Vai trò của nhà nước trong bối cảnh mới

19/04/2021 08:00
Theo dõi ICTVietnam trên

Trong bối cảnh các nhà nước trên toàn thế giới đang phải vật lộn chiến đấu với đại dịch Covid-19, thì công trình mà bạn đọc đang có trên tay có tên gọi “Nhà nước khởi tạo” (Entrepreneurial State) của Mariana Mazzucato, Giáo sư Đại học London, người mang hai quốc tịch Italia và Mỹ, thực sự là một liều vắc-xin có giá trị.

Vai trò của nhà nước trong bối cảnh mới - Ảnh 1.

Công trình này xứng đáng là cuốn sách gối đầu giường cho tất cả những ai quan tâm về vai trò của nhà nước và mối quan hệ giữa khu vực nhà nước và tư nhân. Vì thế mà tác giả cũng đặt cho tiểu tiêu đề của cuốn sách là "Giải những huyền thoại về vai trò của nhà nước và khu vực tư nhân." Với ý nghĩa đó, nghiên cứu của GS. Mariana Mazzucato đã phá vỡ những quan niệm cổ hủ, lạc hậu, sai lầm về vai trò của nhà nước và đưa ra một cái nhìn hoàn toàn mới mẻ về vấn đề này. Vì lý do đó, công trình của bà có ý nghĩa với nhiều quốc gia, đặc biệt là các quốc gia Đông Á, trong đó có Việt Nam, nơi mà nhà nước còn tiếp tục giữ vai trò quan trọng.

Lập luận chính của GS Mariana Mazzucato là không giống như nhiều người nghĩ, nhà nước không hề "lười biếng", "trì trệ", "đơn điệu", mà trái lại nhà nước rất tích cực, mang tinh thần khởi tạo và sẵn sàng dấn thân vào cả những rủi ro mà doanh nghiệp không dám đương đầu. Lập luận này dường như là sự khẳng định cho vai trò không thể thay thế của nhà nước đã được nhấn mạnh trong Lý thuyết "Kinh tế phát triển" (Development Economics). Cũng theo GS. Mariana Mazzucato, một khu vực tư nhân năng động thực ra là không chính xác. Trên thực tế, khu vực tư nhân đã tự cho mình là những người tạo ra của cải và đã biết sử dụng một lượng lớn giá trị từ nền kinh tế dưới danh nghĩa "đổi mới sáng tạo." 

Một luận điểm khác cũng có thể được coi là đóng góp nổi bật của công trình là cách GS. Mariana Mazzucato lý giải về cách thức vận hành thực sự của nền kinh tế. Theo đó, đầu tư công đã trở thành việc trao đi cơ hội làm giàu cho cho các cá nhân và doanh nghiệp, nhưng họ lại đóng góp rất ít cho kinh tế và xã hội như trường hợp các doanh nghiệp dược phẩm.

Tất nhiên, lập luận của GS. Mariana Mazzucato không phải là về tầm quan trọng chung chung của bất kỳ mẫu hình nhà nước nào, mà là một mẫu hình nhà nước lấy đổi mới sáng tạo làm kim chỉ nam cho mọi hoạt động, nhờ đó tạo ra sự tăng trưởng kinh tế vượt bậc; nhà nước không chỉ phải dẫn đầu trong việc định hình và tạo lập thị trường mới, mà còn phải biết cách quản lý các thị trường đang có. Đó cũng là nhà nước biết tạo ra những mô hình kinh tế kỹ thuật, biết vượt qua định kiến lệch lạc về sự kém năng động của nhà nước. Đó cũng là những nhà nước không bao giờ thụ động ngồi chờ yêu cầu từ phía thị trường, mà luôn chủ động thúc đẩy quan hệ hợp tác công tư, không phải sửa chữa thất bại của thị trường, mà tích cực tạo ra và định hình thị trường mới. Theo tinh thần đó, nhà nước mà GS Mariana Mazzucato đề cập cũng không khác gì nhà nước mà Keynes đã phân tích trong tác phẩm "Sự cáo chung của tự do kinh tế" là phải "làm những việc mà hiện tại chưa ai làm được." Nhà nước mà GS. Mariana Mazzucato phân tích trong công trình này cũng là những nhà nước dám "nghĩ lớn", có khả năng thu hút những chuyên gia hàng đầu, luôn khát khao thực hiện những ước mơ vĩ đại, chỉ được hiện thực hóa khi đảm bảo cả yêu cầu kỹ năng hành chính và chuyên môn về công nghệ.

Tương lai nào cho một nhà nước như vậy là câu hỏi rất đáng quan tâm. Câu trả lời là sẽ không có chỗ đứng cho những nhà nước quan liêu kiểu "Leviathan". Theo GS. Mariana Mazzucato, trong tương lai có thể nhà nước sẽ sở hữu cổ phần trong một công ty tư nhân, có thể dưới dạng cổ phiếu ưu tiên và được ưu tiên nhận cổ tức như những cổ đông khác. Tuy nhiên, GS Mariana Mazzucato cũng khuyến cáo nguy cơ hình thành các nhóm lợi ích chính trị nếu nhà nước đi theo hướng này. Trong tương lai, rất cần xây dựng một lý thuyết về vai trò của nhà nước trong việc định hình và tạo ra thị trường. Đặc biệt nhà nước phải đóng vai trò dẫn dắt trong hoạt động đổi mới sáng tạo, phải tiếp sức mạnh cho khu vực tư nhân, phải là người khởi xướng việc khai thác công nghệ sạch từ gió và mặt trời.

Hạn chế lớn nhất là tác giả chỉ sử dụng nhà nước Mỹ và các ví dụ từ các tập đoàn công nghệ như Apple để chứng minh cho lập luận của mình. Ngoài ra, công trình này thuần túy đề cập tới các yếu tố kinh tế, mà bỏ qua những yếu tố lịch sử, văn hóa. Mặc dù vậy, như đã nói ở trên, trong bối cảnh đại dịch Covid-19 vẫn đang tiếp tục hoành hành trên toàn thế giới thì vai trò của nhà nước càng cần phải được đề cao. Công trình của GS. Mariana Mazzucato vì thế rất đáng được nghiên cứu vì cung cấp cho chúng ta những cách nhìn mới, hướng tới xây dựng một nhà nước thực sự "của dân, do dân và vì dân".

(Bài báo đăng ấn phẩm in Tạp chí TT&TT số đặc biệt chào mừng ngày Sách Việt Nam 21/4/2021)

Nổi bật Tạp chí Thông tin & Truyền thông
  • Việt Nam - Malaysia nâng cấp quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện
    Phát biểu tại họp báo, Tổng Bí thư Tô Lâm cho biết, Việt Nam-Malaysia tăng cường hợp tác trên các lĩnh vực mới (như kinh tế xanh, đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ, chuyển đổi số, năng lượng xanh...).
  • Chìa khóa giải quyết thách thức trong bảo vệ trẻ em trên không gian mạng
    Trẻ em - đối tượng dễ bị tổn thương nhất, đang phải đối mặt với nhiều nguy cơ. Đây không chỉ là bài toán của riêng Việt Nam mà còn là thách thức toàn cầu đòi hỏi sự chung tay hợp tác từ nhiều phía.
  • Việt Nam đang đối mặt 3 thách thức an toàn thông tin
    Các cuộc tấn công mạng hiện nay ngày càng tinh vi và phức tạp hơn, đặc biệt khi có sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo. Tuy nhiên, việc kết hợp công nghệ này với trí tuệ của con người đã giúp phát hiện và phòng, chống tấn công mạng hiệu quả hơn.
  • Chuyển đổi số thành công không thể thiếu “niềm tin số”
    Muốn triển khai hiệu quả chiến lược số hóa quốc gia cần triển khai theo hướng tiếp cận từ trên xuống dưới và phải phù hợp với thực tế, đảm bảo có tầm nhìn rộng trong tương lai.
  • Việt Nam - Hàn Quốc đồng hành trong kỷ nguyên AI
    Thứ trưởng Bộ TT&TT Phan Tâm hy vọng, Việt Nam có thể học tập nhiều hơn từ Hàn Quốc về các bài học kinh nghiệm, cách làm hay để phát huy tối đa vai trò công nghệ số nói chung và trợ lý ảo nói riêng trong hoạt động của cơ quan nhà nước, thúc đẩy phát triển kinh tế, tạo lập xã hội số nhân văn và thu hẹp khoảng cách số.
Đừng bỏ lỡ
  • Bốn giải pháp trọng tâm để giải bài toán an toàn dữ liệu quốc gia
    Theo Thứ trưởng Bộ TT&TT Bùi Hoàng Phương, năm 2024 đánh dấu bước tiến vượt bậc của Việt Nam trong lĩnh vực an toàn thông tin. Tuy nhiên, còn rất nhiều thách thức cần vượt qua để đảm bảo an toàn dữ liệu quốc gia.
  • Việt Nam tăng cường hợp tác phát triển công nghệ số với Burundi và NIPA
    Trong khuôn khổ sự kiện Tuần lễ Số quốc tế 2024, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng đã tiếp và làm việc với Bộ trưởng Bộ Truyền thông, Công nghệ Thông tin và Đa phương tiện Burundi Léocadie Ndacayisaba và ông Hur Sung Wook, Chủ tịch Cục Xúc tiến Công nghiệp CNTT quốc gia Hàn Quốc (NIPA).
  • Chính thức ra mắt Nền tảng hỗ trợ diễn tập thực chiến an toàn thông tin
    Nền tảng hướng tới nâng cao chất lượng và điều phối hiệu quả các hoạt động diễn tập trên toàn quốc thông qua nền tảng hỗ trợ diễn tập thực chiến an toàn thông tin.
  • Robot Delta hữu dụng trong nhiều ngành
    Nhờ vào thiết kế độc đáo và khả năng hoạt động với tốc độ và độ chính xác cao, robot Delta là một giải pháp tối ưu trong nhiều ngành công nghiệp hiện đại.
  • Cà Mau ứng dụng các phần mềm chuyển đổi số trong ngành nông nghiệp
    Ngành nông nghiệp tỉnh Cà Mau đã không ngừng triển khai các giải pháp chuyển đổi số thông qua việc sử dụng các phần mềm, xây dựng cơ sở dữ liệu chuyên ngành phục vụ quản lý, điều hành. Trong tương lai không xa, các phần mềm này sẽ hoàn thiện và bắt kịp xu hướng công nghệ để hỗ trợ người nông dân nhiều hơn trong việc tăng gia sản xuất.
  • Bảo vệ các hệ thống mạng trọng yếu là cấp thiết
    Song song với tiến trình chuyển đổi số, các chiến dịch tấn công mạng, gián điệp và khủng bố mạng nhằm vào hệ thống công nghệ thông tin (IT) và công nghệ vận hành (OT) trọng yếu ngày càng gia tăng, việc đảm bảo an ninh mạng trở thành ưu tiên hàng đầu của các quốc gia.
  • ‏OPPO Find X8 Series sẽ chính thức lên kệ ngày 7/12‏
    Ngày 21/11, OPPO chính thức ra mắt Find X8 Series‏‏ tại Việt Nam và sẽ lên kệ ngày 7/12 tới. Đây là lần đầu tiên người dùng Việt Nam được trải nghiệm dòng flagship cao cấp nhất của OPPO cùng lúc với toàn cầu. ‏
  • Chuyển đổi số từ thực tiễn Báo Hải Dương
    Báo Hải Dương có nhiều thuận lợi khi thực hiện chuyển đổi số. Đó là Ban Biên tập có quyết tâm cao. Đội ngũ cán bộ, phóng viên, nhân viên của báo nhanh nhạy với cái mới, ham học hỏi...
  • Đưa siêu ứng dụng "Công dân Thủ đô số - iHanoi" vào cuộc sống
    “Công dân Thủ đô số” - iHaNoi là kênh tương tác trực tuyến trên môi trường số giữa người dân, doanh nghiệp với các cấp chính quyền thành phố Hà Nội. Qua ứng dụng này, người dân và doanh nghiệp có thể phản ánh các vấn đề đời sống, từ đó giúp chính quyền tiếp nhận và giải quyết kịp thời.
  • Sự gia tăng của ứng dụng AI tạo sinh: Những rủi ro tiềm ẩn cho xã hội và con người
    AI tạo sinh là một trong những thành tựu công nghệ mới nhất của con người trong thập niên 20 của thế kỷ XXI. Cho đến nay, sự ứng dụng của AI tạo sinh đã tạo ra nhiều cuộc tranh luận quan trọng trong các nghiên cứu xã hội, đặc biệt là trong lĩnh vực triết học. AI tạo sinh đã thách thức nhiều khái niệm và định kiến của chúng ta về bản thân mình, đặc biệt là về cách chúng ta hiểu về tư duy và bản chất của tư duy con người.
Vai trò của nhà nước trong bối cảnh mới
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO