Triển khai công nghệ số để thúc đẩy phát triển bền vững và toàn diện

Chúng ta đang sống trong thời kỳ của những biến đổi chưa từng có. Công nghệ đang cải tiến với tốc độ theo cấp số nhân và nhanh chóng được phổ cập rộng rãi. Làn sóng đổi mới công nghệ kết hợp với các thách thức về khí hậu đang định hình lại xã hội nhanh hơn khả năng phản ứng của nhiều chính phủ.

Đối với Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), điều này mang lại một cơ hội để dẫn dắt, lấy chuyển đổi số (CĐS) làm chiến lược cốt lõi nhằm tăng tốc phát triển bao trùm và bền vững cho các quốc gia thành viên đang phát triển. Hiện nay, ADB đang triển khai công nghệ số như một phương tiện để mở ra những ranh giới mới về khả năng chống chịu khí hậu, tài chính bao trùm, chuyển đổi xanh và công bằng xã hội.

Từ "khoảng cách số" đến "bao trùm số"

Bất chấp quỹ đạo tăng trưởng của châu Á - được dự báo sẽ chiếm hơn 50% tăng trưởng GDP toàn cầu vào năm 2025 - một khoảng cách số rõ rệt vẫn tồn tại. Hàng triệu người ở vùng nông thôn và khu vực xa xôi vẫn chưa được hưởng lợi từ cơ sở hạ tầng số, thiếu truy cập Internet và không thể tiếp cận các dịch vụ tài chính và các dịch vụ cơ bản khác. Khoảng cách số này làm gia tăng khoảng cách phát triển, làm trầm trọng thêm những thách thức như thể chế yếu kém, thị trường lao động phi chính thức, thất nghiệp ở thanh niên và biến đổi khí hậu.

Trong bối cảnh đó, CĐS trở thành một yêu cầu cấp thiết hiện nay. Bằng cách kết hợp đổi mới công nghệ số, tài chính và tính bền vững, ADB hướng tới việc biến nhiều yếu tố thay đổi thành động lực thúc đẩy sự bao trùm - nhằm đảm bảo tăng trưởng mang lại lợi ích cho tất cả mọi người, đặc biệt là các nhóm dễ bị tổn thương.

Sự chuyển đổi này được thể hiện qua các sáng kiến của ADB trong lĩnh vực tài chính số bền vững, nơi các mục tiêu môi trường, xã hội và quản trị (ESG) được tích hợp vào các đổi mới tài chính sử dụng công nghệ số. Hai dự án sau là minh chứng cho hướng tiếp cận này.

Đấu thầu số tại Tây Bengal

Tại bang Tây Bengal cũng như nhiều bang khác ở Ấn Độ, y tế và giáo dục chiếm tỷ trọng lớn trong chi tiêu công cấp địa phương, trong đó mua thuốc là khoản ngân sách đáng kể. Hợp tác với ADB, bang Tây Bengal đã triển khai một cổng đấu thầu công điện tử giúp tiết kiệm đáng kể trong quy trình mua sắm thuốc.

Kết quả đạt được thông qua: Tận dụng hiệu quả quy mô kinh tế bằng cách mua thuốc với số lượng lớn thay vì từng bệnh viện mua riêng lẻ như trước; giảm thất thoát tài chính và tình trạng sử dụng sai mục đích ngân sách nhà nước, nhờ hệ thống đấu thầu điện tử loại bỏ tiếp xúc trực tiếp và cơ hội tham nhũng; người dân được hưởng lợi từ việc mua thuốc với giá giảm tốt nhất tại các bệnh viện công.

Việc ứng dụng công nghệ số đã cải thiện khả năng quản trị, trách nhiệm giải trình và giá trị đồng tiền. Chính quyền Tây Bengal đã thành lập một Tổng công ty dịch vụ y tế để phát triển hệ thống đấu thầu điện tử, cung cấp quy trình kỹ thuật số toàn diện từ đấu thầu đến đặt hàng và theo dõi cung ứng thuốc trong Danh mục thuốc thiết yếu. Điều này cho thấy ngay cả các hệ thống kỹ thuật số tương đối cơ bản, khi được thiết kế tốt và nhắm mục tiêu tốt, cũng có thể mang lại lợi ích đáng kể.

Tài trợ tre phi tập trung tại Philippines

Tài chính tre phi tập trung (Decentralized Bamboo Financing) là một mô hình cấp vốn dựa vào cộng đồng hoặc công nghệ blockchain, nhằm hỗ trợ việc trồng, chế biến và thương mại hóa các sản phẩm liên quan đến cây tre - mà không phụ thuộc vào các ngân hàng hay tổ chức chính phủ tập trung.

Mục tiêu là trao quyền cho nông dân nhỏ lẻ, hợp tác xã và các doanh nghiệp xanh trong việc tiếp cận nguồn vốn một cách công bằng hơn, đồng thời góp phần thúc đẩy phát triển bền vững, giảm phát thải carbon và kinh tế tuần hoàn.

Tại Philippines, ADB đã hợp tác với Hội đồng phát triển công nghiệp tre Philippines, bao gồm các cơ quan chính phủ chủ chốt và khu vực tư nhân, để phát triển chương trình chuỗi giá trị tre.

Tại nhiều quốc gia, tre là nguồn thực phẩm, thức ăn chăn nuôi và nhiên liệu. Là một loài tái sinh nhanh, tre tái hấp thụ carbon nhanh hơn từ 10 - 15 lần so với cây. Hơn nữa, các sản phẩm tre kỹ thuật hiện đã đạt được tỷ lệ cường độ trên trọng lượng cao hơn thép và giá trị nén cao hơn bê tông, mang lại tiềm năng to lớn trong lĩnh vực xây dựng xanh.

Thách thức đặt ra ở đây là kiểm soát luồng thu nhập liên quan đến một cây hoặc một cụm tre đã xác định để chia sẻ lợi ích cho người nông dân. Làm việc với các đối tác của mình, ADB đang phát triển một giải pháp số để đảm bảo kiểm soát luồng thu nhập thông qua một hệ thống về giao quyền sở hữu bán phần và được liên kết để có thể xác minh được người nông dân.

Theo cách này, người nông dân được khuyến khích sản xuất và duy trì sự tái sinh lành mạnh và bền vững của cụm tre. Điều này rất quan trọng vì nó tối đa hóa khả năng thu giữ carbon và chuẩn bị để họ có thể giao dịch trên thị trường carbon, nơi các dự án tre cần được đăng ký, giám sát, báo cáo và xác minh.

Làm việc với các công ty khởi nghiệp, ADB đang phát triển một giải pháp số đảm bảo tín chỉ carbon tre có chất lượng cao, mỗi tín chỉ đại diện chính xác cho việc loại bỏ một tấn carbon dioxide khỏi khí quyển. Bằng cách phát triển một nền tảng chuỗi cung ứng dựa trên blockchain với hệ thống giám sát, báo cáo và xác minh kỹ thuật số của các dự án tre, lợi ích của chuỗi giá trị tre có thể mang lại cho tất cả những người tham gia, đặc biệt là cộng đồng nông dân bản địa.

Hai ví dụ trên cho thấy công nghệ không chỉ hỗ trợ cho sự phát triển mà còn là động lực chiến lược thúc đẩy sự bao trùm, đổi mới và tác động.

Tầm nhìn của ADB về phát triển kỹ thuật số

Để mở rộng các sáng kiến ​​số, ADB đã đưa CĐS trở thành ưu tiên chiến lược, trong đó tập trung vào 5 trụ cột:

Một là cơ sở hạ tầng số công cộng: Đầu tư vào ID số, hệ thống thanh toán và trao đổi dữ liệu để xây dựng lòng tin, tính minh bạch và hiệu quả.

Hai là đổi mới khu vực tư nhân: Hỗ trợ công nghệ tài chính xanh, công nghệ blockchain và công nghệ bảo hiểm thông qua tài chính hỗn hợp, bảo lãnh và dịch vụ tư vấn.

Ba là kỹ năng và năng lực số: Thúc đẩy hiểu biết về kỹ thuật số và kỹ năng kỹ thuật trong chính phủ, doanh nghiệp và trường học, đặc biệt là đối với phụ nữ và các nhóm dễ bị tổn thương.

Bốn là bình đẳng giới và bao trùm: Mở rộng quyền truy cập, trao quyền cho các nữ doanh nhân và tăng cường sự tham gia vào lĩnh vực STEM để xây dựng một hệ sinh thái số toàn diện hơn.

Năm là khả năng tương tác và quản trị xuyên biên giới: Cho phép chủ quyền dữ liệu, hài hòa quy định pháp lý và các hệ thống số đáng tin cậy tạo điều kiện cho hợp tác và thương mại khu vực.

Cùng nhau xây dựng tương lai số

Để CĐS thành công đòi hỏi sự hợp tác giữa các chính phủ, khu vực tư nhân, học viện, xã hội dân sự và các tổ chức đa phương, trong đó cần đảm bảo trao quyền cho mọi người thông qua các công cụ số để họ có thể khai thác các cơ hội, tăng cường khả năng phục hồi, bảo vệ cộng đồng và từ đó bảo vệ hành tinh.

Cho dù thông qua hệ thống đấu thầu kỹ thuật số hay dự án tre sử dụng công nghệ blockchain, ADB cam kết triển khai công nghệ số để thúc đẩy phát triển bền vững và toàn diện ở châu Á - Thái Bình Dương./.