Phát huy vai trò của doanh nghiệp trong nền kinh tế xanh

Tại Hội thảo chuyên đề “Tái xác định giá trị doanh nghiệp từ khía cạnh môi trường: Những đóng góp của doanh nghiệp hướng tới lộ trình phát thải ròng bằng 0”, đại diện Cục Biến đổi khí hậu, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, Chính phủ luôn quan tâm đến vấn đề biến đổi khí hậu và theo đuổi nền kinh tế xanh. Các chương trình hành động ứng phó với biến đổi khí hậu đã, đang và sẽ là một trong những ưu tiên quan trọng trong các chính sách. Điều này vừa tạo sức ép buộc các doanh nghiệp phải thay đổi để thích ứng, song cũng là cơ hội mở ra những sáng kiến, lĩnh vực kinh doanh mới. 

Cơ hội và thách thức của doanh nghiệp trong nền kinh tế xanh

Theo đó, với việc phát triển hướng theo nền kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh, doanh nghiệp sẽ có cơ hội tham gia vào nhiều thị trường mới như cung cấp các sản phẩm xanh thân thiện môi trường, trái phiếu xanh, tín dụng xanh, việc làm xanh, thị trường các-bon…. Bởi vì, trong hoạt động sản xuất kinh doanh, việc các doanh nghiệp sử dụng loại hình năng lượng cũng như nguyên vật liệu nào để tạo ra các sản phẩm dịch vụ có liên quan và tác động mạnh mẽ đến môi trường và mục tiêu giảm phát thải. Những nguồn năng lượng, nguyên vật liệu mà doanh nghiệp sử dụng có thể là nguồn gây phát thải khí nhà kính lớn. Do đó, thay đổi nhận thức về môi trường cũng như tư duy kinh doanh xanh sẽ  mang lại giá trị lớn cho chính các doanh nghiệp và cộng đồng xã hội. 

Hội thảo chuyên đề “Tái xác định giá trị doanh nghiệp từ khía cạnh môi trường: Những đóng góp của doanh nghiệp hướng tới lộ trình phát thải ròng bằng 0” do Hội đồng Doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững Việt Nam (Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam VBCSD-VCCI) phối hợp cùng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Tài nguyên và Môi trường) và Dự án Hỗ trợ lên kế hoạch và thực hiện Đóng góp do quốc gia tự quyết định tại Việt Nam (JICA SPI-NDC) tổ chức hôm 27/10/2022. 

Tại Hội thảo, nhiều ý kiến, kinh nghiệm đã được chia sẻ, đặc biệt là những vấn đề liên quan đến hoạch định chính sách, tạo điều kiện để doanh nghiệp phát huy thế mạnh trong quá trình đất nước theo đuổi nền kinh tế xanh. Ngoài ra, các tổ chức, chuyên gia và cộng đồng doanh nghiệp cũng thảo luận nhiều giải pháp thúc đẩy xây dựng nền kinh tế phi phát thải, trong bối cảnh Việt Nam đang phấn đấu thực hiện thành công đưa mức phát thải ròng về bằng “0” vào năm 2050.

Việt Nam là một trong những quốc gia đã cam kết sẽ đưa mức phát thải về 0 vào giữa thế kỷ này. Chính phủ đã có những hành động nhanh chóng và quyết liệt để đạt mục tiêu đó. Quyết định 888/QĐ-TTg đã được ban hành, trong đó phê duyệt Đề án về những nhiệm vụ, giải pháp nhằm đạt mục tiêu nền kinh tế không phát thải. Ngày 7/6/2022, Quyết định số 687/QĐ-TTg cũng đã được Thủ tướng Chính phủ ban hành, phê duyệt Đề án Phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam.

Trong quá trình phấn đấu để đạt mục tiêu về phát thải ròng bằng 0 này cũng như để phát triển nền kinh tế tuần hoàn, nền kinh tế xanh, vai trò của doanh nghiệp là điều không thể phủ nhận. Các chuyên gia tại Hội thảo đều khẳng định cộng đồng doanh nghiệp đóng vai trò mang tính quyết định. Các mô hình sản xuất kinh doanh tuần hoàn, bền vững của doanh nghiệp sẽ giúp giảm phát thải các-bon, hướng tới sản xuất – tiêu dùng xanh và mục tiêu phát thải ròng bằng “0”.

Ngoài ra, tăng cường hợp tác công tư cũng là một giải pháp giúp kết nối hiệu quả các nguồn lực, giúp các bên liên quan cùng nhau nỗ lực và triển khai các biện pháp giảm phát thải và thân thiện với môi trường. Ông Nguyễn Quang Vinh, Phó Chủ tịch chuyên trách VCCI, cho biết VCCI luôn tích cực thúc đẩy các mô hình kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh, cũng như hành động chống biến đổi khí hậu. Quá trình này được thực hiện thông qua các sáng kiến Hỗ trợ doanh nghiệp, sáng kiến Không xả thải ra thiên nhiên, hay dự án Khu công nghiệp bền vững…. VCCI cũng phát triển các chỉ số về kinh tế tuần hoàn, sử dụng năng lượng sạch, thực hiện tiết kiệm và sản xuất có trách nhiệm. Bộ Chỉ số doanh nghiệp bền vững (CSI) được công bố và ứng dụng trong đánh giá doanh nghiệp bền vững tại VIệt Nam hàng năm.

Các quy định pháp lý để triển khai kinh tế tuần hoàn, giảm phát thải khí nhà kính tại Việt Nam đã được đại diện Cục Biến đổi khí hậu và Lãnh sự quán Vương quốc Hà Lan chia sẻ. Đặc biệt, những kinh nghiệm quốc tế của Hà Lan đã được đưa ra để các chuyên gia cùng học hỏi và tham gia thảo luận. Hà Lan đã có nhiều chính sách hỗ trợ kết nối, tối ưu hóa các nguồn lực và tạo điều kiện để cộng đồng doanh nghiệp có thể tăng cường sự tham gia của họ vào công cuộc phát triển kinh tế xanh. 

Đảm bảo sự cân bằng và phát triển của doanh nghiệp

Những dự báo về tiềm năng triển khai mô hình kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam trong vòng 5 năm tới cũng được các diễn giả đưa ra, trong đó khuyến nghị có những cơ chế, chính sách để cộng đồng doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể nâng cao khả năng tiếp cận những công nghệ tiên tiến để chuyển đổi sang mô hình kinh tế tuần hoàn. Các mắt xích trong chuỗi giá trị của doanh nghiệp cũng được khuyến khích nhằm gia tăng tính kết nối vào các hoạt động thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn. Đặc biệt, nguồn tài chính xanh được chú trọng với vai trò đặc biệt nhằm giúp các hoạt động hướng tới kinh doanh bền vững, ứng phó biến đổi khí hậu.

Các giải pháp kinh tế xanh đang được nhiều quốc gia trên thế giới thực hiện mạnh mẽ, điều này cũng sẽ tác động đến nền kinh tế thế giới nói chung và nền kinh tế, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa, dịch vụ nói riêng của Việt Nam. Châu Âu là một trong những khu vực đang triển khai quyết liệt các giải pháp phát triển kinh tế xanh. Hiện nay châu Âu đã đưa ra một cơ chế điều chỉnh carbon xuyên biên giới. Ban đầu, cơ chế này sẽ áp dụng đối với một số mặt hàng xuất khẩu sang Châu Âu. Theo những quy định cơ bản nhất, thì các mặt hàng xuất khẩu sang châu Âu phải đạt tiêu chí, hiệu quả về giảm phát thải nhà kính, từ trong quá trình sản xuất cho đến kinh doanh và phân phối. Những quy định này cho thấy phát triển nền kinh tế xanh là xu thế tất yếu và đặt doanh nghiệp Việt Nam trước những thách thức cũng như cơ hội mới.

Các doanh nghiệp Việt Nam được đánh giá có nhiều lợi ích trong quá trình chuyển đổi xanh  này. Việt Nam là một thị trường năng động, nguồn nhân lực trẻ với ý thức bảo vệ môi trường ngày càng cao, nguồn nhân lực này cũng am hiểu công nghệ và có xu hướng áp dụng, chuyển giao công nghệ vào hoạt động sản xuất, kinh doanh. Những yếu tố này sẽ góp phần giúp doanh nghiệp Việt Nam cũng như cả đất nước chuyển đổi sang nền kinh tế phát thải thấp, nền kinh tế xanh. 

Hiện nay, các quy định kỹ thuật cũng như các tài liệu hướng dẫn chi tiết về kinh tế xanh, chống biến đổi khí hậu đang được Bộ Tài nguyên và Môi trường cùng các bộ, ngành liên quan hoàn thiện. Những hướng dẫn này sẽ hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp hiểu rõ hơn về kinh tế xanh cũng như các giải pháp thực hiện, từ việc kiểm kê khí nhà kính, đến xây dựng và áp dụng các biện pháp giảm phát thải khí nhà kính. Với vai trò quan trọng của doanh nghiệp trong nền kinh tế, việc thực hiện lộ trình giảm phát thải khí nhà kính của doanh nghiệp phải đảm bảo sự cân bằng và phát triển của doanh nghiệp./.