Thành phố thông minh hơn nhờ… cột điện

Theo một báo cáo có cái tên chứa đựng nhiều ý nghĩa về ánh sáng “Shining a Global Light” (tạm dịch Tỏa sáng toàn cầu), các nhà quy hoạch đô thị có thể khai thác mọi thứ từ tiềm năng vô biên của những cột điện trong thành phố. Đầu tư vào cột điện thậm chí có thể thu hoạch ngay những lợi ích trước mắt: những chiếc cột điện có thể mang lại tinh thần hỗ trợ đáng hoan nghênh trong việc tái mở cửa và phục hồi các thành phố sau khi đại dịch COVID-19 lắng xuống, khích lệ tinh thần mọi người.

Báo cáo “Shining a Global Light” đã được đệ trình lên tổ chức Thị trường các TPTM của Ủy ban Châu Âu (EC), một tổ chức tập hợp các thành phố, ngành công nghiệp, doanh nghiệp (DN) nhỏ và các nhà nghiên cứu đầu tư vào việc thiết kế không gian đô thị trong tương lai. Báo cáo này đã tìm thấy nhiều ví dụ khác nhau về việc cột điện được tái sử dụng trong bối cảnh khủng hoảng y tế toàn cầu.

Không phải chỉ chiếu sáng, cột điện thông minh biết làm vô số việc

Ở Barcelona, hội đồng thành phố đã lắp 12 cột điện dọc theo các bãi biển của thành phố. Những cột điện này được trang bị công nghệ camera quan sát có khả năng xác định không gian trống trên bãi cát. Khi các bãi biển mở cửa trở lại vào mùa hè năm ngoái sau một thời gian dịch bệnh, những chiếc cột điện này đã giúp hội đồng thành phố quản lý nguy cơ người dân đi nghỉ mát, thư giãn tại bãi biển quá đông đúc.

Marc Perez-Batlle, Giám đốc đổi mới của Hội đồng thành phố Barcelona, cho biết: “Chúng tôi đã sử dụng các thiết bị quét để lấy hình ảnh và ứng dụng trí thông minh nhân tạo để phân tích những loại hình ảnh này, nhằm tìm ra chỗ nào trên bãi biển vẫn còn không gian trống”.

Các thành phố khác trên thế giới cũng đang nghĩ đến việc sẽ ứng dụng cột điện trong quản lý đô thị. Hội đồng thành phố Westminster ở London đang khám phá "lý thuyết di chuyển". Theo đó, các cột điện sẽ di chuyển ánh sáng đến những khu vực đông đúc, giúp mọi người nhận rõ nên đứng ở chỗ nào, chẳng hạn như bên ngoài các ga tàu điện ngầm, để tránh tụ tập quá đông người. Cục Chiếu sáng Đường phố ở Los Angeles cũng đang thử thách ý tưởng gắn các cảm biến nhiệt độ trên các cột điện để dò tìm, đánh dấu những cư dân có thể có các triệu chứng bệnh tật.

Thay vì tìm kiếm những điểm mới để triển khai các cảm biến ở khu vực thành phố vốn đã chật chội, lợi ích của việc tái sử dụng cột điện, một cơ sở hạ tầng đã có từ nhiều thế kỷ trước dường như rất rõ ràng. Theo báo cáo, có 326 triệu đèn đường trên toàn cầu. Tuy nhiên, cho đến nay chỉ có 10 triệu đèn đường thông minh được kết nối.

Trong TPTM, một cột điện có thể phục vụ nhiều mục đích, chứ không chỉ cung cấp ánh sáng. Được trang bị cảm biến hình ảnh, cột điện có thể giám sát việc đỗ xe, xác định vùng lân cận hoặc đếm lượng người đi bộ; công nghệ cảm biến trang bị trên cột điện cũng có thể cảm nhận chất lượng không khí, tiếng ồn và các đặc điểm môi trường khác. Thậm chí, cột điện đánh giá mực nước và nguy cơ ngập lụt. Cột điện có thể sử dụng để cung cấp Wi-Fi hoặc làm bộ phát 5G; và theo định nghĩa, một chiếc cột điện trên đường phố, có dòng điện chạy qua, có thể được dùng để sạc xe điện.

Cột điện cũng là nơi lý tưởng để giám sát các dữ liệu quan trọng nhằm vận hành một TPTM.

Ngoài việc hỗ trợ năng lực phục hồi dịch bệnh COVID-19, có rất nhiều ứng dụng mà cột điện có thể ứng dụng trong các TPTM tương lai. Ví dụ, ở Copenhagen, các cột điện được kết nối để đảm bảo an toàn giao thông: bình thường chúng được chiếu ánh sáng mờ song sẽ sáng trở lại khi người tham gia giao thông đến gần các ngã ba đường không an toàn. 

Thành phố Los Angeles đang thử nghiệm các cảm biến chất lượng không khí, thiết bị định vị tiếng súng và đang nghiên cứu các cảm biến động đất - tất cả đều được tích hợp với các cột điện. Tại Munich, có tổng cộng 60 cột điện thông minh làm nhiệm vụ đo nồng độ các chất ô nhiễm không khí và thời tiết.

Cột điện… có biết nói năng?

Có thể dễ dàng nhận thấy, cột điện thông minh có thể cung cấp các dữ liệu bổ sung hữu ích như thế nào cho nhiều sáng kiến TPTM đang xuất hiện trên toàn thế giới. Mặc dù lợi ích của việc tận dụng đèn đường nhằm biến không gian đô thị thông minh hơn dường như rõ ràng, vẫn có một số trở ngại cần khắc phục với các sáng kiến về cột điện.

Đầu tiên là chi phí

Mức giá để một chiếc cột điện truyền thống được kết nối với mạng lưới TPTM, trên thực tế, thường được cho là quá cao. Tuy nhiên, đây là điều mà các tác giả của báo cáo cho rằng có thể được cân bằng ngược lại bằng cách chuyển đổi sáng đèn LED. Các bộ đèn điện cũ ngày càng càng được các thành phố hoán đổi thành loại đèn LED hiện đại hơn, ngoài việc tiết kiệm năng lượng, đèn LED còn mang lại cơ hội cải tạo cơ sở hạ tầng đèn đường của thành phố bằng cách thêm các cảm biến thông minh.

Chẳng hạn, thành phố Los Angeles đã dần dần thay đổi đèn đường của thành phố bằng đèn LED từ năm 2009. Theo hội đồng thành phố, năm 2012, thành phố tiết kiệm được khoảng 50% nguồn năng lượng và đến năm 2021 sẽ đạt 75%.

Vi phạm quyền riêng tư

Nhưng ngay cả khi rào cản về chi phí được vượt qua, người dân vẫn có thể bày tỏ lo ngại về nguy cơ bị theo dõi và giám sát mọi động thái. Thật ra, một TPTM chắc chắn gia tăng mức độ giám sát mọi vấn đề, từ môi trường, giao thông đến con người nhiều hơn. Do đó, để tránh phản ứng dữ dội, các nhà quy hoạch thành phố sẽ phải đảm bảo giữa vấn đề mức độ ẩn danh và minh bạch.

"Ở Copenhagen, chúng tôi rất thận trọng trong việc bảo vệ quyền riêng tư của công dân. Chúng tôi đảm bảo về khía cạnh kỹ thuật của các giải pháp của mình, chúng tôi có các quy trình nghiêm ngặt để ghi lại quy trình bảo mật từng bộ phận và của toàn bộ hệ thống", Rasmus Reeh, chuyên gia giải pháp TPTM tại Copenhagen Solutions Lab, nói.

"Chúng tôi cũng nhấn mạnh đến tính minh bạch để công dân có thể theo dõi công việc của chúng tôi. Công dân có thể tra cứu thông số kỹ thuật của mọi loại cảm biến mà chúng tôi đã lắp đặt trong các giải pháp thông minh, chẳng hạn như trong hệ thống giao thông, trên trang web của thành phố".

Tất nhiên, mọi thứ không phải là luôn luôn như vậy. Ví dụ, ở Pháp, chính phủ đã thử nghiệm phần mềm nhận dạng khuôn mặt trong một ga tàu điện ngầm ở Paris, sử dụng sáu camera để xác định những hành khách không đeo khẩu trang. Nhưng chưa đầy một tuần sau khi sáng kiến được đưa ra, cơ quan bảo vệ dữ liệu CNIL của Pháp đã chỉ ra khả năng xâm phạm quyền riêng tư của camera và dự án đã bị đình chỉ.

Mặc dù người dân đã quen với việc nhìn thấy cột điện, và chưa quen với các camera nhận dạng khuôn mặt, việc ứng dụng cột điện để nâng cao chất lượng đời sống đô thị vẫn là một việc nên thực hiện, và phải thực hiện song song với quá trình xây dựng lòng tin. Hội đồng TPTM phải đảm bảo rằng dữ liệu công dân được ẩn danh, được lưu trữ và xử lý một cách thích hợp.