Cuốn sách gây quỹ học bổng Trần Văn Khê
6 năm sau ngày GS. TS. Trần Văn Khê ra đi về cõi vĩnh hằng (2015), sự nghiệp nghiên cứu, quảng bá âm nhạc dân tộc mà ông để lại cho cuộc đời đã có thêm những dấu mốc tích cực để việc giữ gìn, phát huy được tốt hơn. Trong năm 2021, Quỹ Học bổng Trần Văn Khê đã được chính thức thành lập theo di nguyện của ông nhằm động viên, khuyến khích những người theo đuổi hoạt động nghiên cứu, bảo tồn và học tập âm nhạc dân tộc.
Hội đồng chuyên môn của Quỹ hàng năm sẽ xem xét và trao học bổng, giải thưởng cho các nhà nghiên cứu, nghệ sĩ, sinh viên trong lĩnh vực âm nhạc dân tộc trên phạm vi cả nước. Quỹ Học bổng Trần Văn Khê hoạt động theo nguyên tắc không vì lợi nhuận, tự nguyện, tự tạo vốn, tự trang trải kinh phí và tự chịu trách nhiệm trước pháp luật bằng tài sản của Quỹ
Do dịch COVID diễn biến nghiêm trọng và kéo dài nên kế hoạch xét trao giải thưởng và học bổng Trần Văn Khê năm đầu tiên đã không thể thực hiện trong năm 2021. Mặc dù vậy, lễ Kỷ niệm 100 năm sinh của GS.TS Trần Văn Khê và chính thức ra mắt Quỹ Học bổng Trần Văn Khê cũng đã được tổ chức trang trọng vào ngày 23/12/2021 tại Đại học Văn Lang.
Tiếp theo các hoạt động phát huy giá trị tinh thần của GS. TS. Trần Văn Khê, đúng vào những ngày đầu năm 2022, Nhóm thân hữu Trần Văn Khê phối hợp với Nhà xuất bản Tổng hợp TP. HCM ấn hành cuốn sách "Trần Văn Khê trăm năm Tâm và Nghiệp". Cuốn sách nằm trong kế hoạch đã định từ cuối năm 2020 nhằm kỷ niệm 100 năm sinh GS. TS. Trần Văn Khê và để gây quỹ học bổng Trần Văn Khê. Mỗi tác giả, mỗi người mua sách vì vậy đã trở thành một nhà hảo tâm đáng quý của Quỹ.
Chân dung một trí thức – nghệ sĩ đầy tình yêu đất nước và văn hóa của dân tộc mình
Cuốn sách "Trần Văn Khê trăm năm Tâm và Nghiệp" bao gồm 58 bài viết của 48 tác giả. Bên cạnh phần lớn các bài viết lấy từ sách đã in năm 2016 là các bài viết, hình ảnh, tư liệu mới được bổ sung vào cuối năm 2021 đã làm đầy đặn thêm tình cảm, sự đánh giá của các nhà hoạt động văn hóa đặc biệt là hoạt động âm nhạc dành cho con người và sự nghiệp đáng trân trọng của GS. TS. Trần Văn Khê - người mà cả cuộc đời chỉ có một tâm nguyện là góp phần đưa âm nhạc dân tộc Việt Nam rộng khắp năm châu, sâu trong dân tộc, đặc biệt là lớp trẻ. Bởi vì theo ông " Âm nhạc của dân tộc Việt Nam mình rất đẹp, rất quý, rất độc đáo".
Các tác giả viết bài trong sách "Trần Văn Khê trăm năm Tâm và Nghiệp" đã cố gắng lột tả được nhiều khía cạnh đặc biệt của chân dung Trần Văn Khê. Đó là chân dung một trí thức – nghệ sĩ uyên bác, tài năng, khiêm nhường, rất yêu đất nước và văn hóa của dân tộc mình.
Hơn nửa đời sống ở nước ngoài, các chuyên đề nghiên cứu và đào tạo của Trần Văn Khê về đờn ca tài tử, về cải lương Việt Nam trong đối sánh với các loại hình âm nhạc, kịch nghệ của các quốc gia châu Á (pansori của Triều Tiên, kinh kịch của Trung Quốc, noh và kabuki của Nhật Bản) đã được giới âm nhạc quốc tế đánh giá rất cao.
Từ sự đánh giá đó, nhiều bộ môn văn hóa - nghệ thuật dân tộc của Việt Nam với sự góp sức trực tiếp và gián tiếp của GS. TS Trần Văn Khê đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể thế giới như Nhã nhạc Cung đình Huế, Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên, Ca trù, Quan họ Bắc Ninh, Đàn ca tài tử Nam Bộ…
Trong sự nghiệp hoạt động âm nhạc dài hơn 60 năm của mình, GS. Trần Văn Khê đã được nhận nhiều sự vinh danh cao quý: Huy chương bội tinh hạng nhất của chính phủ Việt Nam Cộng hòa, Giải thưởng Âm nhạc của UNESCO (1981), Huân chương Nghệ thuật, Văn chương của Bộ Văn hóa Pháp (1991), Viện sĩ Thông tấn của Viện hàn lâm Khoa học, Văn hóa, Nghệ thuật Châu Âu (1993), Huân chương Lao Động hạng Nhất do Chủ tịch Nước cấp (1999), Giải thưởng Đào Tấn (2005), Giải thưởng Phan Châu Trinh về nghiên cứu (2011) …
Gần 10 năm cuối đời, Giáo sư Trần Văn Khê đã chuyển về ở hẳn tại Việt Nam. Từ hàng chục nghìn cuốn sách, báo, sổ ghi chép, băng từ ghi hình và tiếng cùng nhiều kỷ vật ông mang về sau hơn nửa thế kỷ sống ở Pháp, GS. Trần Văn Khê đã góp phần quan trọng xây dựng Thư viện Trần Văn Khê và một địa chỉ giao lưu văn hóa có giá trị tại ngôi nhà ông sống ở 32 Huỳnh Đình Hai, quận Bình Thạnh. Ngôi nhà mang đầy đủ dáng dấp của một nhà lưu niệm danh nhân ấy đến nay rất tiếc vẫn còn là mong ước của nhiều người.
Sách "Trần Văn Khê trăm năm Tâm và Nghiệp" có sự góp mặt của nhiều nhà văn, nhà báo, nhà nghiên cứu, nghệ sĩ, môn sinh: Trần Quang Hải, Nguyễn Đắc Xuân, Nguyễn Nhã, Dương Trung Quốc, Đặng Hoành Loan, Kim Cương, Bạch Tuyết, Nguyễn Thế Thanh, Nguyễn Thị Hải Phượng, Trần Đình Sơn, Thái Kim Lan, Mai Mỹ Duyên, Nguyễn Thị Mỹ Liêm, Nguyễn Đăng Hưng, Đỗ Hồng Ngọc, Lê Quốc Ân, Phạm Văn Kỳ Thanh, Chung Hoàng Chương, Võ Thị Xuân Mai, Nguyễn Xuân Diện, Trần Trọng Thức, Tuấn Khanh, Nguyễn Vĩnh Nguyên, Lam Điền, Phạm Trọng Chánh, Lê Quý Dương, Thanh Hiệp, Võ Quang Yến, Hồ Văn Tường, Nguyễn Đông Thức, Hồng Vân, Lê Ngọc Hân, Trần Thị Ngọc Hồng, Ngô Thị Hạnh…
Bìa sách là hình do KTS Võ Thành Lân vẽ theo phong cách vector-art với tất cả lòng trân trọng đối với một bậc thầy theo ông vừa có sự uyên thâm tri thức, vừa có tài nghệ diễn xướng và một phong cách giao tiếp đầy sự duyên dáng xen lẫn vẻ lịch thiệp. Tấm hình này của KTS Võ Thành Lân cũng đã được NTK Sỹ Hoàng chọn là hình chủ đạo trong chương trình "99 năm Trần Văn Khê Tâm & Nghiệp" tổ chức tháng 7/2020.
Buổi ra mắt sách "Trần Văn Khê trăm năm Tâm và nghiệp" sẽ được tổ chức tại Bảo tàng TP. Hồ Chí Minh vào giữa tháng 1/2022, với sự góp mặt của các nhà thơ - nhà báo và đông đảo bạn đọc./.
