Vai trò của nhà nước trong bối cảnh mới

19/04/2021 08:00
Theo dõi ICTVietnam trên

Trong bối cảnh các nhà nước trên toàn thế giới đang phải vật lộn chiến đấu với đại dịch Covid-19, thì công trình mà bạn đọc đang có trên tay có tên gọi “Nhà nước khởi tạo” (Entrepreneurial State) của Mariana Mazzucato, Giáo sư Đại học London, người mang hai quốc tịch Italia và Mỹ, thực sự là một liều vắc-xin có giá trị.

Vai trò của nhà nước trong bối cảnh mới - Ảnh 1.

Công trình này xứng đáng là cuốn sách gối đầu giường cho tất cả những ai quan tâm về vai trò của nhà nước và mối quan hệ giữa khu vực nhà nước và tư nhân. Vì thế mà tác giả cũng đặt cho tiểu tiêu đề của cuốn sách là "Giải những huyền thoại về vai trò của nhà nước và khu vực tư nhân." Với ý nghĩa đó, nghiên cứu của GS. Mariana Mazzucato đã phá vỡ những quan niệm cổ hủ, lạc hậu, sai lầm về vai trò của nhà nước và đưa ra một cái nhìn hoàn toàn mới mẻ về vấn đề này. Vì lý do đó, công trình của bà có ý nghĩa với nhiều quốc gia, đặc biệt là các quốc gia Đông Á, trong đó có Việt Nam, nơi mà nhà nước còn tiếp tục giữ vai trò quan trọng.

Lập luận chính của GS Mariana Mazzucato là không giống như nhiều người nghĩ, nhà nước không hề "lười biếng", "trì trệ", "đơn điệu", mà trái lại nhà nước rất tích cực, mang tinh thần khởi tạo và sẵn sàng dấn thân vào cả những rủi ro mà doanh nghiệp không dám đương đầu. Lập luận này dường như là sự khẳng định cho vai trò không thể thay thế của nhà nước đã được nhấn mạnh trong Lý thuyết "Kinh tế phát triển" (Development Economics). Cũng theo GS. Mariana Mazzucato, một khu vực tư nhân năng động thực ra là không chính xác. Trên thực tế, khu vực tư nhân đã tự cho mình là những người tạo ra của cải và đã biết sử dụng một lượng lớn giá trị từ nền kinh tế dưới danh nghĩa "đổi mới sáng tạo." 

Một luận điểm khác cũng có thể được coi là đóng góp nổi bật của công trình là cách GS. Mariana Mazzucato lý giải về cách thức vận hành thực sự của nền kinh tế. Theo đó, đầu tư công đã trở thành việc trao đi cơ hội làm giàu cho cho các cá nhân và doanh nghiệp, nhưng họ lại đóng góp rất ít cho kinh tế và xã hội như trường hợp các doanh nghiệp dược phẩm.

Tất nhiên, lập luận của GS. Mariana Mazzucato không phải là về tầm quan trọng chung chung của bất kỳ mẫu hình nhà nước nào, mà là một mẫu hình nhà nước lấy đổi mới sáng tạo làm kim chỉ nam cho mọi hoạt động, nhờ đó tạo ra sự tăng trưởng kinh tế vượt bậc; nhà nước không chỉ phải dẫn đầu trong việc định hình và tạo lập thị trường mới, mà còn phải biết cách quản lý các thị trường đang có. Đó cũng là nhà nước biết tạo ra những mô hình kinh tế kỹ thuật, biết vượt qua định kiến lệch lạc về sự kém năng động của nhà nước. Đó cũng là những nhà nước không bao giờ thụ động ngồi chờ yêu cầu từ phía thị trường, mà luôn chủ động thúc đẩy quan hệ hợp tác công tư, không phải sửa chữa thất bại của thị trường, mà tích cực tạo ra và định hình thị trường mới. Theo tinh thần đó, nhà nước mà GS Mariana Mazzucato đề cập cũng không khác gì nhà nước mà Keynes đã phân tích trong tác phẩm "Sự cáo chung của tự do kinh tế" là phải "làm những việc mà hiện tại chưa ai làm được." Nhà nước mà GS. Mariana Mazzucato phân tích trong công trình này cũng là những nhà nước dám "nghĩ lớn", có khả năng thu hút những chuyên gia hàng đầu, luôn khát khao thực hiện những ước mơ vĩ đại, chỉ được hiện thực hóa khi đảm bảo cả yêu cầu kỹ năng hành chính và chuyên môn về công nghệ.

Tương lai nào cho một nhà nước như vậy là câu hỏi rất đáng quan tâm. Câu trả lời là sẽ không có chỗ đứng cho những nhà nước quan liêu kiểu "Leviathan". Theo GS. Mariana Mazzucato, trong tương lai có thể nhà nước sẽ sở hữu cổ phần trong một công ty tư nhân, có thể dưới dạng cổ phiếu ưu tiên và được ưu tiên nhận cổ tức như những cổ đông khác. Tuy nhiên, GS Mariana Mazzucato cũng khuyến cáo nguy cơ hình thành các nhóm lợi ích chính trị nếu nhà nước đi theo hướng này. Trong tương lai, rất cần xây dựng một lý thuyết về vai trò của nhà nước trong việc định hình và tạo ra thị trường. Đặc biệt nhà nước phải đóng vai trò dẫn dắt trong hoạt động đổi mới sáng tạo, phải tiếp sức mạnh cho khu vực tư nhân, phải là người khởi xướng việc khai thác công nghệ sạch từ gió và mặt trời.

Hạn chế lớn nhất là tác giả chỉ sử dụng nhà nước Mỹ và các ví dụ từ các tập đoàn công nghệ như Apple để chứng minh cho lập luận của mình. Ngoài ra, công trình này thuần túy đề cập tới các yếu tố kinh tế, mà bỏ qua những yếu tố lịch sử, văn hóa. Mặc dù vậy, như đã nói ở trên, trong bối cảnh đại dịch Covid-19 vẫn đang tiếp tục hoành hành trên toàn thế giới thì vai trò của nhà nước càng cần phải được đề cao. Công trình của GS. Mariana Mazzucato vì thế rất đáng được nghiên cứu vì cung cấp cho chúng ta những cách nhìn mới, hướng tới xây dựng một nhà nước thực sự "của dân, do dân và vì dân".

(Bài báo đăng ấn phẩm in Tạp chí TT&TT số đặc biệt chào mừng ngày Sách Việt Nam 21/4/2021)

Nổi bật Tạp chí Thông tin & Truyền thông
  • 5G và những thay đổi toàn diện trong xây dựng thành phố thông minh
    Với tốc độ cực cao, độ trễ cực thấp, băng thông rộng và kết nối mật độ cực lớn, 5G là hạ tầng cốt lõi hỗ trợ toàn diện cho sự đổi mới và phát triển của thành phố thông minh trên tất cả các lĩnh vực, tác động tích cực vào công tác xây dựng và quản lý thành phố, tạo ra một môi trường sống tiện nghi, bền vững và an toàn hơn bao giờ hết.
  • ĐMST mở xã hội mang lại cho 90% doanh nghiệp cơ hội tạo giá trị kinh doanh bền vững
    Theo bà Nguyễn Phương Linh, Viện trưởng Viện MSD, hơn 90% các doanh nghiệp cho rằng đổi mới sáng tạo (ĐMST) mở xã hội mang lại cho doanh nghiệp cơ hội tạo ra giá trị kinh doanh bền vững, tác động tích cực đến xã hội và môi trường.
  • ‏FPT đẩy mạnh phát triển giải pháp low-code tại thị trường Hàn Quốc‏
    ‏Mới đây, FPT vừa ký kết thỏa thuận hợp tác ba năm với OutSystems, chính thức trở thành đối tác phân phối và triển khai tại thị trường Hàn Quốc, đảm bảo thời gian ra mắt phần mềm của khách hàng được rút ngắn và tối ưu chi phí.
  • Người giữ bình yên nơi vùng cao
    Huyện Sơn Động là huyện vùng cao của tỉnh Bắc Giang, có tỷ lệ người dân tộc thiểu số (DTTS) cao nhất tỉnh, chiếm 56,92%, với địa hình rừng núi, giao thông đi lại khó khăn, phong tục tập quán, bản sắc văn hóa đa dạng chính vì vậy công tác đảm bảo an ninh trật tự ở các bản làng luôn là nhiệm vụ được các cấp ủy Đảng quan tâm. Do đó, đội ngũ già làng, trưởng bản, người uy tín luôn là đội ngũ nòng cốt góp phần xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc, giữ gìn an ninh trật tự xã hội trong cộng đồng.
  • Tuyên Quang: Kiên trì phương châm “mưa dầm thấm lâu” để nâng cao kiến thức pháp luật cho đồng bào vùng DTTS&MN
    Với phương châm “mưa dầm thấm lâu”, những năm qua, các cấp chính quyền tỉnh Tuyên Quang đã đa dạng hoá các hình thức tuyên truyền, góp phần giúp các kiến thức pháp luật về mọi mặt của đời sống ngày một đến gần hơn với người dân (đặc biệt là vùng đồng bào DTTS&MN).
Đừng bỏ lỡ
Vai trò của nhà nước trong bối cảnh mới
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO