Hào hứng “mùa viết” báo xuân

Phóng viên (PV): Xin mừng các tác giả xuân mới dồi dào sáng tạo. “Bằng chứng” thể hiện qua nhiều bài viết, sáng tác được khá nhiều tờ báo Tết đăng tải. Với các anh, việc viết bài Tết có gì hào hứng?

Nhà thơ Nguyễn Hữu Quý: Cảm ơn lời chúc mừng tốt đẹp đầu xuân! Sự hào hứng đó hình như nó được cộng hưởng từ cái tươi mởn, mới mẻ của mùa khởi niên vốn mang rất nhiều hy vọng tốt lành. Với tôi, đó là niềm hứng khởi khó cưỡng khi được viết về mùa xuân đất nước, con người Việt Nam trong tình yêu bao la dành cho Tổ quốc và cuộc sống; được giãi bày những cảm nhận của mình về cái hay, cái đẹp của Tết cổ truyền đã, đang và sẽ gắn bó lâu dài với dân tộc Việt Nam. Đó là niềm vui trong sáng của người cầm bút khi được các báo, tạp chí đặt bài hay tự mình chủ động gửi đến. Niềm vui được nhân lên gấp bội khi tác phẩm của mình được in trên các giai phẩm dày dặn vừa phong phú về nội dung, vừa đẹp đẽ về hình thức. Cái vui ấy càng lan tỏa hơn khi chia sẻ trên mạng xã hội...

Nhạc sĩ Nguyễn Quang Long: Nhà tôi khi xưa ở TP Bắc Giang, bố tôi có người bạn là Phó Tổng Biên tập báo Hà Bắc, rồi làm Tổng Biên tập báo Bắc Ninh. Từ khi còn rất nhỏ tôi đã được tiếp xúc và mê các số báo xuân với các bài xã luận, tùy bút, ghi chép trên số xuân Báo Nhân Dân, báo Hà Bắc, sau là báo Bắc Giang, Bắc Ninh... Sau này, may mắn tôi được một số tờ báo quý mến dành “đất” trên các số báo xuân. Giống như người quan họ háo hức chờ trảy hội, mỗi năm một lần, tôi luôn háo hức mong chờ lời mời, lời nhắn nhủ từ ban biên tập và vẫn giữ vẹn nguyên tinh thần nhiệt huyết, ý thức rằng một số báo đặc biệt như một sứ giả văn hóa góp phần mang đến phong vị mùa xuân cho độc giả.

Nhà văn Tống Phước Bảo: Tôi nghĩ vui như vậy, với người lao động, sự vất vả của cả năm sẽ được đánh giá bằng phần lương, thưởng Tết. Thì mùa báo Tết như một phần thưởng tinh thần đối với chúng tôi. Cầm tờ báo xuân, thấy bài viết của mình, Tết càng thêm ý nghĩa. Với nhiều người viết, khi được đặt bài, ai cũng hào hứng và cố gắng mang đến cho độc giả một món ăn tinh thần ngày xuân thật xuất sắc, độc đáo.

PV: Các anh có thể kể đôi câu chuyện “bếp núc” trong việc tìm đề tài, thực tế, viết bài trong “mùa” báo Tết năm nay?

Nhà văn Tống Phước Bảo: Cả năm dài viết nhiều chủ đề, xuân đến là được chạm vào chủ đề thiêng liêng này. Tôi thường ghi lại chủ đề Tết của tờ báo đặt bài mình. Sau đó sẽ chọn ra trong ký ức của mình, hoặc từ tư liệu, lẫn trải nghiệm sống những ngày Tết cũ lẫn mới của mình, từ đó hình thành ý tưởng, và triển khai theo chủ đề tờ báo. Dĩ nhiên cũng có khi gặp khó với những chủ đề hóc búa. Như một tờ báo đặt truyện ngắn xuân mang chủ đề về thời đại số, về công nghệ AI, mà vẫn ấm áp niềm xuân. Tôi phải quan sát, tìm hiểu về công nghệ đang gây ra cơn sốt trong cộng đồng số năm vừa qua; nhờ bạn bè cung cấp thêm kiến thức để từ đó hình thành ý tưởng, cốt truyện, nhân vật. Khi đã chín muồi cảm xúc, tôi mới bắt tay viết. Vì vậy, một “mùa” báo Tết của tôi gần như bắt đầu từ giữa tháng 10 và có khi đến giữa tháng 1 dương lịch mới chấm dứt. Ngần ấy thời gian, tôi phải nghe nhạc xuân liên tục để giữ cảm xúc xuân tưng bừng rộn ràng trong lòng, để khi viết mình chuyển tải được không khí xuân vào bài viết.

Nhà thơ Nguyễn Hữu Quý: “Mùa” báo Tết năm nay, tôi chủ yếu viết bài đặt và nhận lời viết khi thấy phù hợp khả năng của mình. Báo Nông thôn ngày nay mở trang “Mùi ký ức” và đặt bài cho tôi viết về “mùi” Tết lính; báo Tài nguyên và Môi trường muốn tôi viết về lòng nhân ái Việt chữa lành những vết thương... Có bài viết xong thì “ngon lành” luôn nhưng cũng có cái phải sửa đi sửa lại đôi lần mới được “bên A” chấp nhận đấy! Viết bài cho báo Tết không thể được chăng hay chớ mà cần phải đầu tư đúng mức cho chất lượng. Người viết báo Tết ngoài những câu chuyện muôn thuở như mùa xuân đất nước, thuần phong mỹ tục, nên bám sát vào đời sống xã hội hiện tại.

Nhạc sĩ Nguyễn Quang Long: Mọi năm các báo muốn tôi viết hoặc tôi ưu tiên đề tài liên quan đến âm nhạc trong văn hóa dân tộc. Nhưng năm nay, đời sống âm nhạc có những chuyển động tích cực tạo tiền đề phát triển âm nhạc giải trí cùng sự tiệm cận với công nghệ, sự tích hợp trở thành hệ sinh thái trong âm nhạc của các chương trình giải trí. Vì thế, tôi ưu tiên đề tài mang tính thời sự này. Trong bài trên báo Văn hóa số xuân vừa rồi, tôi đi từ chi tiết đến tổng thể, từ một tác phẩm đình đám mà đậm chất dân tộc, tới một chương trình bùng nổ trong năm qua và từ đó gợi mở hướng đi cho một ngành công nghiệp giải trí. Cũng trong năm 2025, Việt Nam chúng ta sẽ có nhiều sự kiện trọng đại, để hài hòa với chủ đề báo Hà Nội mới số xuân, tôi đã góp góc nhìn riêng của mình vào một quan niệm không mới nhưng rất đáng để chúng ta suy ngẫm: “Binh chủng đặc biệt của cách mạng”…

PV: Nhiều văn nhân, thi sĩ, nghệ sĩ, nhà nghiên cứu từng chia sẻ cái khó của việc viết bài Tết. Với các tác giả thì có cái khó hay dễ, hay thuận lợi nào không?

Nhạc sĩ Nguyễn Quang Long: Khó nhất đối với tôi là chọn đề tài và triển khai đề tài. Chọn đề tài làm sao phải vừa hợp với không khí xuân, vừa mang nét riêng của mình lại vừa cung cấp những thông tin, góc nhìn riêng.

Nhà văn Tống Phước Bảo: Tôi nghĩ, không một đề tài nào dễ, và cũng chẳng có đề tài nào quá khó đến độ chẳng thể viết. Quan trọng nhất là tư duy của người viết. Về chủ đề Tết, chúng ta dễ dàng viết những bài tản văn, truyện, bài báo đậm chất văn hóa Tết Việt, hoặc về sự sum vầy của mùa xuân, về các tục lệ, lễ hội. Tuy nhiên, cái khó là phải bám vào chủ đề của từng tờ báo, hoặc theo đúng tuyến bài đặt tòa soạn. Điều này cần sự nhạy bén trong góc nhìn chủ đề, cách viết, và cả cách chúng ta chọn câu chuyện mang đến cho độc giả của tờ báo đó. Cái khó nhất là mang được không khí xuân đến cho độc giả nhưng không bị cũ kỹ, trùng lắp, hoặc nhàm chán.

Nhà thơ Nguyễn Hữu Quý: Cái khó chính là áp lực về chất lượng. Nếu viết không đạt yêu cầu của ban biên tập thì sẽ không được đăng mà nếu vì lý do gì đó mà lọt được cửa này thì khi xuất hiện trên báo, tạp chí sẽ bị nhiều người chê. Hấp dẫn chính là yêu cầu cao nhất của một bài báo Tết. Mà, viết cho hấp dẫn, “tệ” lắm cũng phải đọc được thì không dễ chút nào cả đâu! Mỗi bài báo Tết, dù ngắn hay dài cũng phải là của mình, riêng mình, từ cái tên bài, đến nội dung triển khai, chi tiết và cả giọng điệu nữa. Nói “phong cách” viết báo Tết chẳng biết có chính xác không nhưng tôi cảm thấy mỗi tác giả có một cách viết bài Tết khác nhau. Chính điều đó đã tạo nên sự đa dạng, phong phú, hấp dẫn của báo, tạp chí Tết.

PV: Để báo Tết mỗi năm xứng đáng là “hàng hóa văn hóa” đem lại lợi nhuận cả về kinh tế và tinh thần, xin các tác giả vài gợi ý với các đồng nghiệp báo chí?

Nhà văn Tống Phước Bảo: Tôi nghĩ báo Tết cần chuyển mình để bắt kịp xu thế mới. Tết xưa - Tết nay giao thoa trong 1 giai phẩm sẽ cuốn hút mọi tầng lớp độc giả. Phần hình ảnh minh họa cần hiện đại hơn, bắt nhịp được sự phát triển của đất nước. Hoặc những phần quà tặng nho nhỏ kèm theo tờ báo như bao lì xì, các phiếu quà tặng, phiếu giảm giá của những điểm ăn uống, vui chơi. Đọc một tạp chí của Hàn Quốc, họ luôn có những phiếu quà tặng kèm theo cho độc giả mình. Tờ báo không chỉ là thông tin, mà còn là “phúc lợi” của độc giả. Đánh trúng vào tâm lý khách hàng, thì món hàng của mình sẽ được lựa chọn.

Nhạc sĩ Nguyễn Quang Long: Ở tầm vĩ mô, trước những chuyển đổi mang tính thời đại, công nghệ số đã lấn át dần ấn phẩm truyền thống, báo Tết trong tương lai cũng sẽ có những chuyển đổi nhưng ấn phẩm in nói chung, báo xuân nói riêng vẫn sẽ luôn có giá trị của nó. Chúng ta cần nhìn nhận và có những chính sách ưu tiên cho sự tồn tại của báo xuân; những chính sách trong giáo dục để có thế hệ độc giả vừa tiếp cận thông tin trên thế giới mạng, vừa trân trọng đón nhận những giá trị tri thức trong các ấn phẩm in.

Nhà thơ Nguyễn Hữu Quý: Báo Tết phải đạt được 3 tiêu chí Mới-Hay-Đẹp. Mỗi Tết, từng tờ báo, tạp chí phải có chủ đề riêng, cách thể hiện luôn mới mẻ. Phải hết sức cân nhắc khi đặt bài và công tâm trong lựa chọn bài vở. Chọn được tác phẩm của nhiều thế hệ bạn viết, cộng tác viên trên cơ sở lấy chất lượng làm chính. Đồng thời, phải có chế độ nhuận bút xứng đáng với tác phẩm được in báo, tạp chí Tết. Đấy cũng là “đòn bẩy” kích hoạt niềm hứng khởi và trách nhiệm của người viết báo Tết.

PV: Xin cảm ơn và chúc các tác giả dồi dào sức đi, sức viết, thành công!