30 năm đổi mới đã mang lại sự đổi thay to lớn cho đất nước nhưng cũng đặt ra cho chúng ta nhiều thách thức. Sự mở cửa, giao lưu văn hóa, kinh tế đã tác động tích cực và toàn diện đến nhiều mặt của xã hội, nhưng cũng mang theo nhiều nguy cơ đáng lo ngại, nhất là trên mặt trận tư tưởng.
Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là công việc quan trọng, là nhiệm vụ thường xuyên của báo chí cách mạng Việt Nam ở bất kỳ thời điểm nào. Tuy nhiên trong bối cảnh hiện nay, khi các thế lực thù địch ngày càng có nhiều thủ đoạn tinh vi và sử dụng các công cụ tuyên truyền ngày càng đa dạng và khó kiểm soát, thì nhiệm vụ bảo vệ nền tảng tư tưởng của báo chí cách mạng cũng ngày càng nặng nề với yêu cầu đặt ra trong công tác này ngày càng cao. Phải chủ động và đổi mới trong đấu tranh, tránh rơi vào tình trạng bị động đối phó, nói vuốt đuôi, chạy theo giải thích những gì các thế lực thù địch bóp méo, xuyên tạc. Muốn như vậy điều tiên quyết là đội ngũ báo chí phải không ngừng nâng cao kiến thức, rèn giũa bản lĩnh chính trị và củng cố cơ sở lý luận thật vững vàng sắc bén, mới có thể xử lý được các vấn đề phức tạp hiện nay.
Đấu tranh phản bác phải được thực hiện mạnh hơn nữa và đồng bộ hơn nữa. Tình trạng xuyên tạc, bóp méo thông tin xuất hiện ở tất cả các lĩnh vực từ chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa. Do vậy việc đấu tranh phản bác không phải là nhiệm vụ của riêng một vài cơ quan báo chí nào, mà cần sự vào cuộc của toàn hệ thống báo chí cách mạng. Ngoài ra phương pháp đấu tranh cũng cần đa dạng và toàn diện, không chỉ là những nội dung đấu tranh trực diện, mà việc đẩy mạnh tuyên truyền về các tấm gương, mô hình tốt trong xã hội cũng là một giải pháp rất hiệu quả để phản bác những luận điệu thù địch. Thực tế cho thấy nếu các mô hình tốt, gương người tốt việc tốt được thể hiện một cách thuyết phục và có chiều sâu cũng có sức thu hút rất lớn, chứ không chỉ những thông tin tiêu cực mới hấp dẫn độc giả.
Với quan điểm đó, Đài Truyền hình Việt Nam đã làm gì?
Thứ nhất, về đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Công tác đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trên sóng Đài THVN đã được triển khai ngày càng kịp thời, hiệu quả, với những vệt chương trình nổi bật trên các kênh sóng (trong năm 2019) như sau:
Vệt phóng sự, chương trình với nội dung lên án và vạch trần những hành vi, thủ đoạn tung tin giả trên mạng xã hội, giúp nâng cao nhận thức và tinh thần cảnh giác của cộng đồng trước những thông tin xấu, độc. Loạt phóng sự, chương trình cảnh báo về những trang mạng mạo danh lãnh đạo Đảng, Nhà nước; nêu những phương pháp giúp người dân nhận diện được những trang mạng giả mạo; tuyên truyền các biện pháp, nỗ lực của các cơ quan chức năng trong việc gỡ bỏ, triệt phá tin giả, thông tin sai sự thật, xấu độc trên Internet, mạng xã hội.
Các chương trình trong chuyên mục “Đối diện”, phân tích mặt trái của truyền thông xã hội, về những thủ đoạn gây bất ổn xã hội, phân tích các khía cạnh về chống suy thoái, tự diễn biến, tự chuyển hóa. Đây là những chương trình được đầu tư công phu, có tính đấu tranh mạnh mẽ, trực diện, vạch trần những âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch lợi dụng mạng xã hội để kích động gây rối, chống phá chế độ, từ đó giúp khán giả cảnh giác trước những âm mưu của các thế lực thù địch.
Vệt chương trình phản bác hiệu quả những nội dung sai lệch về tình hình nhân quyền và tôn giáo ở Việt Nam được nêu trong bản phúc trình về nhân quyền và tôn giáo của Bộ ngoại giao Mỹ năm 2019. Các chương trình này đã đưa ra nhiều dẫn chứng có sức thuyết phục cao, đặc biệt là ý kiến của đại diện các tổ chức quốc tế ghi nhận và đánh giá cao những nỗ lực của Việt Nam trong việc bảo đảm quyền con người. Trước việc Ủy ban Bảo vệ ký giả ra báo cáo nói rằng Việt Nam nằm trong top 10 quốc gia kiểm duyệt báo chí nhiều nhất, Đài THVN đã có chương trình phản bác những nội dung sai sự thật trong báo cáo một cách kịp thời và hiệu quả. Đài THVN đã phối hợp với Bộ Công an thực hiện và phát sóng các phóng sự làm rõ âm mưu của các tổ chức phản động như Việt Tân, tổ chức “ Chính phủ quốc gia Việt Nam lâm thời ”, “Triều Đại Việt”. Đặc biệt, Đài THVN đã sản xuất và phát sóng bộ phim tài liệu “Hai nửa thế giới”, trong đó đã đưa ra những bằng chứng về hoạt động khủng bố của tổ chức phản động Việt Tân qua lời kể của chính những người Việt tại Mỹ. Bộ phim cũng phản ánh câu chuyện của những nhân vật người Việt tại Mỹ từng có quan điểm chống phá chế độ ta, nhưng sau khi trở về Việt Nam đã thay đổi nhận thức và mong muốn đóng góp xây dựng đất nước. Với những chất liệu rất có giá trị và có sức thuyết phục cao, bộ phim đã được khán giả đánh giá cao và mang lại hiệu quả truyền thông rất tích cực.
Ngoài ra, Đài THVN đã phối hợp chặt chẽ với các báo, đặc biệt là báo Nhân dân, Quân đội nhân dân, Công an nhân dân, Tạp chí Cộng sản, Tạp chí Tuyên giáo thường xuyên giới thiệu các bài báo đấu tranh phản bác các luận điệu xuyên tạc. Đây cũng là một cách thức rất hiệu quả để lan tỏa sức mạnh đấu tranh những bài báo trong lĩnh vực này.
Thứ hai, về tăng cường các thông tin tích cực. Bên cạnh hệ thống các bản tin thời sự luôn bám sát định hướng thông tin tích cực là dòng chủ lưu, Đài THVN còn có 10 chuyên mục về người tốt, việc tốt, trong đó có chuyên mục Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh phát sóng định kỳ hàng tuần trong chương trình thời sự 19h.
Năm 2019, nhân dịp kỷ niệm 50 năm thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đài THVN cũng đã thực hiện vệt tuyên truyền sâu rộng với một số lượng lớn tin, bài, chương trình được đầu tư công phu, đóng góp tích cực trong việc nâng cao nhận thức về giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc của tư tưởng Hồ Chí Minh trong bản Di chúc, về những thành tựu to lớn qua 50 năm thực hiện Di chúc; giới thiệu các tập thể, cá nhân điển hình trong thực hiện Di chúc của Bác.
Các đơn vị như Ban Thời sự, Trung tâm Phim tài liệu và Phóng sự truyền hình, Ban Truyền hình đối ngoại VTV4 có các chuyên mục định kỳ với thời lượng đáng kể và giờ phát sóng tốt nhất, như “Đảng trong cuộc sống hôm nay”, “Xây dựng Đảng”, “Đại đoàn kết”, “Núi sông bờ cõi”… Đài THVN luôn ưu tiên tối đa nguồn lực cho các sản phẩm truyền hình trong lĩnh vực này, với phạm vi thực hiện không chỉ ở trong nước mà còn ở nhiều quốc gia trên thế giới thông qua hệ thống cơ quan thường trú. Các chuyên mục như: “Việc tử tế”, “Cặp lá yêu thương”, “Hành trình truyền cảm hứng”… không chỉ lan tỏa mạnh mẽ tính nhân văn, hướng thiện, truyền cảm hứng qua sóng truyền hình, mà còn có sức ảnh hưởng tích cực trên mạng xã hội. Trên các nền tảng số như: Báo điện tử vtv.vn, các fanpage, youtube, instagram, zalo… Đài THVN liên tục đẩy mạnh những thông tin chính thống, tích cực để chủ động đấu tranh và đẩy lùi các thông tin xấu, độc.
Trên nền tảng số, những nhóm nội dung tích cực như: những hành động đẹp trong cuộc sống; các tấm gương vượt khó; gương người Việt giỏi ở trong nước và trên thế giới; các mô hình khởi nghiệp thành công; các thông tin về vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế…đã và đang nhận được rất nhiều tương tác tốt từ phía người xem. Với những nội dung nêu trên, có rất nhiều bài đăng đã đạt lượng tương tác hàng triệu, thậm chí hàng chục triệu lượt tiếp cận và hàng trăm nghìn lượt yêu thích và chia sẻ.
Đài Truyền hình Việt Nam là một trong các cơ quan báo chí đã được trao Bằng khen tại Hội nghị Báo chí toàn quốc 2019
Bên cạnh những kết quả đạt được, việc thông tin tuyên truyền, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch cũng còn những hạn chế nhất định:
- Tham gia trả lời phỏng vấn trong các chương trình truyền hình với chủ đề bảo về nền tảng, đấu tranh phản bác các luận điệu xuyên tạc của thế lực thù địch, chủ yếu là những cán bộ đã nghỉ công tác. Điều này khiến khán giả suy nghĩ về việc tại sao những cán bộ đương chức ít tham gia trả lời phỏng vấn trong các chương trình này.
- Đội ngũ phóng viên, biên tập viên cũng chưa có nhiều cơ hội tiếp xúc với tài liệu của các vụ việc vấn đề cần đấu tranh phản bác, trong khi diễn biến trong lĩnh vực này hết sức nhanh chóng và xuất hiện nhiều thủ đoạn mới, trong đó đáng chú ý là các đối tượng, các tổ chức núp bóng thiện nguyện, môi trường, nghiên cứu xã hội, nghiên cứu lịch sử… với mục đích chống phá đang ngày càng nhiều.
- Mảng đề tài đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng cũng rất thiếu hình ảnh hể hiện trực quan sinh động, trong khi đây vốn là một yếu tố bắt buộc đối với một tác phẩm báo chí truyền hình.
- Một số chương trình gương điển hình, mô hình tốt tính lan tỏa chưa cao, do cách làm chưa thực sự thuyết phục được người xem.
- Lĩnh vực này cũng đòi hòi phải có những phóng viên, nhà báo có kinh nghiệm, có trình độ và nền tảng lý luận sâu rộng, sắc bén, đồng thời cập nhật phương thức làm báo đa phương tiện. Đội ngũ này rất cần đào tạo bổ sung, bồi dưỡng và rèn luyện mới có thể đáp ứng nhiệm vụ.
Để nhiệm vụ thông tin tuyên truyền, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch đi vào thực chất hơn nữa, đạt hiệu quả, Đài Truyền hình Việt Nam cũng đã đưa ra mộ số đề xuất, kiến nghị, đó là:
- Cần tạo cơ chế thuận lợi để phóng viên được cung cấp kịp thời các tài liệu về thành tựu của Đảng trong nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn, những luận cứ phục vụ công tác tuyên truyền bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.
- Các cơ quan chức năng cần tăng cường chủ động cung cấp thông tin và tích cực hơn trong việc trả lời phỏng vấn báo chí, đặc biệt là đối với những nhiệm vụ tuyên truyền cấp bách.
- Tăng cường tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng, nâng cao kỹ năng cho các phóng viên chuyên trách trong lĩnh vực đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch./.
