Cần chính sách phù hợp để phát triển điện ảnh trong bối cảnh chuyển đổi số

Tọa đàm do Báo Đại biểu Nhân dân phối hợp cùng Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông tổ chức nhằm thảo luận về tiềm năng, thế mạnh của công nghiệp điện ảnh Việt Nam trong bối cảnh chuyển đổi số và các chính sách cần có để phát triển công nghiệp điện ảnh Việt Nam.

Phát biểu tại tọa đàm, ông Phan Viết Lượng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội cho biết: Dự thảo Luật Điện ảnh (sửa đổi) sẽ được Quốc hội Khóa XV cho ý kiến lần đầu tại Kỳ họp thứ 2 khai mạc ngày 20/10 và xem xét thông qua tại Kỳ họp thứ 3vào tháng 5/2022. Dự án Luật Điện ảnh (sửa đổi) phải bảo đảm quán triệt, bám sát 4 định hướng lớn.

Theo đó Luật tạo hành lang pháp lý để phát triển ngành Điện ảnh theo hướng vừa là một ngành nghệ thuật sáng tạo, vừa là ngành kinh tế, đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội; thúc đẩy ngành công nghiệp điện ảnh phát triển trong tổng hòa mối quan hệ với nhiều ngành nghề khác.

Các quy định, chính sách pháp luật bảo đảm nguyên tắc tôn trọng quyền, lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động điện ảnh; nâng cao hưởng thụ văn hóa của người dân. Luật Điện ảnh bảo đảm hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, khuyến khích sự tham gia của toàn xã hội, huy động các nguồn lực, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, nền tảng chuyển đổi số để phát triển ngành công nghiệp điện ảnh. Khi ban hành, Luật Điện ảnh phải phù hợp, đồng bộ, khả thi khắc phục luật khung, luật ống; chính sách đưa ra phải đánh giá kỹ lưỡng, gắn với nguồn lực thực hiện”.

Tại tọa đàm, các diễn giả đã trao đổi về xu hướng phát triển kinh tế sáng tạo và cơ hội cho ngành công nghiệp điện ảnh Việt Nam từ dịch vụ truyền hình theo yêu cầu (VOD). Các đại biểu cũng đã cùng thảo luận về tầm quan trọng của chính sách với mục tiêu phát triển ngành công nghiệp điện ảnh Việt Nam và đề xuất nhiều giải pháp xây dựng khung pháp lý hài hoà thông qua Luật Điện ảnh (sửa đổi) để thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp điện ảnh trong bối cảnh kinh tế số bùng nổ.

Với báo cáo nghiên cứu “Thay đổi cuộc chơi tại Việt Nam: Nền kinh tế sáng tạo và cơ hội kinh tế từ dịch vụ VOD”, ông Fraser Thompson, Giám đốc điều hành Công ty tư vấn AlphaBeta (Singapore) cho rằng, nền kinh tế sáng tạo đã và đang đóng góp lớn cho nền kinh tế Việt Nam (chiếm hơn 3% GDP, 6% việc làm và gần 4% kim ngạch xuất khẩu) với tiềm năng tăng trưởng lớn.

Dịch vụ VOD là một phân khúc lớn và đang phát triển trong nền kinh tế sáng tạo với tổng chi tiêu cho nội dung địa phương liên quan đến VOD tại Việt Nam lên tới 7 triệu USD. Ngoài ra, các lợi ích từ khoản đầu tư vào dịch vụ VOD còn lan tỏa sang nhiều lĩnh vực khác, gồm cả du lịch. Các dịch vụ VOD có thể làm tăng lượng khách du lịch quốc tế đến Việt Nam thêm tổng cộng 5,1 triệu lượt và tăng các khoản chi tiêu cho du lịch thêm 5,8 tỷ USD từ năm 2023 đến 2030. Ví dụ, sau khi bộ phim “Kong: Skull Island” quay tại Việt Nam được phát hành, ước tính lượng khách đến thăm Vịnh Hạ Long đã tăng 30%.

Để phát triển ngành Điện ảnh, ông Thompson khuyến nghị, Việt Nam nên thành lập các cơ quan nhà nước chuyên trách để giúp thúc đẩy sự phát triển của các ngành công nghiệp sáng tạo. Các quy định được thiết kế cho lĩnh vực phát sóng truyền thống có thể sẽ không phù hợp đối với các loại hình mới như VOD.

Về vấn đề này, Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông nhận định: Tiền kiểm thường chỉ áp dụng với mục đích hạn chế rủi ro tiềm năng trong những trường hợp mối nguy hại rất lớn và hiện hữu. Trong khi đó, cơ chế hậu kiểm vừa đủ đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước, bảo đảm phim được phát hành tuân thủ theo các tiêu chí đánh giá của cơ quan chức năng, vừa phù hợp với thực trạng hoạt động của các doanh nghiệp trong ngành Điện ảnh, đặc biệt là các dịch vụ VOD. Vì vậy, dự thảo Luật Điện ảnh (sửa đổi) đang đưa ra giải pháp rất phù hợp, đó là quy định theo hướng hậu kiểm, kèm theo theo tiêu chí phân loại và danh sách các hành vi bị cấm để xử lý khi phát hiện sai phạm.

Cũng theo ông Nguyễn Quang Đồng, công nghiệp điện ảnh đang phát triển theo mô hình “kim tự tháp ngược”. Nhà nước đang chú trọng vào phim điện ảnh nghệ thuật nhưng chúng ta vẫn thiếu chính sách tạo thuận lợi và thúc đẩy cho phần “nền móng” - đó là hệ sinh thái dịch vụ phim nói riêng, hệ sinh thái ngành công nghiệp sáng tạo nội dung nói chung.

“Kỷ nguyên kỹ thuật số mang tới cơ hội thứ 2 quý báu cho ngành công nghiệp sáng tạo, bao gồm điện ảnh. Dù Luật Điện ảnh (sửa đổi) không thể đưa vào hết các chính sách phát triển ngành nhưng có thể tạo cú hích lớn thông qua những quy định thuận lợi và thông thoáng hơn cho doanh nghiệp và người làm sáng tạo nội dung”, ông Nguyễn Quang Đồng nhấn mạnh.