Chương trình phát triển đuôi tên miền cấp cao mới (New GTLD) của ICANN (phần 2)

Chương trình phát triển đuôi tên miền mới (newGtld program) của ICANN

Ngày 26/08/2008, trong phiên họp thường kỳ lần thứ 32, ICANN khởi động một chính sách mới hướng tới việc phát triển các đuôi tên miền cấp cao mới dành cho mọi đối tượng tổ chức, một bước thay đổi đột phá đối với quy trình mở rộng các đuôi tên miền cấp cao trước đó. Chương trình này được chính thức thông qua vào ngày 20/06/2011. Các tổ chức trên toàn cầu đều có thể đăng ký các đuôi tên miền cấp cao tùy ý và nếu được xét duyệt sẽ trở thành tổ chức quản lý (registry) của đuôi tên miền được cấp.

Trong việc đăng ký đuôi tên miền, ICANN không áp dụng nguyên tắc first come – first server, không áp dụng mô hình sunrise (đăng ký ưu tiên). Bất cứ tổ chức nào đều có thể yêu cầu đăng ký. Tuy nhiên việc đăng ký đuôi tên miền cấp cao phải trải qua một quá trình thẩm định rất khắt khe với mức chi phí rất lớn và yêu cầu năng lực cao đối với các ứng viên đăng ký.

Về chi phí, ứng viên đăng ký đuôi tên miền cấp cao phải nộp 185.000 USD phí thẩm định (được hoàn trả một phần nếu tổ chức rút yêu cầu đăng ký trong quá trình thẩm định), Ngoài mức phí thẩm định cố định như trên, các tổ chức đăng ký có thể phải đóng thêm nhiều loại phí phát sinh trong quá trình thẩm định. Ví dụ: phí thẩm định lại dịch vụ registry, có thể lên tới 50.000 usd; phí xử lý tranh chấp trong trường hợp bị phản đối việc đăng ký. Ngoài ra, khi được chấp nhận chuyển giao đuôi tên miền, tổ chức ký với ICANN hợp đồng registry và phải nộp phí duy trì registry hàng năm.

Về yêu cầu năng lực của ứng viên, tổ chức phải vượt qua cả giai đoạn thẩm định đối với năng lực của một registry và đáp ứng các tiêu chuẩn: năng lực kinh tế, kỹ thuật, năng lực DNS, năng lực duy trì hệ thông registry và kế hoạch phát triển đuôi tên miền.

ICANN cũng đưa ra một số nguyên tắc trong việc đăng ký đuôi tên miền.

Đối với các tên địa danh, địa lý: ICANN quy định đối với các chuỗi đăng ký mà có khả năng trùng với tên địa danh như sau:

-       Không được phép đăng ký các chuỗi là tên quốc gia trong ISO 3166, ví dụ đuôi tên miền .vietnam là không được chấp nhận trong chương trình này.

-       Đối với tên thủ đô: Ứng viên phải có tài liệu chính thức thể hiện sự đồng ý của Chính phủ, chính quyền quản lý địa danh cho phép tổ chức đăng ký đuôi tên miền.

-       Đối với tên tỉnh thành (city name): những tên tỉnh thành mà quốc gia công bố với quốc tế trong ISO 3166-2 , hoặc được nhắc đến trong tài liệu hành chính chính thức của tỉnh thành cũng phải có sự đồng ý của Chính phủ.

Trong quá trình xét duyệt yêu cầu đăng ký đuôi tên miền, ICANN mở một giai đoạn chấp nhận các phản đối (objection đối với các yêu cầu đăng ký). Nếu có phản đối, việc đăng ký được xem xét và bác bỏ nếu phản đối có cơ sở. Tuy nhiên, tổ chức phản đối phải chính thức đệ trình yêu cầu phản đối và nộp tiền chi phí. Việc thẩm định và kết luận tính chính xác của phản đối được thực hiện bởi một tổ chức riêng (Dispute Resolution Service Providers) không phải ICANN và theo quy trình quy định (Dispute Resolution Procedures - DRP).

Quá trình thẩm định của ICANN  

Quá trình đăng ký và thẩm định yêu cầu đăng ký đuôi tên miền cấp cao của ICANN như Hình 2.

Phần lớn các giai đoạn trong quá trình triển khai chương trình NewGtld rơi vào năm 2012 với các mốc thời gian như sau:

-       Từ 12/01/2012 đến 29/03/2012: Giai đoạn nhập yêu cầu đăng ký (Application Submission Period). Theo quy định của ICANN, để được xét duyệt yêu cầu đăng ký, ứng viên phải sử dụng hệ thống đăng ký online của ICANN (online TLD Application System - TAS) để nhập vào yêu cầu ban đầu, sau đó nộp phí và xác nhận yêu cầu (chính thức đăng ký) . 29/03/2012 là thời hạn cuối cùng mà ứng viên được nhập yêu cầu vào hệ thống TAS.

-       12/04/2012: Thời hạn cuối cùng ICANN chấp nhận yêu cầu đăng ký chính thức, trong đó yêu cầu ứng viên nộp đầy đủ các khoản phí xét duyệt.

-       01/05/2012: Ngày ICANN công bố rộng rãi toàn bộ các chuỗi ký tự đã được đăng ký là NewGtld và các ứng viên tương ứng. Thời điểm này cũng là điểm xuất phát của các hoạt động tiếp theo của ICANN đối với yêu cầu đăng ký đuôi tên miền cấp cao dùng chung, trong đó có:

Bình luận về yêu cầu đăng ký: bất kỳ đối tượng quan tâm cũng có thể gửi các bình luận hoặc nêu ra một vấn đề cần xem xét đối với các yêu cầu đăng ký. Giai đoạn bình luận sẽ kết thúc sau 30/06/2012.

Phản đối ứng viên: Bất kỳ đối tượng quan tâm nào có thể đưa ra các phản đối với một yêu cầu đăng ký. Nếu có phản đối, việc đăng ký được xem xét và bác bỏ nếu phản đối có cơ sở. ICANN dành khoảng thời gian gần 7 tháng để giải quyết các phản đối đối với một đuôi tên miền cấp cao được đăng ký. Tuy nhiên, tổ chức phản đối phải chính thức đệ trình phản đối và nộp tiền chi phí. Việc thẩm định và kết luận tính chính xác của phản đối được thực hiện bởi một tổ chức riêng (Dispute Resolution Service Providers) không phải ICANN và theo quy trình quy định (Dispute Resolution Procedures - DRP). Trong quá trình công bố danh sách ứng viên đăng ký đuôi tên miền cấp cao, ICANN không thông báo tới các đối tượng có thể bị xâm hại quyền lợi mà chỉ công bố danh sách các đuôi tên miền được đăng ký. Các tổ chức có liên quan sẽ phải chủ động theo dõi để đảm bảo quyền lợi của mình.

-       12/06/2012: Bắt đầu quá trình thẩm định cơ bản (Initial Evaluation). Trong giai đoạn thẩm định ban đầu, các tổ xét duyệt của ICANN sẽ xem xét các yêu cầu đăng ký gồm xem xét về chuỗi ký tự được đăng ký (string review) và xem xét ứng viên (applicant review).

Việc xét duyệt chuỗi ký tự được đăng ký tập trung vào việc thẩm định xem chuỗi ký tự này có gây nhầm lẫn với một đuôi tên miền cấp cao sẵn có hoặc nhầm lẫn với một đuôi tên miền cấp cao nào khác được đăng ký; đuôi tên miền đăng ký có vi phạm vào các chuỗi ký tự được giữ chỗ bởi ICANN; có khả năng ảnh hưởng tới hoạt động ổn định của hệ thống tên miền; hoặc đuôi tên miền trùng với một tên địa danh không được phép đăng ký.

Việc xem xét ứng viên thẩm định thực thể đăng ký có đáp ứng được các yêu cầu của ICANN đối với tổ chức đứng ra đăng ký đuôi tên miền cấp cao, gồm năng lực về kỹ thuật, vận hành, tài chính để là một tổ chức quản lý đuôi tên miền cấp cao (registry).

-       12/11/2012: Công bố kết quả quá trình thẩm định cơ bản

ICANN sẽ công bố kết quả thẩm định ban đầu vào ngày 12/11. Một số đuôi tên miền có thể được công bố kết quả trước thời điểm này. Các đuôi tên miền cấp cao bị từ chối trong giai đoạn này, có thể yêu cầu quá trình mở rộng (Extended Evaluation). Giai đoạn thẩm định mở rộng cho phép các ứng viên cung cấp thêm các tài liệu để các tổ xét duyệt của ICANN xem xét bổ sung các giải trình về yêu cầu đăng ký.

-       29/11/2012: Thời hạn cuối có thể yêu cầu mở rộng quá trình thẩm định.

-       30/11/2012: Đây là thời điểm ICANN bắt đầu xử lý các trường hợp phức tạp. Trong trường hợp lý tưởng, đến thời điểm này, các đuôi tên miền không gặp vấn đề trong quá trình thẩm định đã vượt qua được quá trình thẩm định và sẽ được chuyển giao, khai báo trong root zone, trên hệ thống máy chủ tên miền cấp cao nhất toàn cầu và hoạt động trong hệ thống Internet như các đuôi tên miền cấp cao sẵn có. Các đuôi tên miền gặp bất kỳ vấn đề nào trong quá trình thẩm định, thậm chí có nhiều hơn một yêu cầu đăng ký sẽ phải trải qua các quá trình xét duyệt bổ sung phức tạp tùy trường hợp.

Năm 2012 sẽ là một năm sôi động đối với chương trình phát triển đuôi tên miền mới của ICANN. Theo lộ trình ICANN đã đưa ra, các đuôi tên miền vượt trót lọt qua quá trình thẩm định sẽ được chính thức chấp nhận vào cuối năm 2012 và đến đầu 2013 sẽ hiện diện thực sự trên Internet toàn cầu.

Ảnh hưởng của chương trình NewGtld đối với các tên miền cấp cao mã quốc gia

Từ trước đến nay, có nhiều ý kiến cho rằng tên miền cấp cao mã quốc gia phải cạnh tranh mạnh mẽ với tên miền cấp cao dùng chung. Việc phát triển thêm nhiều đuôi tên miền cấp cao dùng chung, đặc biệt là chương trình mở rộng đuôi cấp cao tùy ý sẽ tạo thêm nhiều áp lực cạnh tranh mới đối với việc phát triển số lượng các tên miền đăng ký dưới các đuôi tên miền quốc gia như .vn và các tên miền quốc gia khác.

Tuy nhiên các ý kiến phân tích khác đánh giá ảnh hưởng này sẽ không nhiều vì trên thực tế ICANN đã nhiều lần mở rộng các đuôi tên miền cấp cao nhưng không được sự đón nhận đăng ký mạnh mẽ của cộng đồng, ví dụ như .travel, .coop, .museum, .mobi, .jobs…. Chi phí cho việc đăng ký đuôi tên miền mới quá cao và quá trình xét duyệt phức tạp và khắt khe, yêu cầu chặt chẽ  nên việc đăng ký các đuôi tên miền cấp cao sẽ không thể nhanh chóng trở nên phổ thông như việc đăng ký các tên miền thông thường hiện tại.

Thế giới công nghệ đang đổi thay từng ngày. Hiện tại là quá sớm để kết luận về ảnh hưởng tích cực hay tiêu cực của chương trình phát triển tên miền mới này của ICANN tới hoạt động Internet. Tuy nhiên một cách chắc chắn, kể từ 2013, các đuôi tên miền cấp cao dùng chung mới phát triển dưới nguyên tắc đăng ký tự do sẽ chính thức hoạt động trong mạng Internet toàn cầu và chúng ta sẽ được chứng kiến sự thay đổi tiếp theo trong mô hình hoạt động Internet.

 Tài liệu tham khảo

[1]. www.icann.ỏg

[2]. NewgTLD Applicant Guidebook, ICANN, 11/01/2012