Những bất cập của thị trường kiều hối toàn cầu
Theo báo cáo Di cư quốc tế năm 2017 của Liên Hợp Quốc, hiện có khoảng 258 triệu người sống ở quốc gia không phải là quê hương nơi mình sinh ra, tăng 49% kể từ năm 2000. Với số lượng người di cư lớn như vậy, nhu cầu chuyển tiền về quê nhà đơn giản, nhanh chóng và tiết kiệm chi phí vẫn đang tiếp tục tăng cao.
Hiện nay, có hai phương pháp chính để chuyển tiền toàn cầu: từ tài khoản ngân hàng đến tài khoản ngân hàng và thông qua các kênh chuyển tiền cá nhân như Western Union, MoneyGram... Cả hai tùy chọn này đều có hạn chế ở thời gian thực hiện tiến trình và chi phí cao do nhiều hoạt động thu phí trung gian.
Western Union và ba nhà khai thác chuyển tiền (MTO) lớn nhất khác hiện chiếm khoảng 25% tổng lượng tiền chuyển toàn cầu. 75% còn lại được xử lý bởi hàng nghìn MTO nhỏ và vừa có có quy mô giới hạn do những hạn chế về nguồn lực, thời gian chuyển tiền, tính thanh khoản,...
Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới, năm 2017, lượng kiều hối được ghi nhận chính thức (không bao gồm các khoản thanh toán của các doanh nghiệp) đổ về các nước đang phát triển tăng gần 5% so với năm ngoái và chiếm khoảng 450 tỷ USD tiền được gửi ra nước ngoài.
Khi triển vọng kinh tế toàn cầu tiếp tục cải thiện, Ngân hàng thế giới dự báo trong năm 2018 lượng kiều hối đổ về các nước đang phát triển có mức thu nhập trung bình và thấp sẽ tăng trưởng ở mức khiêm tốn 3,5% đạt 466 tỷ USD, trong khi lượng kiều hối toàn cầu dự kiến tăng 3,4% đạt 616 tỷ USD. Những con số này cho thấy tầm quan trọng của kiều hối đối với các nước có mức thu nhập trung bình và thấp - dòng vốn đóng góp đáng kể vào GDP của các nước đang phát triển và chiếm 75% tổng kiều hối toàn cầu.
Tuy nhiên, hiện có quá nhiều trung gian tham gia vào hoạt động chuyển tiền toàn cầu đóng vai trò là người thu phí, với mức phí đắt đỏ mà người tiêu dùng buộc phải trả mà không nhận được bất kỳ giá trị thực nào. Ông Bill Gates, một người ủng hộ các quy định trong lĩnh vực này, lưu ý trong năm 2011 nếu cắt giảm chi phí giao dịch kiều hối trên toàn thế giới từ mức trung bình 10% xuống còn 5%, nó sẽ giải phóng 15 tỷ USD/năm cho các nước đang phát triển.
Các vấn đề về khả năng mở rộng đã khiến các MTO quy mô nhỏ khó có thể cạnh tranh với “các ông lớn” trong lĩnh vực này. Do thiếu cạnh tranh nên phí chuyển tiền hiện ở mức khá cao khoảng 8%, gây ảnh hưởng lớn đến hàng triệu người di cư và những người làm việc ở nước ngoài cần gửi tiền về quê nhà để hỗ trợ gia đình.
Ngân hàng Thế giới ghi nhận trong quý 3/2017, mức phí chuyển tiền trung bình trên toàn cầu là 7,2% cho khoản kiều hối là 200 USD. Con số này cao hơn đáng kể so với mục tiêu đặt ra trong Mục tiêu Phát triển Bền vững số 10, là 3% trong năm 2017. Khu vực Nam Sahara của châu Phi là nơi có phí chuyển tiền đắt nhất, với mức phí trung bình là 9,1% cho mỗi giao dịch.
Đối với các nước kém phát triển đang phải đối mặt với tình trạng thiếu việc làm, lạm phát diện rộng hoặc bất ổn chính trị, kiều hối được coi như là một lực quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội. Còn đối với những gia đình không có tiền gửi ngân hàng ở các nước này, nhiều người buộc phải gửi tiền về nhà theo những phương thức không an toàn như gửi tiền mặt hoặc dựa vào các đường dây chuyển tiền, khiến cho phí chuyển tiền càng trở nên “cắt cổ”.
Trước tình hình này, Ngân hàng Thế giới kêu gọi chính phủ các nước, các viện nghiên cứu và các cơ quan phát triển có giải pháp để đơn giản hóa thủ tục nhằm cắt giảm chi phí như áp dụng công nghệ.
Ứng dụng blockchain trong chuyển tiền toàn cầu
Vậy những yếu tố nào đang kìm hãm các MTO cỡ nhỏ và vừa trong việc mở rộng mạng lưới và phát triển thành công? ZED Network (Nền tảng kết nối các nhà khai thác chuyển tiền toàn cầu) xác có ba yếu tố chính: tuân thủ các quy định ngân hàng, hạn chế dòng tiền mặt và các thách thức công nghệ:
1) Tuân thủ các quy định ngân hàng: Hỗ trợ hạ tầng ngân hàng và tuân thủ các quy định ngân hàng là không thể thiếu đối với các hoạt động của phần lớn các MTO xuyên biên giới. Nhưng ngày càng nhiều ngân hàng không hỗ trợ các MTO cỡ nhỏ và vừa vì chi phí giám sát cao nhằm mục đích kiểm soát và giảm các hoạt động rửa tiền cũng như tội phạm tài chính. Ngoài ra, một số ngân hàng còn có thể đóng tài khoản của những MTO nhất định nếu họ được xem là có rủi ro cao.
2) Hạn chế dòng tiền mặt: Có một chi phí cơ hội cho các khoản tiền bị giữ lại theo các loại tiền tệ khác nhau tại các địa điểm khác nhau. Các yêu cầu về dòng tiền mặt này là trở ngại chính cho sự tăng trưởng của MTO khi nó ngăn chặn một lượng vốn lớn có thể tái đầu tư.
3) Thách thức công nghệ: Hầu hết các MTO đều có đội ngũ CNTT hạn chế do ngân sách hạn hẹp. Thậm chí với nhu cầu từ phía khách hàng, hầu hết các MTO không thể phát triển hạ tầng công nghệ cần thiết để tạo điều kiện thực hiện kinh doanh trên quy mô lớn, với hầu hết các nguồn lực đều bị ràng buộc về chi phí.
Để các MTO có thể vượt qua thách thức này và phát triển, họ cần một hệ thống tích hợp dễ dàng thực hiện các thanh toán toàn cầu với hiệu quả cao, chi phí và phí giao dịch giảm, trong khi vẫn tuân thủ các quy định về thấu hiểu khách hàng KYC và chống rửa tiền (AML). Đây là lý do tại sao ZED Network tin rằng các MTO nhỏ và vừa cần ứng dụng công nghệ sổ cái phân tán hay blockchain để nâng cao tính minh bạch, rút ngắn thời gian và cắt giảm phí chuyển tiền cho người dùng cuối. Nếu không các MTO nhỏ và vừa khó có thể tồn tại và cạnh tranh trên thị trường này.
Công nghệ blockchain hứa hẹn sẽ cung cấp một giải pháp sáng tạo cho các vấn đề hiện tại mà người tiêu dùng gặp phải trong thị trường chuyển tiền hiện nay. Hoạt động kiều hối thông qua một nền tảng công nghệ blockchain sẽ nhanh chóng, hiệu quả và tiết kiệm chi phí hơn rất nhiều lần so với chi phí kiều hối trên thị trường hiện tại do tránh phí và tiền hoa hồng cho các dịch vụ không cung cấp bất kỳ giá trị thực nào. Ví dụ, một mạng thanh toán toàn cầu dựa trên blockchain cho phép chuyển tiền nhanh chóng (một ngày thay vì một tuần) và phí giao dịch rẻ hơn (chỉ 1-3 % chi phí).
Mặt khác, các giải pháp chuyển tiền dựa trên blockchain còn giảm thiểu sự phụ thuộc của MTO vào các ngân hàng, cắt giảm chi phí hoạt động, đồng thời giải phóng vốn cần thiết mà có thể được sử dụng để phát triển hoạt động của họ hơn nữa. Từ đó cho phép các MTO cắt giảm chi phí giao dịch và tăng khả năng cạnh tranh. Quan trọng hơn, các nền kinh tế sẽ đạt được các lợi ích xã hội bao gồm bao trùm tài chính cho hàng tỷ người hiện đang bị bỏ lại phía sau đối với các dịch vụ thanh toán truyền thống.
