NHỮNG BỘ SƯU TẬP TEM VỀ QUỐC KHÁNH NƯỚC VIỆT NAM

Theo nhà sưu tập tem Phạm Khánh Hồng (TP. Nha Trang), kể từ khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình ngày 2-9-1945 đến nay, nước ta đã có 13 bộ tem, gồm 104 mẫu tem và 3 mẫu block tem về đề tài kỷ niệm ngày Quốc khánh Việt Nam 2-9 được phát hành. Ngoài ra, Liên Xô, Trung Quốc và Cộng hòa Dân chủ Đức (trước đây)... cũng đã phát hành những bộ tem kỷ niệm ngày Quốc khánh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Bộ tem đầu tiên về chủ đề Quốc khánh 2-9 được phát hành năm 1946 trong bộ sưu tập của nhà sưu tập

Ngày 2-9-1946, Bưu chính Việt Nam phát hành bộ tem “Kỷ niệm lần thứ nhất Cách mạng Tháng Tám (19-8-1945) và Ngày thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (2-9-1945)”. Bộ tem do họa sĩ Nguyễn Sáng thiết kế có cùng mẫu vẽ chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh với 5 màu (xanh lá mạ, đỏ, vàng, lam, tím) tương ứng với 5 mệnh giá khác nhau. Tem in trên giấy tàu bạch, trên tem có in tiêu đề Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. “Bộ tem độc đáo này được người chơi tem rất yêu thích, bởi đây không chỉ là bộ tem đầu tiên chính thức mang Quốc hiệu Việt Nam, mà còn là bộ tem bưu chính đầu tiên do chúng ta tự thiết kế, in ấn và phát hành”, ông Hồng cho biết.

Nhà sưu tập Phạm Khánh Hồng giới thiệu về tem kỷ niệm 40 năm Quốc khánh 2-9

Sau bộ tem này, 12 năm sau (năm 1957), Bưu chính Việt Nam mới phát hành tem về chủ đề Quốc khánh 2-9 với 2 mẫu tem in hình Quốc huy Việt Nam, do họa sĩ Ngô Tôn Đệ vẽ mẫu. Bộ tem kỷ niệm lần thứ 15 ngày Quốc khánh 2-9 (năm 1960) gồm 5 mẫu, do họa sĩ Bùi Trang Chước và Lê Phả vẽ mẫu, trong đó có 2 mẫu vẽ chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, 3 mẫu còn lại thể hiện hình ảnh các lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp, văn hóa - giáo dục. Năm 1970, Bưu chính Việt Nam phát hành tem kỷ niệm 25 năm ngày Quốc khánh với bộ tem 5 mẫu, do các họa sĩ: Trần Huy Khánh, Nguyễn Thế Hùng, Trịnh Quốc Thụ vẽ. Ngoài 1 mẫu vẽ chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh quen thuộc, còn có 4 mẫu tem vẽ các anh hùng liệt sĩ: Võ Thị Sáu, Nguyễn Viết Xuân, Nguyễn Văn Trỗi và Nguyễn Văn Bé, nhằm nêu gương về tinh thần yêu nước, cổ vũ 2 miền Nam - Bắc thi đua đánh giặc lập công.

Năm 1975, Bưu chính Việt Nam phát hành bộ tem kỷ niệm 30 năm ngày Quốc khánh 2-9. Bộ tem gồm 3 mẫu, thể hiện 3 chủ đề: Quốc kỳ, Quốc huy của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng những lời trích trong Tuyên ngôn Độc lập: Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập. Và sự thật đã trở thành một nước tự do, độc lập. Bên cạnh đó, Bưu chính Việt Nam còn phát hành 1 block tem thể hiện hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình; trên nền là hình ảnh cây đa Tân Trào - biểu tượng của “Thủ đô kháng chiến”, nơi tháng 8-1945 Quốc dân đại hội đã họp bầu ra Chính phủ lâm thời. Đây là bộ tem đẹp, giàu ý nghĩa, được giới chơi tem nhận định là một trong những bộ tem đẹp nhất về chủ đề ngày độc lập 2-9. Một bộ tem khác cũng được cộng đồng người yêu tem đánh giá cao là bộ “Kỷ niệm 35 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”, được thiết kế bởi 2 họa sĩ Trịnh Quốc Thụ và Nguyễn Thị Sâm. Bộ tem gồm 4 mẫu, giới thiệu hình ảnh về Chủ tịch Hồ Chí Minh, Quốc huy nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, hang Pác Bó và suối Lê Nin ở Cao Bằng.

Kể từ năm 1985, Chính phủ quyết định chỉ phát hành tem kỷ niệm vào những năm chẵn (10 năm/lần). Cùng năm đó, Bưu điện Việt Nam lần đầu tiên tổ chức cuộc thi thiết kế mẫu tem về chủ đề kỷ niệm 40 Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9. Bộ tem 4 mẫu và 1 block do họa sĩ Trần Thế Vinh thiết kế đã được chọn và phát hành ngày 28-8-1985, tập trung chủ đề 40 năm xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. 10 năm sau, một cuộc thi tương tự cũng được tổ chức và bộ tem 6 mẫu, do họa sĩ Đỗ Lệnh Tuấn thiết kế đã được chọn làm tem “Kỷ niệm 50 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9”. Bộ tem gần nhất về chủ đề này là bộ “Cộng đồng các dân tộc Việt Nam” phát hành năm 2005 nhân dịp kỷ niệm 60 năm Quốc khánh Việt Nam. Với 54 mẫu tem, bộ tem đã được ghi vào sách kỷ lục Việt Nam là bộ tem bưu chính lớn nhất, cũng là bộ tem đạt kỷ lục về số lượng họa sĩ tham gia thiết kế (22 người). Sắp tới, Bộ Thông tin và Truyền thông sẽ phát hành bộ tem kỷ niệm 70 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Tuy chiếm số lượng không lớn trong kho tàng tem bưu chính Việt Nam, nhưng các bộ tem về Quốc khánh - ngày độc lập 2-9 luôn giữ vị trí quan trọng, được giới sưu tập tem đặc biệt quan tâm. Được biết, ở Khánh Hòa có rất nhiều người chơi tem về chủ đề này như: nhà sưu tập Nguyễn Kim Kỳ (đã mất), Ngụy Như Ánh, Phạm Khánh Hồng... Các bộ tem kỷ niệm ngày Quốc khánh 2-9 thể hiện được quá trình hình thành và phát triển của nước Việt Nam qua các thời kỳ; luôn gắn liền với hình ảnh của Bác Hồ. Do đó, những người sưu tập sử dụng tem về ngày Quốc khánh vào bộ sưu tập về chủ đề Bác Hồ, về Đảng hay những cột mốc quan trọng của lịch sử nước nhà.