Đức chuyển đổi số trên 3 trụ cột để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước

Sau năm 2025, Chính phủ Đức đã đưa ra nhiều chiến lược và đầu tư cụ thể, với ngân sách đáng kể dành cho chuyển đổi số (CĐS) trong 3 trụ cột chính, gồm: hành chính công, hạ tầng số và y tế.

Xây dựng “Nhà nước số” thông qua thúc đẩy CĐS hành chính công

Chính phủ Đức đặt mục tiêu xây dựng một “nhà nước số” hiện đại với thủ tục hành chính nhanh gọn, minh bạch và lấy người dân, doanh nghiệp (DN) làm trung tâm. BMDS được giao trọng trách dẫn dắt số hóa hành chính công và cải cách bộ máy nhà nước trên phạm vi liên bang.

Các nhiệm vụ chính của BMDS (Federal Ministry for Digitalization and Government Modernization) bao gồm: Triển khai Đạo luật Tiếp cận trực tuyến (Online-Zugänglichkeits-Gesetz - OZG) để cung cấp tất cả dịch vụ công trực tuyến (DVCTT), thúc đẩy dịch vụ một lần (Once-Only) để công dân/DN chỉ phải cung cấp dữ liệu một lần duy nhất và xây dựng ví định danh số cùng tài khoản công dân dùng chung toàn quốc.

Tháng 5/2025, khuôn khổ pháp lý cho hệ thống “Once-Only” quốc gia (National Once-Only Technical System - NOOTS) đã được thông qua, tạo ra một “xa lộ dữ liệu” kết nối các cơ quan để tự động chia sẻ thông tin dân cư khi có sự đồng ý của người dân, qua đó tiết kiệm hàng tỷ euro và giảm gánh nặng hành chính.

Cùng với NOOTS, Đức cũng thúc đẩy hiện đại hóa hệ thống sổ đăng ký (Registermodernisierung) thông qua việc thống nhất mã định danh số duy nhất (ID-Nummer) cho công dân và thiết lập “bảng điều khiển dữ liệu” (Datenschutzcockpit) để người dân quản lý quyền chia sẻ dữ liệu.

Việc thành lập BMDS được kỳ vọng tạo bước đột phá sau thời gian tiến độ chính phủ điện tử (CPĐT) bị đánh giá chậm. BMDS đã tiếp nhận toàn bộ mảng số hóa hành chính và thực thi OZG từ Bộ Nội vụ liên bang (BMI). Bộ này cũng nắm quyền quản lý Trung tâm CNTT Liên bang (ITZBund) với ngân sách lên tới 1,59 tỷ euro (2023). Đáng chú ý, BMDS được trao quyền phủ quyết đối với mọi khoản chi công nghệ thông tin (IT) quan trọng của chính phủ liên bang (trừ quốc phòng, an ninh và thuế) nhằm đảm bảo thống nhất chiến lược số và tránh lãng phí.

Về nguồn lực tài chính, giai đoạn 2020 - 2023, Bộ Nội vụ đã tài trợ 1,35 tỷ euro cho các bang để thực hiện OZG. Tuy nhiên, ngân sách trung ương riêng cho “số hóa hành chính và dịch vụ công” năm 2024 bị cắt giảm mạnh từ 377 triệu euro xuống 3,3 triệu euro, mặc dù các quỹ chưa dùng từ các năm trước sẽ được chuyển sang bù đắp. Từ năm 2024, chi phí vận hành dịch vụ số sẽ do từng bộ, ngành gánh vác trong ngân sách thường xuyên.

Sang năm 2025, với sự ra đời của BMDS và nhận thức mới của chính phủ liên minh, việc tài trợ cho CPĐT được chú trọng hơn. BMDS có ngân sách riêng và quyền phân bổ linh hoạt. Chính phủ đã đệ trình Quốc hội phê duyệt quỹ đầu tư đặc biệt (Sondervermögen) quy mô tới 500 tỷ euro nhằm tài trợ cho hạ tầng và CĐS quốc gia. Hiệp hội Bitkom đề xuất trích 100 tỷ euro từ quỹ này thành một “Hiệp ước Số hóa Đức” (Digitalpakt Deutschland), trong đó 10 tỷ euro dành cho CPĐT và hiện đại hóa quản trị, bao gồm 2,2 tỷ euro nâng cấp hệ thống đăng ký và 6 tỷ euro xây dựng hạ tầng đám mây (cloud) chung.

Phát triển hạ tầng viễn thông và hạ tầng số - nền tảng của CĐS quốc gia

Hạ tầng số được xem là nền tảng của CĐS quốc gia. Chính phủ Đức đặt mục tiêu cung cấp mạng gigabit và 5G phủ khắp cho người dân muộn nhất vào năm 2030, phù hợp với Chương trình Thập kỷ Số của EU.

Đức tiếp tục triển khai các chương trình hỗ trợ mở rộng băng thông rộng đã có từ 2015. Một bước đi đột phá là đưa việc phát triển Internet băng thông rộng (cáp quang) và mạng di động vào diện “lợi ích công vượt trội” (überragendes öffentliches Interesse). Điều này sẽ được luật hóa thông qua việc sửa đổi Luật Viễn thông (TKG), giúp các dự án mở rộng mạng cáp quang và 5G được ưu tiên xét duyệt trong mọi thủ tục cấp phép, rút ngắn đáng kể thời gian phê duyệt. Bộ trưởng Wildberger nhấn mạnh điều này sẽ tăng tốc độ triển khai hạ tầng số.

Ngân sách đầu tư cho hạ tầng số đã được tăng cường đáng kể trong kế hoạch năm 2025. Dự kiến chi 3,51 tỷ euro cho chương trình “Hạ tầng số” (tăng 52% so với 2024), trong đó hỗ trợ mở rộng mạng băng thông rộng chiếm 2,93 tỷ euro. Ngân sách phát triển hạ tầng di động năm 2025 dự kiến đạt 366,8 triệu euro, gấp hơn 2 lần năm trước. Tổng ngân sách Bộ Kỹ thuật số và Giao thông (BMDV) cũ năm 2025 dự kiến tăng hơn 5 tỷ so với 2024, đạt 49,67 tỷ euro.

Sau khi tái cơ cấu lập BMDS, các khoản mục số hóa sẽ chuyển sang BMDS quản lý, đi cùng một quỹ đầu tư đặc biệt hơn 500 tỷ euro để rót vốn dài hạn. Bitkom đề xuất sử dụng 10 tỷ euro từ quỹ này cho phát triển công nghệ hạ tầng “Deutschland-Stack” (đầu tư sản xuất chip, trung tâm dữ liệu lượng tử, AI, và đám mây (cloud) nội địa) và 1,5 tỷ euro nâng cấp hạ tầng số giao thông thông minh.

Bên cạnh đầu tư tài chính, Đức cũng thúc đẩy sáng kiến hợp tác công - tư và cộng đồng để cải thiện hạ tầng số. Tháng 5/2025, BMDS đã phát động “Tuần lễ đo kiểm di động toàn quốc”, kêu gọi người dân sử dụng ứng dụng Breitbandmessung để đo tốc độ mạng và vùng phủ sóng di động. Kết quả đo từ người dùng sẽ giúp chính phủ và DN có dữ liệu để cải thiện dịch vụ nhanh hơn, đặc biệt ở vùng nông thôn còn nhiều “điểm lõm” sóng.

CĐS sâu rộng trong lĩnh vực y tế

Trong lĩnh vực y tế, Đức đang triển khai loạt cải cách số hóa sâu rộng nhằm nâng cao hiệu quả hệ thống và chất lượng chăm sóc sức khoẻ. Trọng tâm là xây dựng hồ sơ sức khỏe điện tử (SKĐT) toàn dân (ePA) và các dịch vụ số tiện ích cho bệnh nhân, bác sĩ. Đến cuối năm 2024, mọi người dân có bảo hiểm y tế (BHYT) công (khoảng 74 triệu người) sẽ được tạo lập hồ sơ bệnh án điện tử và mặc định kích hoạt theo cơ chế opt-out.

Cụ thể, từ tháng 1/2025, mỗi người bệnh sẽ có một ePA trừ khi họ chủ động từ chối, giúp hiện thực hóa mục tiêu “80% người tham gia BHYT có hồ sơ điện tử vào năm 2025”. Bên cạnh đó, chính phủ cũng sẽ bắt buộc triển khai đơn thuốc điện tử (E-Rezept) trên toàn quốc trong năm 2024. Việc phổ cập ePA và e-Rezept được kỳ vọng xóa bỏ cảnh “hồ sơ giấy, fax” lỗi thời, giúp bệnh nhân nắm quyền kiểm soát dữ liệu sức khỏe và hỗ trợ bác sĩ ra quyết định chính xác.

Để hỗ trợ các dịch vụ số này, hạ tầng “siêu xa lộ y tế” (telematics infrastructure - TI) của Đức đang được nâng cấp. Đức sẽ gỡ bỏ giới hạn hiện hành (30%) về tỷ lệ dịch vụ khám từ xa mà bác sĩ được phép cung cấp, hướng tới tích hợp y tế từ xa (telehealth) như một phần thường quy của hệ thống y tế. Mục tiêu cụ thể là đến năm 2026, ít nhất 60% vùng thiếu bác sĩ gia đình sẽ có điểm truy cập telemedicine.

Về đầu tư tài chính, Quỹ Hiện đại hóa Bệnh viện (KHZF) được thành lập với quy mô 4,3 tỷ euro nhằm nâng cấp hạ tầng số cho bệnh viện trên cả nước. Trong đó, Chính phủ Liên bang đóng góp 3 tỷ euro, còn lại gần 30% (1,3 tỷ euro) do các bang và bệnh viện đồng tài trợ.

KHZF đã tài trợ cho 11 nhóm hạng mục bao gồm cổng thông tin bệnh nhân, hệ thống hồ sơ và tài liệu số, quản lý cấp phát thuốc điện tử, an ninh CNTT bệnh viện và mạng lưới telemedicine. Tính đến cuối 2023, toàn bộ 16 bang đã nộp đơn xin tài trợ tổng cộng 4,3 tỷ euro cho hơn 6.000 dự án số hóa bệnh viện. KHZF đã thúc đẩy đáng kể đầu tư hạ tầng số y tế, với các bệnh viện triển khai hồ sơ SKĐT, trí tuệ nhân tạo (AI) hỗ trợ chẩn đoán, cảm biến và IoT, cũng như nâng cấp bảo mật hệ thống (yêu cầu dành ít nhất 15% vốn cho an ninh mạng).

Để tiếp nối đà CĐS y tế, Bitkom đề xuất bổ sung 5 tỷ euro kinh phí nâng cấp cho “bệnh viện số” từ gói “Digitalpakt Deutschland”. Khoảng 10 tỷ euro khác được kiến nghị cho xây dựng hạ tầng “Deutschland-Stack” bao gồm cloud y tế nội địa và các nền tảng công nghệ điện toán lượng tử, AI phục vụ y học.

Bộ Y tế Đức cũng đang thúc đẩy khung pháp lý cho khai thác dữ liệu y tế thứ cấp phục vụ nghiên cứu một cách an toàn, với dữ liệu từ ePA (đã ẩn danh) có thể được liên kết với các cơ sở dữ liệu khác để hỗ trợ nghiên cứu khoa học và phát triển thuốc.

Việc thành lập BMDS cho thấy quyết tâm đơn giản hóa bộ máy, thống nhất đầu mối chỉ đạo các dự án số quan trọng. Chính phủ đã và đang huy động nguồn lực tài chính lớn để hiện thực hóa các mục tiêu như 100% DVCTT, phủ sóng gigabit/5G toàn quốc trước 2030, 80% dân số có hồ sơ SKĐT năm 2025. Những sáng kiến pháp lý và dự án cụ thể được triển khai đồng bộ, đi kèm các chỉ số mục tiêu đo lường rõ ràng. Mặc dù vẫn còn thách thức, Đức đang cho thấy một bức tranh CĐS khởi sắc, khẳng định vị thế của mình như một động lực dẫn dắt CĐS ở châu Âu./.