Công nghệ sẽ xóa bỏ các rào cản về giới, thúc đẩy phái nữ tham gia STEM và chuyển đổi số

Ngày 27/2/2025, Trung tâm ĐMST Quốc gia (NIC) phối hợp với Trung tâm Thúc đẩy giáo dục và nâng cao năng lực phụ nữ (CEPEW) và Liên minh Thúc đẩy Giáo dục STEM (SEPA) tổ chức sự kiện “Ngày hội Truyền cảm hứng nghề nghiệp: Thúc đẩy phái nữ tham gia STEM và chuyển đổi số”.

Đây là sáng kiến quan trọng trong bối cảnh Việt Nam xác định phát triển, trọng dụng nhân lực chất lượng cao, nhân tài là chìa khoá để đột phá phát triển khoa học công nghệ (KHCN), đổi mới sáng tạo ĐMST và chuyển đổi số (CĐS) quốc gia như tinh thần của Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Ba chiếc “hộp định kiến” cần xóa bỏ về phụ nữ và KHCN

Theo ông Đỗ Tiến Thịnh, Phó Giám đốc NIC, nếu nhìn một cách khách quan, không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn thế giới, thống kê cho thấy phụ nữ chỉ chiếm 33% trong các lĩnh vực KHCN và CĐS.

“Nói đơn giản, cứ hai nam giới làm việc trong ngành này thì chỉ có một nữ giới”, ông Thịnh nói. Lãnh đạo NIC cũng chia sẻ rằng, về phía cá nhân, qua quá trình quan sát và làm việc, “tôi nhận thấy có ba cái “hộp định kiến” mà chúng ta cần phá bỏ nếu muốn phụ nữ tham gia nhiều hơn vào KHCN và CĐS”.

Chiếc hộp đầu tiên là ngay từ khi còn nhỏ, gia đình, bố mẹ và chính bản thân các bé gái đã hình thành một suy nghĩ rằng con gái không thể giỏi toán, không thể học tốt vật lý hay các môn khoa học tự nhiên.

“Trong suốt thời gian dài, xã hội thường định hướng nam giới sẽ học Toán, Lý, Hóa, còn nữ giới thì nên học Văn, Anh Văn hay những ngành nhẹ nhàng hơn. Đây là hộp định kiến đầu tiên cần giải quyết để thay đổi cách nghĩ rằng phụ nữ không thể học giỏi khoa học”, ông Đỗ Tiến Thịnh nói.

Chiếc hộp định kiến thứ hai liên quan đến việc chọn nghề nghiệp. Đó là khi lớn lên, chúng ta thường nghe rằng các ngành như KHCN không phù hợp với nữ giới vì “vất vả, khó khăn”. Vì thế, khi định hướng cho con cái, phụ huynh thường “né” những ngành này.

Và chiếc hộp định kiến thứ ba tiếp tục xuất hiện khi phụ nữ tham gia vào lực lượng lao động, làm việc trong các công ty hay tổ chức. Lúc này, họ đối mặt với suy nghĩ rằng phụ nữ sẽ không làm giỏi bằng nam giới, không thể phát triển sự nghiệp hay đạt đến những vị trí cao nhất. Vì vậy, hầu hết lãnh đạo cấp cao của các tập đoàn công nghệ đều là nam giới.

Chia sẻ về sự tham gia của nữ giới trong STEM cũng như các vấn đề về định kiến giới, bà Tống Khánh Linh, Phó Giám đốc CEPEW, cũng nhấn mạnh chúng ta đang sống trong kỷ nguyên số, nơi KHCN và ĐMST đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của xã hội.

Điểm mạnh của phụ nữ nằm ở tư duy sáng tạo – một tố chất rất phù hợp với công nghệ hiện đại

Tại Việt Nam, theo thống kê năm 2023 của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), lao động nữ chiếm 37% lực lượng lao động trong lĩnh vực công nghệ số nhưng phần lớn họ đảm nhận các công việc có mức lương thấp và ít mang tính kỹ thuật như kiểm lỗi phần mềm, tiếp thị, kinh doanh, hành chính hay quản lý nhân sự.

“Sự tham gia của nữ giới trong STEM và CĐS vẫn còn nhiều hạn chế. Sự kiện hôm nay không chỉ là một diễn đàn để truyền cảm hứng, mà còn là một lời kêu gọi mạnh mẽ nhằm xóa bỏ những rào cản vô hình đối với phụ nữ trong STEM và CĐS", Phó giám đốc CEPEW cho biết.

Ông Đỗ Tiến Thịnh cũng cho rằng công nghệ đang thay đổi với tốc độ chóng mặt, và điều này đã làm giảm bớt các rào cản về bình đẳng giới.

“Công nghệ ngày nay không còn đòi hỏi quá nhiều về kỹ thuật nặng nề như trước. Chỉ cần bạn có tư duy sáng tạo và khả năng đổi mới, bạn đã có thể thành công”, ông Đỗ Tiến Thịnh nói. “Hiện nay, các công cụ AI, low-code hay no-code đang giúp đơn giản hóa việc lập trình, giảm bớt phần kỹ thuật phức tạp. Trong khi đó, điểm mạnh của phụ nữ lại nằm ở tư duy sáng tạo - một tố chất rất phù hợp với yêu cầu của công nghệ hiện đại. Trên thế giới, ở một số lĩnh vực sáng tạo liên quan đến công nghệ, phụ nữ thậm chí còn vượt trội hơn nam giới”.

Phát biểu tại sự kiện, ông Colin Shonk, Bí thư thứ nhất của Đại sứ quán Canada tại Việt Nam, cho biết CĐS là một chiến lược quốc gia quan trọng của Việt Nam, nhưng phụ nữ vẫn đối mặt với nhiều rào cản để tham gia vào lĩnh vực này.

“Các ngành công nghiệp tương lai sẽ được dẫn dắt bởi những bước tiến khoa học, và trong quá khứ, phụ nữ thường thiếu sự đại diện trong các ngành STEM. Tuy nhiên, nếu chúng ta thu hẹp được khoảng cách này, những điều tuyệt vời sẽ xảy ra. Một lực lượng lao động đa dạng sẽ mang lại giải pháp tốt hơn, quyết định sáng suốt hơn, và những ĐMST vượt bậc hơn”, ông Colin Shonk nói.

"Ngày hội Truyền cảm hứng nghề nghiệp: Thúc đẩy phái nữ tham gia STEM và CĐS” đã tạo không gian giao lưu, kết nối và trao đổi với sự tham gia của gần 200 chuyên gia, nhà lãnh đạo, đại diện các tổ chức quốc tế, đại diện các trường phổ thông và các em học sinh, sinh viên, cùng nhau thảo luận về cơ hội và thách thức dành cho phụ nữ và trẻ em gái trong STEM.

Tại sự kiện cũng đã diễn ra các hoạt động trải nghiệm thực tế như: triển lãm ảnh, tham quan các ứng dụng công nghệ số, giao lưu với các chuyên gia trong lĩnh vực STEM và CĐS, mang đến cơ hội để người tham dự có cái nhìn trực quan hơn về những thành tựu công nghệ và tiềm năng phát triển nghề nghiệp trong thời đại số.

Trong khuôn khổ sự kiện, phiên Diễn đàn STEM dành cho phái nữ - Thường niên lần thứ nhất (2025) đã được tổ chức với sự tham gia của những phụ nữ tiên phong trong lĩnh vực STEM. Các diễn giả đã chia sẻ về hành trình vượt qua rào cản để khẳng định mình trong ngành, cũng như đưa ra những khuyến nghị quan trọng để thúc đẩy bình đẳng giới trong STEM và CĐS.

Một trong những vấn đề được các diễn giả đặt ra là sự cần thiết của việc xây dựng các mô hình đào tạo và phát triển nhân lực STEM và CĐS theo từng giai đoạn, từ phổ cập STEM và CĐS trong giáo dục phổ thông đến đào tạo chuyên sâu và nâng cao năng lực cho lực lượng lao động. Các diễn giả cũng đề xuất các khuyến nghị chính sách, bao gồm các mô hình hỗ trợ “toàn trình” giúp phụ nữ tiếp cận, tham gia và phát triển sự nghiệp trong lĩnh vực STEM và CĐS./.