việc tiếp tục kiên quyết, kiên trì triển khai thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về xây dựng Đảng, từng cán bộ, đảng viên phải chủ động, tự giác thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XII) về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”. Đây không phải chỉ là vấn đề lý luận, mà chính là những vấn đề thực tiễn đang đặt ra và đòi hỏi hết sức cấp thiết trong công tác xây dựng Đảng hiện nay./.
Đại tá, PGS, TS KHQS Trần Nam Chuân
