IPO - lối mở cho các start-up công nghệ

Còn thiếu chính sách để phát triển

Thời gian qua, Đảng và Chính phủ đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách cũng như đã triển khai nhiều chương trình, biện pháp cụ thể nhằm hỗ trợ cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Các start-up công nghệ, sáng tạo với lợi thế về khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ, mô hình kinh doanh mới và có khả năng tăng trưởng nhanh, đã nhận được nhiều hỗ trợ.

Vốn đầu tư vào các start-up sáng tạo tại Việt Nam tăng trưởng mạnh. Các lĩnh vực thu hút vốn lớn là công nghệ tài chính, game, giáo dục, y tế, thương mại điện tử... Tuy nhiên, so một số nước trong khu vực, Việt Nam còn thiếu những chính sách để phát triển hệ sinh thái start-up sáng tạo như: quỹ tài trợ vốn, chính sách khuyến khích cá nhân đầu tư mạo hiểm vào các start-up sáng tạo, khuyến khích các chương trình đào tạo đổi mới sáng tạo.

Mặt khác, các doanh nghiệp start-up gặp hạn chế về vốn, cơ sở vật chất, kỹ năng quản trị, điều hành, xúc tiến, quảng bá hay khả năng đáp ứng các thủ tục hành chính cần thiết. Do mới thành lập, các doanh nghiệp chưa thu hút được các nhà đầu tư hoặc quỹ đầu tư, chưa biết tìm nguồn hỗ trợ tài chính. Đặc biệt, các start-up công nghệ luôn gặp khó khăn về tài chính, không thể tiến hành nghiên cứu, phát triển sản phẩm và thương mại hóa.

Gần đây, thuật ngữ IPO (Initial Public Offering-Phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng) đang dần trở nên quen thuộc với giới đầu tư và doanh nghiệp khu vực châu Á, đặc biệt là các start-up công nghệ. Nhiều doanh nghiệp sau khi IPO đã huy động được nguồn vốn hàng triệu USD.

Tất nhiên, khi IPO, các doanh nghiệp phải minh bạch, công khai thông tin tài chính cho cổ đông và thị trường. Song việc IPO cũng giúp doanh nghiệp nâng cao uy tín và danh tiếng của họ trong ngành công nghiệp và trên thị trường. Niêm yết cổ phiếu trên sàn chứng khoán có thể tạo ra lòng tin và sự tin tưởng từ phía khách hàng, nhà cung cấp và đối tác kinh doanh, giúp công ty thu hút được các cơ hội kinh doanh mới…

Điều kiện để IPO không đơn giản!

Với nền kinh tế đang phát triển, xu hướng các doanh nghiệp sau một thời gian hoạt động sẽ lựa chọn IPO ngày càng trở nên phổ biến. Theo quy định của Luật Chứng khoán số 54/2019/QH14, để doanh nghiệp thực hiện IPO trên các sàn chứng khoán Việt Nam, phải thực hiện minh bạch thông tin qua các kênh phương tiện truyền thông, bao gồm cả internet; tại thời điểm đăng ký IPO, doanh nghiệp phải có vốn điều lệ tối thiểu 30 tỷ đồng theo giá trị ghi trên sổ kế toán; “Doanh nghiệp cần bảo đảm có lợi nhuận trong hai năm liên tiếp trước khi đăng ký IPO và không có lỗ lũy kế”.

Hơn nữa, để IPO, doanh nghiệp còn phải trải qua một quá trình phức tạp và đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng mà hầu hết các doanh nghiệp đều phải lựa chọn thuê các công ty tư vấn chuyên nghiệp và có nhiều kinh nghiệm.

Việc nâng cao chất lượng các thương vụ IPO, đồng thời bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư và bảo đảm tính lành mạnh cho thị trường chứng khoán, các quy định chặt chẽ, nhằm quản lý việc niêm yết và IPO của các công ty cổ phần là cần thiết.

Bởi việc siết chặt điều kiện để doanh nghiệp tham gia sàn chứng khoán không chỉ giúp loại bỏ các doanh nghiệp chưa đủ điều kiện mà còn hạn chế tình trạng IPO ồ ạt, kém chất lượng như trước. Điều này không chỉ nâng cao chất lượng cổ phiếu trên thị trường mà còn giảm rủi ro cho nhà đầu tư. Những biện pháp này góp phần quan trọng vào việc phát triển và hoàn thiện thị trường chứng khoán Việt Nam, tiến gần hơn với các tiêu chuẩn quốc tế.

Nâng cao trách nhiệm minh bạch thông tin

Tại Việt Nam, nhìn chung các start-up công nghệ đang gặp khó khăn trong việc thực hiện IPO. Trong khi đó, nếu được IPO, những doanh nghiệp có nhiều tiềm năng như: VNG, Momo, VNPay, Tiki…, có cơ hội tăng trưởng nhanh chóng và chạm ngưỡng “kỳ lân” trên lĩnh vực công nghệ, sánh ngang với các công ty có tên tuổi trong khu vực.

Tuy nhiên, nội dung quy định “Doanh nghiệp cần bảo đảm có lợi nhuận trong hai năm liên tiếp trước khi đăng ký IPO và không có lỗ lũy kế” là khó khăn lớn đối với các start-up công nghệ của Việt Nam, vì giai đoạn đầu tư ban đầu thường kèm theo thua lỗ tạm thời do chi phí đầu tư cao cho nghiên cứu, phát triển, không hấp dẫn các nhà đầu tư, đặc biệt là các quỹ đầu tư tài chính quốc tế.

Nhằm hỗ trợ thiết thực cho các start-up công nghệ, Việt Nam cần nghiên cứu xây dựng một sàn chứng khoán riêng, bao gồm cả các start-up có quy mô nhỏ hơn, với các điều kiện ưu đãi cho nhà đầu tư trong nước và nước ngoài khi đăng ký, đầu tư và hoạt động trên sàn theo mô hình của một số quốc gia thành công trên thế giới.

Trong khi chưa có sàn chứng khoán kiểu này, cần xem xét sửa lại quy định nói trên của Luật Chứng khoán để cho phép các start-up công nghệ nếu bảo đảm đáp ứng đầy đủ các điều kiện khác nhưng vẫn còn tồn tại lỗ lũy kế thì được phép niêm yết trên sàn chứng khoán cho các đối tượng là các nhà đầu tư chuyên nghiệp, các nhà đầu tư mạo hiểm và các nhà đầu tư nước ngoài.

Đương nhiên, các doanh nghiệp này có trách nhiệm minh bạch thông tin về tình trạng tài chính để các nhà đầu tư đánh giá và quyết định đầu tư!

“

Hiện nay, một số start-up Việt chuyển hướng đăng ký kinh doanh và IPO tại thị trường nước ngoài. Xu hướng này tiềm ẩn nguy cơ thất thoát nguồn lực tài chính, chất xám và làm suy giảm sức hấp dẫn của môi trường đầu tư, ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của nền kinh tế Việt Nam trên trường quốc tế.