Kinh tế phát triển nhờ hướng đi đúng
Nhận thấy việc trồng sả lấy tinh dầu phù hợp với thổ nhưỡng và có thể phát huy tiềm lực về đất đai, lao động trên địa bàn, cuối năm 2018, Ông Lò Văn Chanh, Giám đốc HTX Hương Chanh đã tìm đến HTX Hương Nghiệp tại huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai để tìm hiểu về cách trồng và chăm sóc cây sả Java rồi đưa về trồng thử nghiệm.
Ngay lứa đầu trồng cây sả Java đạt hiệu quả tốt, ông Chanh đã vận động, khuyến khích bà con trồng sả trên vùng đất trồng ngô, lúa nương cho năng suất thấp. Ông đầu tư giống và cấp miễn phí cho bà con nông dân và thành viên HTX chuyển đổi giống cây trồng tại 2 xã Hát Lừu và Bản Công, huyện Trạm Tấu, mỗi ha khoảng 800-1.000kg giống, bà con nông dân có đất, bỏ công trồng, chăm sóc và thu hoạch. HTX sẽ thu mua toàn bộ lá nguyên liệu cho bà con, liên kết với HTX Hướng Nghiệp, huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai đưa số sả thu hoạch được chuyển sang chế biến lấy tinh dầu.
Đến nay, tổng diện tích trồng sả tại huyện Trạm Tấu đã trên 50 ha tại các xã Bản Mù, Hát Lừu và xã Bản Công. Nhiều hộ gia đình ở huyện Trạm Tấu còn muốn trồng toàn bộ cây sả trên đồi thay cho cây ngô, cây sắn.
Trồng sả để chiết xuất ra tinh dầu đã mang lại nhiều thay đổi trong đời sống kinh tế của đồng bào Mông ở xã Bản Mù. (Ảnh: Dân việt)
Cây sả là loại cây dễ trồng, dễ thích nghi và tốn ít công chăm sóc, có ưu điểm chỉ trồng một lần nhưng cho thu hoạch liên tục 9 đến 10 năm liền. Sả chỉ phải làm cỏ năm đầu, từ năm thứ hai trở đi sả đã kín đất, không phải làm cỏ, đặc biệt không phải dùng phân bón và thuốc hóa học.
"Thu nhập từ trồng ngô, lúa nương chỉ đạt 6 triệu đồng/ha, trong khi trồng sả có thể đạt 35 - 45 triệu đồng/ha, mở ra triển vọng phát triển kinh tế mới, góp phần tạo thêm việc làm, nâng cao thu nhập, xóa đói giảm nghèo cho nông dân địa phương" - ông Chanh chia sẻ.
Tiếp tục giúp người dân nâng cao hiệu quả kinh tế
Cuối tháng 8/2019, dưới sự tư vấn, giúp đỡ của Liên minh HTX tỉnh Yên Bái, công trình nhà xưởng chưng cất tinh dầu sả của HTX Hương Chanh tại thôn Trông Dềnh, xã Bản Mù đã được đưa vào sử dụng với công suất 1 tấn lá khô/nồi và chưng cất được 16 kg tinh dầu/tấn nguyên liệu. Một năm HTX Hương Chanh có thể chiết xuất 1,5 tấn tinh dầu sả.
Hệ thống chưng cất tinh dầu sả của HTX Hương Chanh tại xã Bản Mù (Ảnh: TL)
Hiện nay, HTX Hương Chanh đã có 54 thành viên. Trong tháng 7 vừa qua đã triển khai mở rộng vùng nguyên liệu trồng sả Java thêm 15ha. Dự kiến năm 2021, HTX sẽ mở rộng diện tích trồng sả lên 80% trên địa bàn huyện Trạm Tấu.
"Để bảo đảm quyền và lợi ích của các bên, giữa các HTX với nhau và giữa HTX với các hộ thành viên, nông dân tham gia, HTX đã ký hợp đồng liên doanh, liên kết mang tính ràng buộc trách nhiệm của các bên như: Chúng tôi cùng bỏ tiền mua giống sả Java, cấp miễn phí cho bà con trồng và có trách nhiệm thu mua 100% lá sả sản xuất ra. Đối với bà con đã ký hợp đồng và nhận giống về trồng nếu tự phá bỏ thì phải bồi thường cho HTX 100% giá trị giống đã đầu tư" - ông Chanh cho biết.
Theo ông Giàng A Chú, Chủ tịch UBND xã Bản Mù, dân số địa phương chủ yếu là đồng bào dân tộc Mông, cuộc sống đều phụ thuộc vào trồng lúa, ngô. Từ khi HTX Hương Chanh xây dựng mô hình trồng sả Java và hệ thống chiết xuất tinh dầu trên địa bàn xã đã nâng cao hiệu quả kinh tế cho nhiều hộ gia đình nơi đây. Trong thời gian tới, UBND xã tiếp tục tuyên truyền đến bà con, từ đó thay đổi tư duy canh tác nông nghiệp, trồng cây, con phù hợp với điều kiện kinh tế của địa phương.
Hiện tại, chúng tôi xuất đi 70% là thị trường Trung Quốc, giá bán giao động ở mức 500.000 đồng - 550.000 đồng/kg tinh dầu sả. Thời gian tới, HTX sẽ làm hồ sơ đăng ký sản phẩm tinh dầu sả là sản phẩm OCOP – Ông Lò Văn Chanh, Giám đốc HTX Hương Chanh cho biết.
