Nhà nước cần có chế tài cụ thể xử lý bán hàng đa cấp "bất chính"

Mặc dù pháp luật Việt Nam không định nghĩa trực tiếp bán hàng đa cấp là gì mà thay vào đó là đưa ra các điều kiện xác định ranh giới "chân chính" (chính thống) hay "bất chính" của hoạt động bán hàng này.

Đa cấp chính thống là hoạt động bán hàng đáp ứng các điều kiện quy định tại khoản 11, Điều 3 Luật cạnh tranh năm 2004, đồng thời được thừa nhận, quy định tại Nghị định 40/2018/CP và các văn bản pháp lý liên quan.

Như vậy đa cấp chính thống phải đảm hàng hóa khi bán ra phải có nguồn gốc rõ ràng, có Giấy chứng nhận của Bộ Công thương, doanh nghiệp kinh doanh đa cấp phải đăng ký hợp pháp, đáp ứng đủ các điều kiện hoạt động và chịu sự giám sát của các cơ quan chức năng trong quá trình hoạt động.

Ngược hoàn toàn với hình thức đa cấp chính thống, đa cấp bất chính có đặc điểm và bản chất chiếm dụng vốn (tiền) của thành viên cấp dưới, góp, huy động tài chính cho các thành viên cấp trên.

Những người tại cấp dưới chính là những thành viên mới gia nhập nhóm, thực chất sẽ phải gánh chịu toàn bộ khoản tiền mà tất cả các cấp trên được hưởng và khi bản chất chiếm dụng vốn dần bộc lộ cũng là lúc những kẻ "cấp trên" sẽ ôm trọn toàn bộ tiền mà mạng lưới ở dưới đóng góp vào và bỏ trốn.

Bên cạnh đó, đa cấp bất chính còn tập trung chủ yếu vào việc lôi kéo, dụ dỗ người tham gia. Người tham gia được hưởng hoa hồng, tiền thưởng hoặc các lợi ích kinh tế khác từ hai nguồn: Trên kết quả tiếp thị, bán lẻ sản phẩm của họ và từ kết quả mạng lưới do họ đã xây dựng.

Như vậy, bán hàng đa cấp bất chính là hành vi lừa đảo, người bị lừa lại tiếp tục lừa những người khác, tác động vào tính ham lợi của mọi người dễ biến mọi người trở thành thành viên tham gia…

Vì những biểu hiện bên ngoài rất giống bán hàng đa cấp chân chính, đôi khi khiến cho người tiêu dùng có cái nhìn sai lệch về mô hình này, đồng thời gây bất ổn cho thị trường kinh doanh, ảnh hưởng đến lợi ích của người tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp chân chính...

Do đó, đã đến lúc nhà nước cần tích cực, quyết liệt hơn nữa dẹp bỏ, ngăn chặn sự biến tướng từ bán hàng đa cấp bất chính.

Đồng thời, cần có chế tài cụ thể để xử lý nghiêm minh các tổ chức bán hàng đa cấp "bất chính" theo quy định trong Bộ luật Hình sự tội Vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp" (Điều 217a) hoặc "Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản".