Tình hình xây dựng quy chuẩn dịch vụ truyền hình trên mạng Internet ở Việt Nam

Tình hình quản lý dịch vụ truyền hình trên mạng Internet của các quốc gia trên thế giới

Ở Thái Lan, quy định quản lý các nội dung truyền tải trên hạ tầng mạng Internet được Bộ CNTT và truyền thông Thái Lan (MICT) giám sát, quản lý. Các điều lệ quy định về việc kinh doanh các dịch vụ dựa trên nền tảng Internet hiện nay chưa được ban hành. Ngoài ra, Thái Lan tham khảo nhiều đến đạo luật về tội phạm máy tính năm 2007, trong đó có đề cập đến sự phối hợp của Cảnh sát. Đối với việc bảo vệ các nội dung trên mạng, Thái Lan đã xây dựng sửa đổi bổ sung luật bản quyền tác giả trong đó quy định toà án xét xử có quyền ngăn chặn các trang web vi phạm bản quyền, kinh doanh trái phép các nội dung trên mạng Internet. Tuy nhiên, Thái Lan vẫn chưa có các văn bản liên quan đến việc quản lý chất lượng dịch vụ cho loại hình dịch vụ truyền hình trên mạng Internet.

Trong khi đó, Singapore có quy định các doanh nghiệp (DN) cung cấp OTT trong hoặc ngoài nước đều tự động được liệt vào nhóm phải được cấp phép để cung cấp dịch vụ và về nguyên tắc phải tuân thủ các điều kiện cấp phép được Cơ quan phát triển truyền thông (MDA) quy định và tuân thủ nghiêm túc quy tắc thực hành trên mạng Internet. Các nội dung truyền hình được sản xuất tại Singapore cung cấp trong nước hoặc ngoài nước đều được MDA quản lý, tuy nhiên, một số các quy tắc, các luật có thể không áp dụng cho các nội dung mà không có ở Singapore. Liên quan đến việc quản lý đánh giá chất lượng dịch vụ hiện nay Singapore chưa ban hành văn bản quy dịnh có liên quan.

Tại Anh, Cơ quan quản lý truyền thông (Ofcom) là đơn vị trực tiếp chịu trách nhiệm quản lý các dịch vụ nội dung theo yêu cầu trên mạng Internet, trong khi đó mảng quản lý nội dung đã được uỷ quyền cho Cơ quan quản lý nội dung truyền hình theo yêu cầu (ATVOD). Tất cả các chương trình truyền hình không có sự tương tác với người xem trên bất kể hạ tầng mạng cáp đồng trục, hoặc trên mạng Internet đều cần phải xin giấy phép cung cấp dịch vụ từ Ofcom. Với truyền hình tương tác 2 chiều giữa nhà cung cấp và khán giả thì không yêu cầu phải xin giấy phép, nhưng cần phải thực hiện việc khai báo trước khi cung cấp dịch vụ đến ATVOD. Các dịch vụ truyền hình Internet của các DN nước ngoài khi cung cấp tại Anh, đều phải tuân thủ với các tiêu chuẩn của Anh để được tiếp phát tại đây. Trên thực tế, các cơ quan quản lý nhà nước sẽ chỉ thực thi những biện pháp trong trường hợp có thể liên quan đến vấn đề bảo vệ trẻ em, và trong những trường hợp đó cơ quan quản lý sẽ có thoả thuận với các nhà cung cấp mạng (ISP) để tiến hành chặn các trang web đối với người sử dụng. Tuy nhiên, hiên tại, Vương Quốc Anh vẫn chưa có bộ tiêu chuẩn liên quan đến chất lượng dịch vụ truyền hình Internet.

Như vậy, hiện nay, có thể thấy nhiều nước tập trung vào việc quản lý các nội dung truyền hình được cung cấp trên hạ tầng mạng Internet tại đầu cuối người sử dụng, thay vì quan tâm tới việc quản lý chất lượng dịch vụ. Các bộ tiêu chuẩn hoặc điều luật quy định việc quản lý chất lượng dịch vụ cho loại hình truyền hình Internet chưa được ban hành tại nhiều nước trên thế giới. Các DN cung cấp dịch vụ trên thế giới cụ thể là tại các nước phát triển mạnh như Mỹ hoặc Anh, phần lớn tự chủ động cung cấp dịch vụ với chất lượng tốt nhất tới người sử dụng và chỉ giới thiệu một số khuyến nghị chung trợ giúp khách hàng trong quá trình sử dụng dịch vụ.

Tình hình quản lý dịch vụ truyền hình trên mạng Internet và tiêu chuẩn hóa tại Việt Nam

Để quản lý cho loại hình dịch vụ truyền hình trên mạng internet, Bộ Thông tin và Truyền thông (TTTT) cùng với Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành tiêu chuẩn tín hiệu truyền hình Internet TCVN 10298:2014 “Tín hiệu truyền hình Internet - Yêu cầu kỹ thuật” quy định các chỉ tiêu đánh giá cho dịch vụ này. Tiêu chuẩn này chỉ dừng ở mức khuyến nghị cho các chỉ tiêu kỹ thuật về tín hiệu truyền hình Internet, chưa yêu cầu bắt buộc các DN phải tuân thủ. Tiêu chuẩn TCVN 10298:2014 quy định tín hiệu truyền hình Internet và các yêu cầu kỹ thuật cơ bản, với bố cục được chia 2 phần cụ thể bao gồm: Các quy định chung, Quy định kỹ thuật.

Bên cạnh việc ban hành tiêu chuẩn tín hiệu truyền hình Internet TCVN 10298:2014, hiện nay Bộ TTTT đã ban hành một số tiêu chuẩn liên quan tới chất lượng dịch vụ trên mạng Viễn thông công cộng có các nội dung liên quan đến mạng IP hoặc có những tham số tương đồng, phương pháp xác định sát với dịch vụ phát thanh, truyền hình trên mạng Internet, có thể áp dụng tham khảo cụ thể như sau:

QCVN 84:2014 - Quy định chất lượng dịch vụ IPTV trên mạng viễn thông công cộng cố định: quy định cụ thể các chỉ tiêu đánh giá chất lượng dịch vụ IPTV trên mạng viễn thông cố định. Về cơ bản, dịch vụ IPTV là dịch vụ mở rộng của dịch vụ truyền hình cáp, và có những khác biệt nhất định so với dịch vụ phát thanh, truyền hình trên mạng Internet.

QCVN 34:2014 - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng dịch vụ truy nhập Internet băng rộng cố định mặt đất: Quy chuẩn QCVN 34:2014 tập trung vào việc đánh giá các chỉ tiêu chất lượng dịch vụ đối với dịch vụ truy nhập Internet băng rộng cố định mặt đất. Dịch vụ phát thanh, truyền hình trên mạng Internet về bản chất là một dịch vụ mở rộng hoạt động dựa trên nền tảng mạng Internet băng rộng. Do đó một số chỉ tiêu chất lượng dịch vụ của hạ tầng mạng Internet có liên quan trực tiếp đến việc truyền tải các tín hiệu truyền hình tới đầu cuối người sử dụng.

TCVN 11302:2016 - Dịch vụ truyền hình Streaming trên mạng viễn thông di động mặt đất IMT- 2000: Tiêu chuẩn TCVN 11302:2016 là tiêu chuẩn mới được ban hành quy định chất lượng dịch vụ truyền hình streaming trên mạng viễn thông di động mặt đất IMT-2000. Tiêu chuẩn này tập trung vào việc đánh giá chất lượng dịch vụ cho loại hình Streaming trên nền tảng mạng 3G.

QCVN 81:2014 - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng dịch vụ truy nhập Internet trên mạng viễn thông di động mặt đất IMT-2000: Quy chuẩn kỹ thuật 81:2014 là quy chuẩn quy định mức giới hạn các chỉ tiêu chất lượng đối với dịch vụ truy nhập Internet trên mạng viễn thông di động mặt đất IMT-2000. Quy chuẩn này tập trung đánh giá chất lượng dịch vụ cho các thiết bị di động truy nhập Internet sử dụng mạng 3G, bao gồm một số chỉ tiêu chính như tỉ lệ truy nhập thành công dịch vụ, độ sẵn sàng của mạng vô tuyến, thời gian trễ truy nhập dịch vụ trung bình, tỷ lệ truyền tải dữ liệu bị rớt.

Dự thảo quy chuẩn kỹ thuật dịch vụ truyền hình trên mạng Internet

Dự thảo Quy chuẩn dịch vụ truyền trình trên mạng internet đã được xây dựng dựa trên cơ sở tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 10298:2014, đánh giá chất lượng tín hiệu truyền hình trên mạng Internet. Tuy nhiên, quy chuẩn có một số sự khác biệt là việc tập trung đánh giá chất lượng hình ảnh, âm thanh của dịch vụ truyền hình được thực hiện tại đầu cuối thuê bao. Hình ảnh, âm thanh hiển thị tại màn hình của thiết bị người sử dụng sẽ được sử dụng để đánh giá chất lượng cho dịch vụ truyền hình trên mạng Internet.

Do quy chuẩn chỉ tập trung đánh giá chất lượng hình ảnh, âm thanh tại điểm đầu là trung tâm thu phát tập trung của các DN cung cấp dịch vụ, và điểm cuối người sử dụng, nên các chỉ tiêu về chất lượng dịch vụ liên quan đến mạng truyền dẫn không được giới thiệu.

Một trong những lý do chính của việc không đưa các tham số truyền dẫn đánh giá QoS là do hiện nay để đảm bảo việc truyền dẫn các luồng tín hiệu và truy nhập dịch vụ Internet đã có các bộ quy chuẩn khác ban hành quy định về vấn đề này, cụ thể là tại QCVN 34:2016/BTTTT, và QCVN 81:2014/BTTTT. Quy chuẩn này chỉ tập trung việc đánh giá chất lượng hình ảnh, âm thanh tại đầu cuối thuê bao đảm bảo tính khả thi và phù hợp trong quá trình triển khai thực tế.

Quy chuẩn áp dụng đối với cơ quan quản lý nhà nước và các DN cung cấp dịch vụ thực hiện quản lý chất lượng dịch vụ truyền hình trên mạng Internet theo các quy định tại Nghị Định 06/2016/NĐ-CP ngày 18/01/2016. Quy chuẩn này cũng là cơ sở để người sử dụng dịch vụ giám sát chất lượng dịch vụ truyền hình trên mạng Internet của các DN.

Dự thảo Quy chuẩn kỹ thuật dịch vụ truyền hình trên mạng Internet đã được xây dựng dựa trên tiêu chuẩn TCVN 10298:2014 về dịch vụ truyền hình trên mạng Internet, có tham khảo các khuyến nghị của ITU là ITU-T J247, ITU-R BT.500-13 và ITU-T P910 sẽ là căn cứ tốt nhất để đánh giá chất lượng dịch vụ.

Tài liệu tham khảo

[1]. Nghiên cứu, rà soát xây dựng quy chuẩn kỹ thuật về tín hiệu truyền hình trên mạng internet, Đề tài cấp Bộ Thông tin và Truyền thông, mã số: 24-16-KHKT-TC.

[2]. Các tiêu chuẩn quốc tế đánh giá chất lượng truyền hình trên mạng Internet