Hợp tác an ninh chính trị giữa ASEAN và Nhật Bản

ASEAN và Nhật Bản lần đầu tiên thiết lập quan hệ đối thoại không chính thức vào năm 1973,  sau đó mối quan hệ này được chính thức hóa vào tháng 3 năm 1977 bằng việc tổ chức Diễn đàn ASEAN-Nhật Bản lần thứ nhất. Kể từ đó, quan hệ ASEAN – Nhật Bản đã có những tiến triển đáng kể trên tất cả các lĩnh vực an ninh chính trị, kinh tế-tài chính và hợp tác văn hóa-xã hội.

Tại Hội nghị Cấp cao kỷ niệm 30 năm quan hệ ASEAN-Nhật Bản diễn ra vào tháng 12 năm 2003 tại Tokyo, các nhà lãnh đạo đã ký "Tuyên bố Tokyo về quan hệ đối tác năng động và lâu dài ASEAN-Nhật Bản trong thiên niên kỷ mới", cùng với kế hoạch hành động, như là một lộ trình thúc đẩy quan hệ ASEAN-Nhật Bản hướng đến năm 2010.  Nhóm những người xuất sắc (Eminent Persons Group -EPG) được thành lập vào năm 2008 để quản lý các mối quan hệ và đưa ra những kiến ​​nghị nhằm tăng cường quan hệ đối tác ASEAN-Nhật Bản.

Hội nghị cấp cao ASEAN-Nhật Bản lần thứ 14 diễn ra vào tháng 11 năm 2011 tại Bal. Tại đây, các nhà lãnh đạo đã ký Tuyên bố chung về Tăng cường quan hệ đối tác chiến lược ASEAN-Nhật Bản vì sự thịnh vượng chung (Tuyên bố Bali) và thông qua Kế hoạch hành động ASEAN-Nhật Bản giai đoạn 2011-2015.

Trong năm 2013, ASEAN và Nhật Bản kỷ niệm 40 năm quan hệ đối thoại. Tại Hội nghị Cấp cao diễn ra vào tháng 12 năm 2013 tại Tokyo, các nhà lãnh đạo đã thông qua Tuyên bố Tầm nhìn ASEAN-Nhật Bản: Hữu nghị và Hợp tác và ra Tuyên bố chung với chủ đề "Tay trong tay, đối mặt với những thách thức khu vực và toàn cầu". Tuyên bố Tầm nhìn và kế hoạch thực hiện là khuôn khổ để tăng cường hơn nữa quan hệ ASEAN-Nhật Bản và hỗ trợ ASEAN xây dựng cộng đồng sau năm 2015.

ASEAN và Nhật Bản thực thi quan hệ đối thoại về an ninh chính trị thông qua các cơ chế khác nhau, bao gồm: Hội nghị cấp cao ASEAN - Nhật Bản, Hội nghị Bộ trưởng, Hội nghị quan chức cấp cao và chuyên gia. Nhật Bản đã tham gia vào các cơ chế do ASEAN dẫn dắt như Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF), ASEAN 3 (APT), Hội nghị cấp cao Đông Á (EAS), và Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN (ADMM - Plus). Nhật Bản cũng tham gia Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác (TAC) ở Đông Nam Á vào tháng 7 năm 2004.

Các cuộc tham vấn thường niên được tổ chức trong thời gian diễn ra Hội nghị quan chức cao cấp ASEAN về tội phạm xuyên quốc gia (SOMTC) và Nhật Bản để thúc đẩy hợp tác trong cuộc chiến chống tội phạm xuyên quốc gia và chống khủng bố, thông qua xây dựng năng lực, đào tạo và trao đổi thông tin. Kể từ khi ra mắt SOMTC-Nhật Bản vào tháng 9 năm 2004 tại Bandar Seri Begawan, 12 cuộc tham vấn đã được tổ chức. Cuộc tham vấn lần thứ 12 SOMTC-Nhật Bản diễn ra vào ngày 10 tháng 6 năm 2015 tại Siem Reap, Campuchia.

Hội nghị Bộ trưởng đầu tiên ASEAN Nhật Bản về Tội phạm xuyên quốc gia (AMMTC Nhật Bản)  được tổ chức vào ngày 18 tháng 9 năm 2013 tại Viêng Chăn. Tại Hội nghị, các Bộ trưởng chia sẻ ý định tăng cường hợp tác để chống lại chủ nghĩa khủng bố và các hình thức khác của tội phạm xuyên quốc gia. ASEAN và Nhật Bản đã thông qua một Tuyên bố chung về Hợp tác trong cuộc chiến chống khủng bố quốc tế tại Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN-Nhật Bản lần thứ 8 tổ chức vào tháng 11 2004 tại Viêng Chăn. Đối thoại ASEAN-Nhật Bản về Chống khủng bố (AJCTD) đã được ra mắt lần đầu vào tháng 3 năm 2006.  Kể từ đó, 9 đối thoại đã được thực hiện, và 11 dự án đã được hoàn thành. AJCTD lần thứ 9 được tổ chức vào ngày 29- 30/5/2014 tại Singapore. Tuyên bố chung về hợp tác chống khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia tại Hội nghị cấp cao ASEAN-Nhật Bản lần thứ 17 vào tháng 11 năm 2014 tại Nay Pyi Taw.tái khẳng định cam kết của họ về chống chủ nghĩa khủng bố và tất cả các hình thức của tổ chức tội phạm.

ASEAN và Nhật Bản đã bắt tay hợp tác trong cuộc chiến chống tội phạm mạng. Lễ công bố đối thoại ASEAN-Nhật Bản về tội phạm mạng được tổ chức vào ngày 28 tháng 5 năm 2014 tại Singapore nhằm thảo luận hợp tác ASEAN-Nhật Bản về các tội phạm mạng, chẳng hạn như thúc đẩy chia sẻ thông tin về xu hướng và bài học kinh nghiệm để chống lại tội phạm mạng, thúc đẩy hợp tác quốc tế về tội phạm mạng, xây dựng năng lực để chiến đấu chống lại tội phạm mạng, và sự chỉ đạo của các hoạt động cụ thể sử dụng JAIF.

Diễn đàn câc Thứ trưởng Bộ Quốc phong Nhật Bản-ASEAN đã được tổ chức từ năm 2009  Diễn đàn gần đây nhất được tổ chức vào ngày 06- 08/9/2015 ở Sapporo, Nhật Bản, đã tái khẳng định tầm quan trọng của quy định và luật pháp quốc tế và khám phá những cách thức cụ thể để tăng cường an ninh hàng hải và an ninh hàng không vũ trụ. Diễn đàn cũng thảo luận phương tiện để nâng cao năng lực ứng phó với thiên tai trong khu vực.